تنش آبی در سرزمین پر آب

عباس دارایی | خرم آباد- خبرنگار: 

کاهش شدید بارندگی در سال‌های اخیر، برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی که منجر به از دست دادن غیرقابل برگشت سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود،مصرف بی‌رویه آب در بخش‌های کشاورزی و آشامیدنی و همچنین رعایت نکردن الگوی کشت از جمله عوامل اصلی بروز تنش آبی در لرستان به شمار می‌رود.

بحران آب که پیش از این فقط در فصول گرم سال وجود داشت، به علت کمبود بارندگی و کاهش سطح سفره‌های زیر زمینی،لرستان را در ماه‌های اخیر با تنش آبی روبه‌رو کرده است و بر اساس اعلام مسئولان استان، پیش بینی می‌شود  بسیاری از شهر‌ها و روستاهای لرستان در تابستان امسال با بحران فراگیر کم آبی روبه‌رو شوند.

به همین سبب مسئولان استان در شورای حفاظت از منابع آب، برنامه‌هایی را برای مدیریت منابع آب و مقابله با تنش آبی، تدوین و مصوب کرده اند. اما با توجه به تشدید کم آبی در استان، مدیریت هم سوی همه دستگاه‌های مربوطه و تدوین راهکارهای عملیاتی با کمک مردم برای مدیریت این وضع ضرورت دارد.


تایید الگوی کشت در شورای منابع آب و ابلاغ آن

مدیرزراعت سازمان جهاد کشاورزی استان لرستان در این باره می‌گوید: الگوی کشت به منظور مقابله با تنش آبی در شورای حفاظت از منابع آب تایید و از سوی سازمان جهاد کشاورزی به فرمانداری‌ها،بخشداری‌ها و امور آب و مراکز کشاورزی استان ابلاغ شده است. «کیانوش حمیدیان» در گفت و گو با همشهری می‌افزاید: به جز کشت خشخاش، کشت هیچ محصولی را نمی‌توانیم ممنوع کنیم. اما محدودیت‌هایی را در زمینه مدیریت تنش آبی و مقابله با کم آبی در قالب الگوی کشت اعمال و ابلاغ کرده ایم و این محدودیت‌ها به طور قطع اعمال می‌شود. وی اضافه می‌کند : شرکت آب منطقه‌ای لرستان به عنوان متولی آب در استان باید به منظور مدیریت منابع آب و همچنین کنترل تنش آبی با افرادی که از الگوی کشت پیروی نمی‌کنند، برخورد کند.


کشت بهاره دانه‌های روغنی

مدیرزراعت سازمان جهاد کشاورزی لرستان در ادامه سخنانش درباره راهکارهای مدیریت منابع آبی استان ادامه می‌دهد: یکی از برنامه‌های سازمان جهاد کشاورزی لرستان در زمینه کنترل تنش آبی، کشت بهاره دانه‌های روغنی است که علاوه بر صرفه اقتصادی، در مدیریت کم آبی نیز تاثیر‌گذار خواهد بود.
حمیدیان می‌گوید: با توجه به این که کشت ذرت در هر هکتار نیازمند 14هزار متر مکعب آب است، این محصول یکی از محصولات آب دوست به حساب می‌آید. اما در مقابل، لوبیا روغنی در هر هکتار به 4 هزار متر مکعب آب نیاز دارد و علاوه بر این که به صرفه است، الگوی کشت مطلوبی برای مدیریت آب در فصل تنش آبی محسوب می‌شود.


تدوین نشدن سند استانی برای تنش‌های آبی

این مسئول با بیان این‌که به عنوان سند در یک افق مشخص برای تنش‌های آبی برنامه ریزی نشده است، می‌افزاید: این کار، اقدامی در ملی به شمار می‌رود و با وجود این‌که در بحث الگوی کشت، توجه ویژه‌ای به آن شده اما این الگو هنوز مبنا و سند نشده و از آنجا که ما متولی تولید هستیم و نه مدیریت آب در این خصوص در یک افق مشخص سندی تدوین نکرده ایم.


راندمان پایین آبیاری سنتی

از سوی دیگر، معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی لرستان هم با اشاره به ضرورت رعایت الگوی کشت برای مدیریت منابع آب استان و کاهش تبعات تنش آبی در تابستان می‌گوید: در کشاورزی سنتی، راندمان آبیاری 35درصد است. زیرا شیوه آبیاری تاثیر مستقیمی در کاهش یا افزایش راندمان آبیاری دارد. «چنگیز ابراهیمی» می‌افزاید: اگر شیوه آبیاری از سنتی به بارانی تغییر یابد،به طور قطع راندمان آبیاری نیز از 35 درصد به 75 درصد خواهد رسید و این امر در مدیریت و مصرف آب در بخش کشاورزی تاثیر به سزایی خواهد داشت. وی عنوان می‌کند : در لرستان تنها 42هزار هکتار از اراضی کشاورزی مجهز به سیستم آبیاری بارانی هستند و مابقی به شیوه ثقلی و سنتی آبیاری می‌شوند و همین موضوع، یکی از عمده‌ترین دلایل مصرف بالای آب در بخش کشاورزی لرستان است.


اجرای آبیاری نوین در 8 هزار هکتار

ابراهیمی ادامه می‌دهد: 8 هزار هکتار از اراضی کشاورزی لرستان در حال تجهیز به سیستم آبیاری نوین هستند که اگر این حجم، از میزان فعلی فراتر برود به افزایش بهره وری و مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی کمک شایانی خواهد کرد.


برنامه استان برای افزایش راندمان آب

این مسئول در ادامه سخنانش می‌گوید: یکی از برنامه‌های جدی جهاد کشاورزی لرستان در زمینه افزایش بهره وری آب، توسعه سیستم‌های آبیاری نوین تیپ است که راندمان آب را به 95درصد می‌رساند و بهترین شیوه برای مدیریت آب در حوزه کشاورزی است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی لرستان با بیان این‌که جهاد کشاورزی برای مقابله با تنش‌های آبی برنامه‌های خوبی دارد، می‌افزاید: افزایش آبیاری‌های نوین و تحت فشار به منظور صرفه جویی در مصرف آب، توجه به کشت گیاهان دارویی و توسعه سیستم‌های گلخانه‌ای و محدودیت در کشت محصولات آب دوست از جمله برنامه‌های جهاد کشاورزی است. وی بیان می‌کند : در راستای بهره وری آب، سیاست‌های مختلفی را در دست اجرا داریم که به مدیریت مصرف آب و مقابله با کم آبی‌ها کمک خوبی می‌کند.


کشت گیاهان دارویی در یک هزارهکتار

ابراهیمی در ادامه سخنانش بیان می‌کند : توسعه کشت گیاهان دارویی یکی از برنامه‌های محوری جهاد کشاورزی لرستان است که در حال حاضر یک هزار هکتار از اراضی کشاورزی لرستان به این امر اختصاص داده شده و استقبال خوبی از کشت گل محمدی،زعفران،آویشن و موسیر که در شرایط کم آبی بهترین کشت هستند، شده است.
وی می‌گوید: معتقد نیستیم که 90درصد از آب لرستان در حوزه کشاورزی مصرف می‌شود. اما در این مورد که راندمان و بهره وری متناسب با میزان آب مصرف شده در بخش کشاورزی وجود ندارد را قبول داریم و به همین دلیل است که یکی از برنامه‌های جهاد کشاورزی تغییر شیوه آبیاری است.