موسیقی
چرا سازجشنواره فالش می زند؟
عبدالمجید کیانی، هنرمند پیشکسوت موسیقی و استاد نوازنده سنتور از شرایط جشنواره موسیقی جوان می‌گوید
ندا سیجانی- خبرنگار
عبدالمجید کیانی، نوازنده سنتور و از چهره‌های ماندگار موسیقی است، کتاب هفت دستگاه نوشته استاد موسیقی است که می‌توان آن را از مهم‌ترین کتاب‌های موجود در زمینه شناخت ردیف دستگاه موسیقی نامید. کیانی در این دوره هم داوری پانزدهمین جشنواره ملی موسیقی جوان را برعهده دارد. نوازنده پیشکسوت سنتور معتقد است جوانان باید بستری برای ارائه هنرخود داشته و در کنار آن علاوه برانگیزه و اشتیاق بیشتر، جایگاه موسیقی ایرانی هم ارتقا می‌یابد. کیانی از ضعف‌های موسیقی جوان می‌گوید اما از جشنواره محلی برای شناخت و معرفی نسل جوان موسیقی ایران یاد می‌کند.
برگزاری جشنواره‌های تخصصی در شاخه‌های مختلف
کیانی که داوری چندین دوره جشنواره ملی موسیقی جوان را عهده‌دار بوده، می‌گوید: «جشنواره‌هایی چون موسیقی جوان می‌توانند طیف‌های مختلف موسیقی و همچنین سازهای متفاوت کشورمان را دربربگیرد، به‌خصوص در بخش موسیقی نواحی؛ اما از نگاه من یک ایراد مهم براین جشنواره وارد است؛ اینکه جمع‌آوری بخش‌های مختلف موسیقی مشکل است به نوعی گویا چند جشنواره همزمان با هم برپا می‌شود. بهتر است هربخش جشنواره جداگانه برگزار شود.»
وی توضیح می‌دهد: «یک جشنواره محدود به موسیقی نواحی باشد، یک جشنواره برای موسیقی امروز دنیا یعنی کلاسیک غربی، یک جشنواره هم درخصوص موسیقی اصیل و سنتی تا هر کدام ازاین جشنواره‌ها در جایگاه خود ارزشیابی شوند. در بخش موسیقی شفاهی نکته‌ای وجود دارد؛ همانطور که می‌دانید سازمان یونسکو ردیف‌های موسیقی ایران را که به‌صورت شفاهی و سینه به سینه ثبت و جمع‌آوری شده به‌عنوان یک هنرملی ثبت جهانی کرده اما درجشنواره به این موضوع کمتر توجه شده و جوان‌ها آشنایی کمتری دارند ولی درمقابل بخش موسیقی ردیف دستگاهی که به‌اصطلاح بخش مکتوب موسیقی ردیفی محسوب می‌شود، مواد آزمون این جشنواره است مانند ردیف استاد صبا و...که به‌صورت آوانویسی است.»
دیده شدن ردیف‌های موسیقی ایران
وی با بیان این مطلب که باید بخش ردیف‌های شفاهی هم گنجانده شود؛ یادآور می‌شود: «ضرب‌هایی که در ردیف‌های موسیقی وجود دارد و همچنین تصنیف‌هایی که تا به امروز سینه به سینه ثبت شده، پیشنهادم این است بخش شفاهی ردیف موسیقی ایران بیشتر دیده شود.»
این مدرس موسیقی درباره تأثیرگذاری این جشنواره بر نسل جوان می‌گوید: «در فرهنگ ما مکاتب بسیاری وجود دارد و هنر موسیقی هم مستثنی از این موضوع نیست. به‌طور مثال در موسیقی دستگاهی، ردیف نمی‌تواند فقط یک مکتب خاص باشد چرا که هر استادی شیوه منحصر به خود را دارد، منتهی بهترین شیوه‌ها ازآن استادان برتر است که همچنان مکتبشان پابرجا مانده و ماندگار شده. با این نگاه و سلیقه قطعا داوری کردن چنین جشنواره‌ای مشکل خواهد بود چرا که شیوه کاری هر استاد متفاوت است. اما بالعکس با نگاه در موسیقی کلاسیک غربی خواهید دید گستردگی رپرتوارهای این موسیقی مشخص است؛ البته شیوه‌های نوازندگی کشورهای مختلف کمی متفاوت است اما رپرتوار آن ثابت است. بر این اساس داوری‌ها هم به‌راحتی انجام می‌گیرد. به‌طور مثال اگر بخواهیم در بخش موسیقی نواحی موسیقی خراسان را داوری کنیم، هر کدام از آن به بخش‌های کوچک‌تر چون قوچان، تربت‌جام، گنبد کاووس و... تقسیم می‌شود و هر یک استاد و داور خود را می‌خواهد. با این وصف اگر بخواهیم ارزیابی خوبی از هر کدام از این بخش‌ها داشته باشیم نیاز است، جشنواره‌های گوناگون برگزار شود.»
