مدیریت یکپارچه شهری در انتظار تصمیم مجلس

 زینب زینال‌زاده ـ خبر‌نگار

 «تا زمانی که تکلیف لایحه مدیریت یکپارچه شهری در مجلس روشن نشود، مشکلات تهران در بخش‌های مختلف ازجمله ایمنی حل نمی‌شود.» ناصر امانی، عضو کمیسیون بودجه و نظارت شورای شهر تهران اخیرا با مطرح‌کردن ضرورت مدیریت واحد در تهران از پیگیری طرح مدیریت یکپارچه شهری در مجلس خبر داده است؛ طرحی که در فراکسیون شوراها، مدیریت شهری و روستایی مجلس در حال بررسی و به‌اصطلاح چکش‌کاری است و اگر در صحن مجلس مطرح و توسط نمایندگان خانه ملت تصویب شود، منجر به کاهش هزینه‌های اداره شهر می‌شود و مسیر توسعه، پیشرفت و عدالت را که مورد تأکید علیرضا زاکانی، شهردار تهران است، هموار می‌کند. اینگونه که از درون مجلس خبر می‌رسد، پس از بیش از دو دهه انتظار، گویا پیگیری‌های جدی برای تحقق مدیریت واحد شهری در حال انجام است تا به آینده شهرها بر محور توسعه پایدار امیدوار باشیم؛ موضوعی که می‌تواند از یک‌سو هزینه‌های اداره شهر را کاهش دهد و از سوی دیگر از اقدامات موازی و جزیره‌ای جلوگیری کند. 
توسعه شهرنشینی و افزایش جمعیت در کلانشهرها به‌ویژه تهران مشکلات متعددی ایجاد کرده و شهروندان از شهرداری که نهاد خدماتی و اجتماعی است، می‌خواهند به مسائل پیش آمده رسیدگی کند اما وجود برخی از چالش‌ها چون پراکندگی سازمان و نهادهای خدمت‌رسان، سبب شده شهرداری در پاسخگویی به این بخش از مطالبات موفق نباشد. ترکیدگی لوله آب که منجر به نشست بخشی از خیابان ولیعصر شد یا فرونشست‌هایی که در محله شهران و مولوی رخ داد و هریک از سازمان‌ها و شرکت‌های خدماتی مانند آب و گاز و... توپ مقصر‌بودن را در زمین یکدیگر پاسکاری کردند و درنهایت مردم از مدیران شهری خواستند پاسخگوی بروز این حوادث باشند. بنابراین تصویب طرح مدیریت یکپارچه شهری، کمک می‌کند تا نهاد شهرداری به‌عنوان دولت محلی معرفی شود و با پذیرش مسئولیت‌های خدماتی، امور را مطلوب‌تر انجام دهد. یکی از اصلی‌ترین ثمره‌های مدیریت واحد شهری، کاهش مشکلات بزرگی مثل آلودگی هواست که شهرهای توسعه‌یافته دنیا با تکیه بر آن توانسته‌اند، در میان‌مدت و بلندمدت بر آنها چیره شوند. اینگونه مدیریت شهری، نه‌تنها وظایف اصلی حتی در حوزه‌هایی مثل آموزش و پرورش، امنیت، ثبت احوال و...  را در قالب 23وظیفه همراه با منابع مالی لازم برعهده می‌گیرد، بلکه نخستین مرجع پاسخگویی در این زمینه‌ها می‌شود.

