دولت فراگیر؛ سد راه طالبان

 محمدامین خرمی- روزنامه‌نگار

بیش از یک‌ماه از سقوط کابل می‌گذرد اما طالبان هنوز مشغول اعلام اسامی برای پست‌های کابینه است. دیروز، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی گروه طالبان و معاون وزارت اطلاعات و فرهنگ در یک نشست خبری اسامی جدیدی برای برخی پست‌های کابینه اعلام کرد؛ کابینه‌ای که چشم جهان به آن است تا تکلیف چگونگی تعامل با طالبان را مشخص کند.
سازمان‌های بین‌المللی و بسیاری از کشورهای جهان ازجمله همسایه‌های افغانستان، تأکیدشان بر تشکیل یک دولت فراگیر است اما طالبان تا به اینجا نشان داده که آنقدرها به‌دنبال تقسیم قدرت با دیگر گروه‌ها و جریان‌‌های سیاسی افغانستان نیست. با این حال، فشارها بر طالبان برای تشکیل یک دولت فراگیر همچنان ادامه دارد. ایران از ابتدا اعلام کرده که خواستار تشکیل دولتی متشکل از همه قومیت‌ها و گروه‌های سیاسی در کابل است. پاکستان نیز دیروز موضع رسمی خود را اعلام کرد. عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان، در گفت‌وگو با شبکه جهانی بی‌بی‌سی گفت که تشکیل دولت فراگیر یکی از 3شرط اصلی اسلام‌آباد برای به رسمیت شناختن دولت طالبان است. عمران خان 2شرط دیگر پاکستان را اینگونه عنوان کرد: رعایت حقوق بشر در افغانستان و جلوگیری از استقرار گروه‌های تروریستی در خاک افغانستان. عمران خان همچنین گفت که کشورش در هماهنگی با دیگر همسایگان افغانستان بر سر به‌رسمیت شناختن دولت طالبان تصمیم خواهد گرفت. او گفت: به رسمیت شناختن طالبان، باید یک تصمیم جمعی باشد. در فهرست نخست طالبان برای کابینه که کمتر از 2هفته قبل اعلام شد اما هیچ نشانه‌ای از تمایل به تشکیل یک دولت فراگیر دیده نمی‌شد. همه پست‌های کلیدی کابینه در فهرست نخست در اختیار پشتون‌ها و افراد کلیدی طالبان قرار گرفته بود. بعد از آن بود که رفته‌رفته خبرهایی از بروز اختلافات داخلی میان سران طالبان هم شنیده شد. 2جریان اصلی در طالبان بر سر ترکیب کابینه رودرروی هم قرار گرفتند. یک گروه شامل افراد میانه‌رو به رهبری ملا برادر، معاون سیاسی طالبان، و گروه دیگر شامل چهره‌های تندرو به رهبری سراج‌الدین حقانی. سراج‌الدین حقانی رهبر شبکه تروریستی حقانی و معاون رهبر طالبان است که در فهرست نخست یکی از مهم‌ترین پست‌های دولت یعنی کرسی وزارت کشور را در اختیار گرفت. پیش از آن همه تصور می‌کردند که ملابرادر قرار است به‌عنوان رئیس‌الوزرا یا همان نخست‌وزیر معرفی شود اما درنهایت، نام محمدحسن آخوند اعلام شد. محمدحسن آخوند، رئیس شورای رهبری طالبان در کویته است و به‌نظر می‌رسد در پی بروز اختلافات میان سراج‌الدین حقانی و ملابرادر بر سر تقسیم پست‌های کابینه به‌عنوان نخست‌وزیر معرفی شد؛ اقدامی که تصور می‌شد پایان‌دهنده اختلافات باشد. اختلافات درونی طالبان اما ادامه پیدا کرد. برخی از اعضای ارشد طالبان به رسانه‌ها گفتند که اعتراض ملابرادر به چینش کابینه و فراگیر نبودن آن به مشاجرات لفظی و حتی فیزیکی میان او و حقانی منجر شده است. طی چند روز حتی این شایعه مطرح شد که ملابرادر در این کشمکش، زخمی شده است. ملابرادر درپی بروز این اختلافات، به قندهار رفت و چند روزی را در این شهر سپری کرد. هرچند او چند روز بعد در مصاحبه‌ای از قبل ضبط شده، دودستگی در میان گروه طالبان بر سر کابینه را تکذیب کرد.
در فهرست جدید برای پست‌های باقی مانده، طالبان تلاش کرده چند کرسی را در اختیار قومیت‌های دیگر قرار دهد تا شاید اندکی از فشارها بکاهد. ذبیح‌الله مجاهد گفت که در این فهرست، «تخصص و نمایندگی از اقلیت‌ها» مدنظر قرار داده شده است. معاون وزارت کشور و معاونت وزارت دفاع در اختیار صدر ابراهیم و عبدالقیوم ذاکر، دو تن از فرماندهان میدانی طالبان، قرار گرفته که به‌نظر می‌رسد بیرون ماندن‌شان از کابینه دلیل بروز بخشی از تنش داخلی طالبان بوده است. نورالدین عزیزی، که گفته می‌شود تاجیک و اهل ولایت پنجشیر است به‌عنوان سرپرست وزارت تجارت معرفی شده است. محمد بشیر از ولایت بغلان و عظیم سلطان‌زاده از ولایت سرپل به‌عنوان 2معاون او معرفی شده‌اند. قلندر عباد، به‌عنوان سرپرست وزارت بهداشت و عبدالباری عمر و محمدحسن غیاثی به‌عنوان معاونان او تعیین شده‌اند. طالبان گفته غیاثی هزاره است. طلبان تا به اینجا از سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده است. چالش تشکیل دولت فراگیر، می‌تواند درنهایت به پاشنه آشیل دولت طالبان تبدیل شود؛ طالبانی که می‌گوید با 20سال قبل تفاوت‌های بسیاری دارد.