چالش آب آشامیدنی در همسایگی پایتخت

ستاره حجتی- خبرنگار

کم‌آبی و تنش‌های ناشی از آن امسال به استان‌های مرکزی و حوالی پایتخت کشور مانند البرز، قزوین و حتی استان پربارانی مانند گیلان هم فشارهای زیادی وارد کرده است و این استان‌ها نیز کمبود آب در همه بخش‌ها را احساس کردند.

آبرسانی سیار به ۸۲روستا در قزوین
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب قزوین با بیان اینکه ۱۴۴روستای قزوین با تنش آبی روبه‌رو هستند و به ۸۲روستا با تانکر آبرسانی می‌شود به همشهری می‌گوید: از این تعداد ۶روستا تحت پوشش آبفا نبودند، اما آبرسانی سیار برای آنها صورت می‌گیرد و برای ۲۶روستا هم به‌صورت مقطعی آبرسانی می‌شود.
داراب بیرانوندی با بیان اینکه شهرستان قزوین با ۵۲روستا بیشترین و شهرستان البرز هم کمترین تعداد روستای دارای تنش آبی در استان قزوین را به‌خود اختصاص داده‌اند، می‌افزاید: ۷۶۶لیتر در ثانیه در تابستان کمبود آب داشتیم که بیش از ۶۲۰لیتر آن مربوط به شهر‌های استان بود.
او همچنین درباره میزان تولید آب در این استان توضیح می‌دهد: ۲۹میلیون مترمکعب در سال آب تولید می‌شود و بیش از 7200کیلومتر شبکه آب در قزوین وجود دارد. فرسودگی سالانه شبکه آبرسانی در سال همواره وجود داشته و شرکت آب و فاضلاب به‌طور متوسط سالانه ۸۰ تا ۱۲۰کیلومتر را که بیشتر در سطح روستاهاست، اصلاح و بازسازی می‌کند.
امسال با یکپارچه‌سازی آبفای شهری و روستایی این برنامه با شدت بیشتری در دستور کار قرار گرفت و شماره تلفن۱۲۲ با بیش از ۰ ۳ خط دایر به‌صورت شبانه‌روزی در حال دریافت اطلاعات شکستگی لوله‌های آب از سوی مشترکان است. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب قزوین با بیان اینکه 2نوع هدررفت داریم، اضافه می‌کند: هدررفت فیزیکی که به‌علت نشت شبکه است و عموما در کل جهان وجود دارد و هدررفت ظاهری آب که بیشتر به‌دلیل وسایل اندازه‌گیری و سرقت آب است.
در استان قزوین به‌طور متوسط ۲۵درصد هدررفت آب در بخش شهری و روستایی داریم که در سطح شهرها این عدد ۱۸درصد است و برنامه‌های اصلاح و بازسازی برای کاهش این هدررفت همچنان ادامه دارد.
بیرانوندی با بیان اینکه قزوین در موضوع هدررفت آب با اقدامات خوبی که انجام داده رتبه۴ کشوری را به‌خود اختصاص داده است، ادامه می‌دهد: با اصلاح شبکه آبرسانی و رفع فرسودگی‌ها، میزان هدررفت آب نیز در حال کاهش است. با همکاری مراجع قضایی جرایم سرقت آب و انشعاب‌های غیرمجازی هم بازدارنده است و با همکاری خوب مردم با متخلفان
برخورد می‌شود.
به‌گفته وی، آن دسته از مشترکانی که درست مصرف می‌کنند باید به‌صورت دائم از آب آشامیدنی بهره‌مند شوند، اما با کسانی که تخلف می‌کنند به‌صورت قانونی برخورد شود.

افزایش مصرف در دوران تنش آبی
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب قزوین درباره دلایل تنش آبی در این استان می‌گوید: امسال به‌دلیل تغییرات اقلیمی و کاهش بارش نزولات جوی، سال بسیار سختی را پشت سر گذاشته‌ایم و آمار‌ها نشان می‌دهد با وجود کاهش بارندگی‌ها متوسط مصرف در ۴ماه امسال نسبت به‌مدت مشابه ۱۲درصد رشد داشته است. شهر تاکستان به‌عنوان دومین شهر دارای تنش آبی در قزوین در ۴ماه اول امسال ۱۸درصد نسبت به دوره مشابه افزایش مصرف داشته و این در عمل نشان‌ می‌دهد هنوز این باور در میان مردم نهادینه نشده است که در دوران تنش آبی در مصرف آب صرفه‌جویی باید در اولویت باشد.
مشکلات کمبود آب با حفر بیش از ۲۰چاه و اقدامات دیگری نظیر کاهش فشار و مدیریت آب با سیستم تله متری رفع شده است. بیرانوندی توضیح می‌دهد: برای نخستین بار به‌صورت پایلوت در کشور در تصفیه‌خانه معلم کلایه در شهرستان الموت از سیستم سرامیکی استفاده شده است و آب تصفیه شده با کیفیت بالایی وارد شبکه می‌شود. نیترات و آرسنیک بیشترین تهدید آلایندگی در آب آشامیدنی هستند که با استفاده از فناوری‌های روز میزان آرسنیک موجود در آب را به حداقل ممکن رسانده‌ایم. او ادامه می‌دهد: در سیل الموت شرقی ۱۷روستا آسیب دید که با پیش‌بینی‌های صورت گرفته و استفاده از مخازن ذخیره، آبرسانی به مردم روستا‌های سیل‌زده به‌طور منظم انجام شد. بیش از ۱۷میلیارد تومان به تأسیسات شرکت آب و فاضلاب قزوین در سیل آوج و الموت شرقی آسیب وارد شده است.