مجلس، پیگیر مصوبه سال79
ماجرای طرح مدیریت یکپارچه شهری، مربوط به ماده136 برنامه سوم توسعه کشور مصوب سال79، است. براساس این ماده، دولت اجازه دارد باتوجه به توانایی‌های شهرداری‌ها، برخی از مسئولیت‌های مربوط به دستگاه‌های اجرایی در رابطه با مدیریت شهری را که ضروری تشخیص می‌دهد، براساس پیشنهاد مشترک وزارت کشور و سازمان امور اداری و استخدامی کشور همراه با تأمین اعتبار به شهرداری‌ها واگذار کند. به‌عبارت ساده‌تر اینکه بخشی از وظایف شرکت‌های آب و فاضلاب، توزیع برق و گاز، راهنمایی و رانندگی، بوستان و.... به شهرداری واگذار شود تا شهروندان خدمات بهتری دریافت کنند و از دوباره‌کاری توسط برخی از سازمان‌ها جلوگیری شود و در نهایت شهر با هزینه کمتر و البته مطلوب‌تر اداره شود؛ رویکردی که در سایر کشورها متداول است و شهرداری‌ها بالاترین قدرت محلی محسوب می‌شوند. به‌عنوان مثال در شهر توکیو تمامی امور مربوط به مسائل فرهنگی، رسیدگی به امور بهداشتی، مدیریت بیمارستان‌های شهر، حفاظت از محیط‌زیست، برنامه‌ریزی شهری، تأمین مسکن شهروندان، حمل‌ونقل انبوه مسافر با اتوبوس و مترو، تأمین آب آشامیدنی و... توسط شهرداری پیگیری می‌شود. در کشور 21سال از این مصوبه می‌گذرد اما هنوز اجرایی نشده است. به‌گفته رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس، با تحقق مدیریت یکپارچه شهری باید ساختار دولت کوچک شود. 

محمد صالح جوکار در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «تا وقتی ساختار دولت وسیع باشد و تحولی صورت نگیرد، شهرداری نمی‌تواند اقدامات لازم  را درخصوص مسائل مهم و اولویت‌داری چون مباحث اقتصاد و معیشت مردم انجام دهد. بنابراین دولت براساس وظیفه حاکمیتی‌اش باید با برون‌سپاری بخشی از مسئولیت‌های خدمت‌رسانی، ساختار را کوچک کند تا به کارهای مهم‌تری بپردازد که در این مسیر بهترین کار تقویت شهرداری‌هاست؛ نهاد عمومی‌ای که با سپردن مسئولیت‌های خدمت‌رسانی، مدیریت یکپارچه شهری محقق و شهر بهتر اداره می‌شود.» مدیریت یکپارچه شهری علاوه بر بهبود خدمت‌رسانی، منجر به رضایت‌مندی شهروندان می‌شود اما گویا سازمان‌ها و شرکت‌های خدمات‌رسان خیلی تمایلی به واگذاری مسئولیت‌های خود به شهرداری ندارند و از این‌رو فرایند طرح به کندی پیش می‌رود. جوکار با تأیید این موضوع عنوان می‌کند: «ایجاد مدیریت واحد و یکپارچه در شهر تصمیم بزرگ و مهمی است و قطعا سازمان‌ها و نهادها و شرکت‌های خدماتی در برابر آن مقاومت می‌کنند و حتما واکنش نشان می‌دهند اما باید به این نکته توجه شود که این اقدامات در راستای توسعه شهر و رضایت‌مندی شهروندان است.» به‌گفته رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس، علاوه بر واکنش نهادها و شرکت‌ها، نمایندگان خانه ملت هم نظرات متفاوتی نسبت به طرح مدیریت یکپارچه شهری دارند و همین امر سبب طولانی‌شدن فرایند بررسی شده است. او می‌گوید: «مسائل و موضوعات مختلفی در طرح مطرح شده که باید به دقت بررسی شوند. یکی از مواردی که موضوع بحث و گفت‌وگو و بررسی جدی قرار گرفته، قانون مربوط به انتخابات شوراها و مجلس است که به هر حال اهمیت دارد و تصمیم‌گیری درستی باید انجام شود. همچنین در سایر مفاد و مسائل نظرات مختلفی مطرح است و تا وقتی به جمع‌بندی نهایی نرسیم قطعا قابل طرح در صحن مجلس نیست.» او با بیان اینکه نمی‌توان زمان دقیقی برای تعیین تکلیف این طرح پیش‌بینی کرد، عنوان می‌کند: «این طرح اهمیت زیادی دارد و نمی‌توان زمان مشخصی برای نتیجه آن پیش‌بینی کرد اما همانطور که اعضای شورای ششم هم پیگیر هستند ما هم تلاش می‌کنیم هرچه سریع‌تر این طرح تعیین تکلیف شود.»

