رهبران جهان در نیویورک چه خواهند گفت؟

رهبران جهان از فردا به مقر سازمان ملل در نیویورک بازمی‌گردند تا روی تلاش‌های جمعی برای مقابله با تغییرات اقلیمی و همه‌گیری کرونا تمرکز کنند. سال گذشته مجمع عمومی سازمان ملل زیر سایه سنگین کرونا برگزار شد و رهبران به جای حضور در نیویورک، به‌صورت مجازی سخنرانی‌هایشان را ایراد کردند. سایه کرونا البته هنوز بر سر مجمع عمومی سنگینی می‌کند؛ نابرابری در توزیع جهانی واکسن، بسیاری از کشورها را همچنان درگیر کرونا نگه داشته و یک سوم از 193عضو سازمان ملل گفته‌اند که همچون سال گذشته، به‌صورت مجازی در اجلاس رهبران شرکت خواهند کرد و سخنرانی ضبط شده رهبرانشان را به اجلاس می‌فرستند. با این حال بقیه کشورها گفته‌اند که روسای جمهور یا نخست‌وزیران و یا وزرای خارجه خود را به اجلاس امسال اعزام خواهند کرد.
به گزارش رویترز، سازمان ملل امسال هم امیدوار بود اجلاس چندان شلوغ نباشد و برای جلوگیری از تبدیل شدن اجلاس امسال به کانون انتشار ویروس، در تلاش بود تا سران کشورها را متقاعد کند که به نیویورک نیایند. آمریکا هم به‌عنوان میزبان سازمان ملل گفته بود که امیدوار است اجلاس امسال بیشتر به‌صورت مجازی برگزار شود. هرچند جوبایدن در نخستین حضورش در مجمع عمومی به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا شخصا حاضر خواهد شد و سخنرانی خواهد کرد. سازمان ملل پروتکل مشخصی برای بررسی واکسینه شدن افراد حاضر در مجمع ندارد؛ براساس سیستم حاکم، هر کسی که در مجمع حاضر می‌شود واکسن زده تلقی می‌شود و از کسی درخواست نمی‌شود که مدارک تزریق واکسن را ارائه کند.
این سیستم اما در همین ابتدای کار به چالش کشیده شده؛ ژائیر بولسونارو رئیس‌جمهور برزیل که یکی از مشهورترین افراد ضدواکسن دنیاست، هفته پیش گفت که نیازی ندارد واکسن بزند، چون قبلا به کرونا مبتلا شده و ایمن است. به‌صورت سنتی، رئیس‌جمهور برزیل نخستین کسی است که سخنرانی سران کشورهای جهان را آغاز می‌کند.
با این حال اگر او و یا هر کس دیگری نظرش را تغییر دهد، شهرداری نیویورک ایستگاهی در بیرون مقر سازمان ملل مستقر خواهد کرد که تست و واکسن رایگان به میهمانان مجمع عمومی ارائه می‌دهد. واکسنی که در این ایستگاه ارائه می‌شود، واکسن جانسون‌اند جانسون است که برخلاف دیگر واکسن‌های رایج در دنیا، یک مرحله‌ای است و تنها یک دوز آن برای ایجاد ایمنی کافی است.
آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل، به رویترز گفته است که بحث درباره اینکه چه تعداد دیپلمات باید به سازمان ملل بروند، در واقع بازتابی از نابرابری وحشتناک در مسئله توزیع جهانی واکسن است. او گفته است که اگر واکسن به تعداد کافی در سراسر دنیا توزیع شده بود، احتمالا بحث محدودیت میهمانان مطرح نمی‌شد. گوترش به‌شدت به‌دنبال این است که در 3 ماهه اول سال جدید میلادی (زمستان پیش رو)، دست‌کم 70درصد جمعیت دنیا واکسینه شوند. این مسئله، یکی از مباحث اصلی در اجلاس پیش روی سران کشورها در مجمع عمومی سازمان ملل خواهد بود.
از 7/5میلیارد واکسنی که در سراسر دنیا توزیع و تزریق شده، تنها 2درصد آن در آفریقا بوده است. رئیس‌جمهور آمریکا قرار است چهارشنبه میزبان اجلاسی مجازی با حضور رهبران تجاری دنیا باشد تا درباره تقویت توزیع جهانی واکسن بحث کند.
بایدن برای اینکه نگرانی‌هایش درباره کرونا را نشان بدهد، تنها 24ساعت در نیویورک خواهد بود و دوشنبه با گوترش ملاقات و سه‌شنبه در مجمع صحبت خواهد کرد و بعد از آن به واشنگتن بازخواهد گشت. لیندا تامس گرینفیلد، سفیر آمریکا در سازمان ملل درباره موضوعات سخنرانی بایدن گفته است: «او درباره اولویت‌های مهم ما صحبت خواهد کرد. یعنی پایان دادن به همه‌گیری کرونا، مقابله با تغییرات اقلیمی، دفاع از حقوق بشر و دمکراسی و نظم جهانی مبتنی بر قانون.»
به خاطر همه‌گیری کرونا، هیأت‌های حاضر در مجمع کوچک‌تر هستند و بیشتر نشست‌ها و رویدادهای جانبی آن، به‌صورت مجازی و یا ترکیبی شامل مجازی و حضوری برگزار خواهد شد. از بحث‌هایی که انتظار می‌رود در این نشست به آنها پرداخته شود، موضوع ایران و تغییرات در افغانستان است. اما فراتر از هر بحث دیگری، تغییرات اقلیمی مورد توجه رهبران خواهد بود.

