از آغاز تا استعفا

شورای اسلامی شهر تهران یا به قول معروف «شورای شهر»، دانستنی‌ها و نکات جالب خودش را دارد. شاید بارها جلسات این شورا را دیده یا در رادیو و... از آنها باخبر شده باشید اما برایتان این سؤال وجود داشته باشد که واقعا چه اتفاقاتی در آن می‌افتد. برای کسانی که می‌خواهند از این شورا بیشتر بدانند، نکته‌های خواندنی زیر را آماده کرده‌ایم. بخوانید؛ شاید شما نماینده دوره بعد این شورا بودید و لازم شد که این موارد را بدانید و رعایت کنید.

هیچ می‌دانید که خود شورایی‌ها، چه ادبیاتی در مورد این شورا دارند؟ اعضای این شورا، برای اینکه همه‌‌چیز خلاصه‌تر شود، وقتی که می‌خواهند از موارد مختلف مربوط به خودشان صحبت کنند، به جای «شورای اسلامی شهر تهران»، می‌گویند «شورای شهر»؛ به جای «محل برگزاری جلسات رسمی شورا» می‌گویند «تالار شورا»؛ به جای «کمیسیون دائمی شورای شهر» می‌گویند «کمیسیون»؛ به جای «قوانین و مقررات پیشنهادی شورای شهر» می‌گویند «طرح» و به جای «پیشنهادهای شهرداری جهت تصویب» می‌گویند «لایحه». خب، حالا شما یک‌پا ادبیات‌دان شورایی شده‌اید؛ مبارک است.

می‌دانید هیأت‌رئیسه سنی چیست؟ هر بار که مردم پای صندوق‌های رأی می‌روند و اعضای شورای شهر را انتخاب می‌کنند، طبیعی‌است که برای رسمیت‌یافتن دوره جدید، باید نخستین جلسه این شورا تشکیل شود. خب، حالا رئیس کیست، آن هم درحالی‌که هیچ انتخابات داخلی‌ای در کار نبوده؟ در مبحث اول کلیات قانون شوراها، تکلیف این امر روشن شده است. اولا محل استقرار شورای اسلامی شهر تهران را «ساختمان شورای اسلامی شهر تهران» واقع در خیابان بهشت تعیین کرده‌اند. در نخستین جلسه، مسن‌ترین فرد از اعضای حاضر به‌عنوان رئیس سنی انتخاب می‌شود و برای اینکه دل جوان‌ترها هم نشکند، 2نفر از جوان‌ترین اعضای حاضر هم می‌شوند منشی‌های جلسه و رئیس. حالا ما یک هیأت‌رئیسه داریم که می‌تواند نخستین جلسه هر دوره را برگزار کند؛ به همین راحتی. بعد هم که انتخابات داخلی برگزار می‌شود تا تکلیف رئیس و هیأت‌رئیسه و باقی ماجراها هم مشخص شود.

در نخستین جلسه هر دوره باید حداقل دوسوم اعضا حضور داشته باشند؛ ناسلامتی جلسه اول است و غیبت، جایگاهی ندارد! در ضمن، همیشه هم جلسه اول را با خواندن آیه‌های مشخصی از قرآن مجید شروع می‌کنند؛ فکر می‌کنید کدام آیه‌ها؟ سوره‌ای داریم به نام «شورا» که آیه‌های 35 تا 43 این سوره، قرائت می‌شود.

مسئولان وزارت کشور، موظف‌ هستند که تمامی امور جلسه اول هر دوره شورا را که به مراسم تحلیف معروف است، برگزار کنند. وقتی هم که جلسه تمام شد، اعضای شورا برای تجدید بیعت با آرمان‌های انقلاب، راهی حرم مطهر و همچنین مزار شهدا می‌شوند.

اعضای شورا سوگندنامه‌ای دارند که در جلسه اول هر دوره، قرائت می‌شود. همه قیام می‌کنند و به حالت ایستاده، درحالی‌که رئیس جلسه این سوگندنامه را می‌خواند، آنها هم جمله‌هایش را تکرار می‌کنند؛ اگر هم احیانا به هر دلیلی، فردی از جلسه تحلیف جا ماند یا اینکه عضو جدیدی وارد شورای شهر شد، در نخستین جلسه رسمی بعد ازآن، شورا موظف است که مراسم سوگند این فرد را برگزار و این عضو نیز ذیل سوگندنامه را امضا کند.

شاید برایتان جالب باشد که درباره متن سوگندنامه اعضای شورای شهر بیشتر بدانید؛ اینکه این متولیان شهری، به چه چیزی سوگند می‌خورند و درباره چه چیزی سوگند یاد می‌کنند. جای دوری نروید! این هم سوگندنامه این اعضا: 
«بسم‌الله الرحمن الرحیم / من در برابر کلام‌الله مجید، به خداوند متعال سوگند یاد می‌کنم و با تکیه بر شرف انسانی خویش، تعهد می‌‌کنم که در حفظ امانت و انجام هرچه بهتر وظایفم و خدمت به مردم کوشا باشم و قانون اساسی و سایر قوانین و مقررات کشور را در چارچوب وظایف و اختیارات خود مراعات کرده و در همه زمینه‌ها عدالت و انصاف را در نظر داشته و مادام که در شورای اسلامی شهر عضویت دارم در رعایت صرفه و صلاح و پیشرفت امور شهر و شهرداری اهتمام نمایم».

بد نیست بدانید که پیروان اقلیت‌های دینی هم می‌توانند در انتخابات شوراها شرکت کنند و از حق «انتخاب‌شدن» و نیز حق «انتخاب‌کردن» برخوردار شوند؛ اگر هم راهی ساختمان خیابان بهشت شدند، می‌توانند به جای قرآن مجید، به کتاب آسمانی خودشان سوگند یاد کنند.

بنا به قانون شورای شهر، «هر عضوی می‌تواند از مقام عضویت شورای اسلامی شهر تهران استعفا دهد به شرط اینکه دارای دلیل موجه باشد و پذیرش آن با اکثریت آرای حاضرین است.» و همچنین «عضو مستعفی، متن استعفانامه مدلل خود را به‌عنوان رئیس شورا می‌نویسد و رئیس شورا آن را در نخستین جلسه علنی و بدون قرائت متن، اعلام می‌کند و دستور کار جلسه رسمی بعد قرار می‌گیرد.» و خلاصه، باقی ماجرا هم طی می‌شود تا سرانجام، فرد استعفا کند و یک عضو علی‌البدل، جایگزینش شود.

حالا اگر یکی از اعضای هیأت‌رئیسه فوت شود یا استعفا کند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ قانون شورا می‌گوید که «اگر رئیس شورا پیش از انقضای مدت از ریاست، استعفا یا فوت کند، نایب‌رئیس جلسه، جلسه را منعقد و متن استعفانامه را قرائت یا فوت را اعلام می‌کند. در نخستین جلسه بعد که باید حداکثر یک هفته بعد تشکیل شود، رئیس جدید طبق آیین‌نامه داخلی انتخاب می‌شود».  می‌بینید؟ قانون حتی برای این موارد هم تکلیف را کاملا روشن کرده است.