گردشگران، عامل کم‌آبی در البرز
براساس آمارهای موجود ۴۶هزار مشترک در روستاهای البرز زیرپوشش شبکه آبرسانی آبفا قرار دارند و از مجموع ۲۸۸روستای استان، ۱۶۰روستا زیرپوشش آبفا قرارگرفته‌اند. درعین‌حال آب موردنیاز بخشی از روستاهای استان نیز توسط شرکت‌های آبرسانی خصوصی تأمین می‌شود. البته سال‌گذشته یکسان‌سازی آبفای شهری و روستایی، این امکان را ایجاد کرد تا گام‌های اساسی برای رفع مشکلات کم‌آبی در روستاها برداشته شود.
براین اساس امروز می‌توان گفت۹۹درصد از روستاهای استان دارای آب آشامیدنی سالم و باکیفیت هستند و خوشبختانه در البرز هیچ روستایی به‌دلیل کم‌آبی تخلیه نشده ‌است. اما چالش کم‌آبی در سراسر استان وجود دارد و روستاها نیز از این قاعده مستثنا نیستند، به‌ویژه در مناطق روستایی شهرستان‌های کرج، طالقان و ساوجبلاغ هنگام تعطیلات به‌دلیل افزایش گردشگران مشکل کم‌آبی دیده می‌شود.
ازدیاد انشعاب‌های غیرمجاز آب، چاه‌های غیرمجاز و مصرف کشاورزی از دلایل کم‌آبی در روستاهاست و حدود ۱۰روستا نیز به‌صورت کمکی با تانکر آبرسانی می‌شود. آبرسانی با تانکر بیشتر در مواقع قطع برق و درفصل گرم سال اتفاق می‌افتد که البته این مشکلات، نشان از بحران ندارد.

فرسودگی 30درصد شبکه آبی گیلان
شاخص بهره‌مندی آب روستایی در گیلان ۲/۷۷درصد است و ایراد در زیرساخت‌ها، تأمین نشدن منابع اعتباری یا فرسودگی لوله‌ها و خطوط انتقال آب از مشکلات حوزه‌ آب آشامیدنی روستایی گیلان به‌شمار می‌رود. براساس آمارهای موجود ۳۰درصد تأسیسات و خطوط آبرسانی روستایی گیلان دچار فرسودگی هستند و پیش از این نیز شرکت آبفای استان اعلام کرده بود که در گیلان حدود 1800روستا با ۳۱۵هزارمشترک زیرپوشش آب و فاضلاب روستایی قرار دارند.
در سال‌جاری تعداد روستاهای زیرپوشش آب گیلان رشد ۹درصدی داشته و بهسازی تأسیسات آب آشامیدنی روستایی استان هم ۵۶درصد رشد داشته‌است. براساس اعلام شرکت آب و فاضلاب گیلان، در نیمه‌نخست امسال به ۳۰روستای این استان آبرسانی خواهد شد و اعتبار مالی این پروژه‌ها بیش‌از ۴۶۶ میلیارد ریال است. براین اساس تا پایان سال، طرح آبرسانی روستایی برای ۶۶روستای گیلان اجرایی می‌شود.
سال‌گذشته نیز با بهسازی تعدادی از چاه‌ها و تغییر ساختار ایستگاه‌های پمپاژ ۵۶۵لیتر برثانیه، به ظرفیت تامین آب آشامیدنی روستاهای گیلان اضافه شد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به ارتقای ایستگاه پمپاژ روستای صفرابسته آستانه اشرفیه و شهرهای شلمان، چاف و چمخاله اشاره کرد. همچنین ۳۷۱لیتر بر ثانیه آب آشامیدنی از تأسیسات شهری به روستاهای دارای تنش آبی انتقال داده شد.