بیژن کیامنش | عضو شورای سردبیری گروه استان‌ها :
اظهارات تازه وزیر نیرو در خصوص چشم‌انداز منابع آبی کشور تکان‌دهنده است. جدا از صداقت بیانی آقای وزیر - که خود از اهالی کویر است – مختصات کارشناسانه این اظهارات، تصویرکننده شرایطی است که وقوع آن اساساً با 3هزار سال تجربه زیستی ساکنان این سرزمین در تضاد است. به راستی چگونه ممکن است ملتی که در طول هزاره‌ها که همواره با کمبود شدید آب روبه‌رو بوده است وحتی تمدنی شگرف را برپایه مدیریت اعجاب‌انگیز آب و منابع آبی پی افکنده است، در کمتر از 40 سال، ذخایرآبی فلات را به هدر داده باشد. هرچند کارشناسان دلایل متفاوتی را فراتر از اراده انسانی، برای خشکیدگی گسترده منابع آبی ذکر می‌کنند. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد کاهش بارش‌ها، تغییرات اقلیمی و گرم شدن زمین وتداوم مصرف بی‌رویه آب در بخش‌های مختلف باعث شده سال ۹۷ با شرایط دشوارتری مواجه شود به طوری که گفته می‌شود تابستان امسال ۳۳۴ شهر با جمعیت حدود ۳۵ میلیون نفردرمعرض تنش آبی قرارخواهند گرفت.
براساس بررسی کارشناسان وزارت نیرو امسال ۱۶۵ شهر با جمعیت ۵/ ۱۰ میلیون نفر در وضعیت زرد، ۶۲ شهر با جمعیت ۸/ ۶ میلیون نفر در وضعیت نارنجی و ۱۰۷ شهر با جمعیت ۲/ ۱۷ میلیون نفر در وضعیت قرمز تنش آبی قرار می‌گیرند. این در حالی است که کارشناسان هواشناسی بر این باورند که ایران در40 سال گذشته وارد چرخه‌های بلند خشکسالی شده است. همچنین گفته می‌شود امسال سخت‌ترین سال آبی کشور است.
از سوی دیگر گزارش شده است که میانگین دمای ایران در هر 25 سال معادل یک درجه افزایش خواهد یافت.
همچنین در 40 سال گذشته، میانگین بارش‌ها از ۲۵۰ به ۲۱۷ میلی‌متر رسیده است. مهم‌تر آن که وضعیت بارندگی‌ها از ابتدای سال آبی تا اول اردیبهشت (هفته گذشته) نشان می‌دهد بارش‌ها در تمام حوضه‌های آبریز اصلی کشور به جز دریاچه ارومیه با کاهش محسوسی همراه بوده است.
بدین ترتیب کاهش بارندگی‌ها، افزایش جمعیت و تداوم مصرف بی‌رویه آب در کشاورزی و صنعت، سه دلیل اصلی است که زنگ کم‌آبی در ۳۳۴ شهر ایران را به صدا در آورده است. اما این ناقوس تنها در ایران به صدا در نیامده است. تحقیقات بین‌المللی نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۵ یعنی هفت سال دیگر، یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون نفر در مناطقی از جهان زندگی خواهند کرد که با کمبود شدید آب دست به گریبان خواهند شد؛ برآوردی که نشان می‌دهد نه‌تنها ایران بلکه بخشی از خاورمیانه، شمال آفریقا و نیز آسیای مرکزی درسال‌های آینده با بحران آب دست وپنجه نرم خواهند کرد.
اما برای برون‌رفت از وضعیت بغرنج تنش آبی در ایران، چه سازوکارهایی در دستور کار مدیران آبی کشور قرار گرفته است؟ به سخن دیگر رویارویی مدیران آبی کشور با تنگناهای زیستی و محیط زیستی، آنان را به کدام چاره‌جویی علمی و ساختاری، برای حل این معضل وا داشته است. گفته‌های مسئولان آبی گویای آن است که برای گذشتن از چالش‌های آبی، چهار راهکار پیش‌بینی شده است. این چهار راهکار مدیریتی عبارت‌اند از: تشکیل کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی، دسترسی به موقع شرکت‌های آب و برق به منابع داخلی، همکاری سازمان‌های مصرف‌کننده در مدیریت مصرف برق، پرهیز از تشدید تنش‌ها بر سر رقابت در برخورداری از منابع آب نزد افکارعمومی از جمله مهم‌ترین برنامه‌هایی است که گذر از تنش‌های فراگیر آبی را امکان‌پذیر خواهد کرد.
در این شرایط برای موفقیت راهکارهای اعلام‌شده، همگرایی مفهومی و وجدانی مردم و مدیران، بسیار اهمیت دارد. اطمینان از علمی بودن برنامه‌های اکنون و آینده آبی کشور در کنار بومی‌سازی دانش و فناوری‌های وابسته به آب و فاضلاب به کشورامکان می‌دهد که بزرگ‌ترین چالش جهانی و منطقه‌ای را، همچون قرن‌های گذشته، به فرصتی تعیین‌کننده برای جهش تمدنی و توسعه‌ای تبدیل کند... ان‌شاءالله.
گذر از تنش‌های آبی
در همینه زمینه :