کاهش بوروکراسی‌های اداری و موازی‌کاری‌ها 
به‌گفته محسن پیرهادی، رئیس فراکسیون شوراها، مدیریت شهری و روستایی مجلس، تصویب طرح جامع مدیریت شهری منجر به ایجاد یکپارچگی در وظایف و اختیارات شهری و محلی می‌شود و رئیس شورای‌عالی استان‌ها هم تصویب آن را یک ضرورت می‌داند. 

به‌گفته علیرضا احمدی، امروز پایتخت بیش از هر وقت دیگری نیاز دارد تا دولت در راستای تمرکززدایی بخش از وظایفش را به شهرداری واگذار کند. او تأکید می‌کند: «بخش زیادی از خدمات در شهرها و روستاها توسط شهرداری‌ها و دهیاری‌ها ارائه می‌شود و با اجرایی‌شدن این طرح روند بوروکراسی‌های اداری و موازی‌کاری‌ها توسط سازمان‌های مختلف خدمات‌رسان کم می‌شود.» رئیس شورای‌عالی استان‌ها تأکید می‌کند: «وقتی هدف تمام دستگاه‌های خدماتی و اجرایی خدمت‌رسانی به مردم باشد دیگر نیازی به رقابت با هم نیست و باید از طریق هم‌افزایی به‌دنبال خدمت‌رسانی صادقانه باشند.» احمدی نقش دولت در تحقق طرح مدیریت یکپارچه شهری را تأثیر‌گذار می‌داند و می‌گوید: «پس از تصویب طرح در مجلس ممکن است شورای نگهبان اعتراض کند و از این‌رو تنها راه‌حل تحقق مدیریت یکپارچه شهری تفاهم دستگاه‌های اجرایی برای خدمت‌رسانی به مردم است و اگر مشکلی هم وجود داشته باشد، دولت می‌تواند آن را برطرف کند.» 

 مکث
نبود مدیریت یکپارچه، درد است

در تهران بارها شاهد وقوع حوادثی بودیم که نتیجه ناهماهنگی شهرداری با سایر نهادها و سازمان‌های خدماتی بوده‌است. بنابراین به‌گفته ناصر امانی اگر می‌خواهیم پایتخت به وضعیت امن و پایدار برسد چاره‌ای جز تحقق مدیریت یکپارچه شهری نیست. این عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران می‌گوید: «تا زمانی که تکلیف طرح مدیریت یکپارچه شهری در مجلس روشن نشود، با مشکلات  متعددی ازجمله فرونشست زمین و ترکیدگی لوله آب و انفجار در محله‌ها مواجه خواهیم بود.» او با بیان اینکه طرح مدیریت یکپارچه شهری همچنان در مجلس لاینحل باقی مانده است، عنوان می‌کند: «به‌دلیل مشخص‌نبودن وضعیت طرح مدیریت یکپارچه شهری، مجبور هستیم در زمان رخداد مشکلات در شهر از مسئولان یا نمایندگان سازمان و شرکت‌ها دعوت کنیم به پارلمان شهری بیایند و مشکلات را با مذاکره و تعامل برطرف کنیم. به همین دلیل برای بهبود شرایط، مذاکراتی با اعضای فراکسیون مدیریت شهری، کمیسیون عمران، کمیسیون شوراهای مجلس و رئیس مجلس انجام شده تا فرایند بررسی طرح تسریع شود.»