تغییرات اقلیمی در دستور کار
قبل از اینکه سخنرانی‌های رهبران شروع شود، گوترش و بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس، دوشنبه با هم دیدار می‌کنند تا یک نشست آب‌و‌هوایی را نجات بدهند. قرار است گلاسکو در اسکاتلند حدود 40روز دیگر میز‌بان نشست تغییرات اقلیمی سازمان ملل شود و این ملاقات در راستای قطعی کردن برگزاری آن نشست است.
دانشمندان هشدار داده‌اند که گرمایش جهانی تا حد خطرناکی در حال خارج شدن از کنترل است و این نشست سازمان ملل می‌خواهد اقدامات جهانی برای مقابله با تغییرات اقلیمی را هماهنگ و بودجه مورد نیاز برای اقدامات در این زمینه را از سراسر جهان جمع‌آوری کند. گوترش چند روز پیش درباره خطر تغییرات اقلیمی به رویترز گفته بود: «وقت آن رسیده که زنگ هشدار را بشنویم. ما در لبه پرتگاه هستیم.»

بحران فرانسه
اجلاس امسال، همچنین زیر سایه سنگین اختلاف عمیق آمریکا و فرانسه برگزار خواهد شد. فرانسه، بعد از آنکه استرالیا اعلام کرد قرارداد ساخت زیردریایی با این کشور را لغو کرده و به جایش با آمریکا و انگلیس قرارداد مشابهی امضا کرده، به‌شدت برآشفت و سفرایش را از کانبرا و واشنگتن فراخواند. حضور جدی‌تر در منطقه هند و اقیانوسیه یکی از برنامه‌های جدی فرانسه و اتحادیه اروپا در سال‌های اخیر بوده است و بی‌دلیل نیست که فرانسه گفته که این اقدام استرالیا و آمریکا، مثل خنجر زدن از پشت بوده است. همزمان با افزایش تنش فرانسه با آمریکا و استرالیا، وزیر خارجه این کشور با همتای هندی خود ملاقات کرده و دوطرف توافق کرده‎‌اند همکاری‌های خود در منطقه هند و اقیانوسیه را افزایش دهند. وزرای خارجه هر دو کشور همچنین توافق کرده‌اند که در حاشیه نشست مجمع عمومی در نیویورک با هم ملاقات کنند.
بعد از رفتن ترامپ از کاخ سفید، انتظار می‌رفت بایدن متحدان قدیمی آمریکا را بار دیگر برای رسیدن به اهداف مشترک با خود همراه کند اما بحران پیش آمده، فرانسه را چنان از آمریکا دور کرده که این کشور سفیرش را از واشنگتن فراخوانده است. در چنین شرایطی، احتمالا راهروهای سازمان ملل به محلی برای بررسی تنش بین 2 متحد قدیمی تبدیل خواهد شد. هرچند پیش‌بینی می‌شود فرانسه با ادبیاتی تند به توافق اخیر واکنش نشان دهد. چین هم که هدف قرارداد امنیتی آمریکا و استرالیاست احتمالا از فرصت سخنرانی در میان رهبران جهان استفاده خواهد کرد تا به آمریکا و استرالیا حمله کند.
سی‌ان‌ان در گزارشی از سخنرانی‌های رهبران در سازمان ملل، نوشته است که سخنرانی ضبط شده ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران، هم توجه زیادی به‌خود جلب خواهد کرد چون مذاکرات هسته‌ای متوقف شده و صحبت‌های او می‌تواند نشانه‌ای از تصمیم کلی ایران برای آینده باشد.