تعامل میان استادان و موزیسین‌های جوان
کیانی درباره تفاوت جشنواره موسیقی جوان با دیگر جشنواره‌هایی که طی سال برگزار می‌شود، اشاره می‌کند: «جشنواره مختص جوانان است اما درجشنوارهایی چون موسیقی فجر مسئله سنی مطرح نیست بلکه تنها استادانی که شناخته شده و برگزیده هستند در جشنواره فجر شرکت و هنرنمایی می‌کنند. اگر به‌خاطر داشته باشید؛ سال‌های قبل که این جشنواره رقابتی بود استادان بزرگی حضور می‌یافتند و درواقع جوایزی هم دریافت می‌کردند. جشنواره دیگری هم دوسال گذشته برگزار شد که مختص به موسیقی کلاسیک ایرانی بود که اگر حمایت شود قطعا اتفاق خوبی خواهد افتاد؛ چرا که در این جشنواره هم استادان موسیقی ناظر هستند و گروه‌های شرکت‌کننده در اعتلای پیشرفت موسیقی دستگاهی ایران بسیار اثرگذار
خواهند بود.»
نظر کیانی درباره داوری موسیقی گروه‌های سنی
این نوازنده پیشکسوت سنتور درباره گروه‌های سنی شرکت کننده، می‌گوید: «طی سال‌هایی که داوری این جشنواره را برعهده داشتم، به این نتیجه رسیدم که متقاضیان گروه سنی الف بیش از دیگر گروه‌ها انتخاب شده‌اند. البته چون رده سنی مشخصی برای این گروه تعریف شده، در نتیجه گروه دیگری هم که شامل کودکان بودند در این جشنواره شرکت کرده و می‌کنند که الف 2 نامگذاری شده؛ جالب است بدانید بسیار زیبا ساز می‌نوازند اما به‌تدریج که به گروه ب و ج می‌رسیم هم تعداد افراد کمتر می‌شود و هم کارهای آنها افت زیادی پیدا می‌کند تا آنجا که برخی ازشرکت‌کنندگان گروه سنی ج ضعیف‌تر از افرادی بودند که در گروه الف ساز می‌نوازنداین مسئله به این دلیل است که در ایران برنامه منسجم و مرتبی برای آموزش موسیقی وجود ندارد و آموختن موسیقی از سن 7سالگی آموزش داده نمی‌شود بلکه گاهی افرادی هستند که در گروه سنی ج قرار دارند و تازه قدم دراین عرصه گذاشته‌اند و آموختن موسیقی را آغاز کرده‌اند و به همین دلیل در جشنواره‌هایی چون جوان ضعیف ظاهر می‌شوند، از سوی دیگر عده‌ای هم در این گروه سنی هستند که بسیار خوب ساز می‌نوازند و حتی در آموزشگاه‌ها هم تدریس می‌کنند اما دراین جشنواره شرکت ندارند، به این دلیل که نگران دریافت نکردن امتیاز بالا هستند تا مبادا جایگاه معلمی‌شان را از دست بدهند.» مدرس موسیقی درباره اثر‌گذاری جشنواره در سطح علمی- آموزشی هم می‌گوید: «معمولا برخی از دانشجوها شرکت‌کنندگان این جشنواره هستند اما همانطور که پیش‌تر اشاره کردم به‌علت متعدد بودن طیف‌ها و مکتب‌های موسیقی نمی‌توان انتظار داشت نتیجه خوبی حاصل شود. نکته دیگر اینکه برگزیدگان جشنواره که حائز مقام اول شده‌اند هیچ‌گونه حمایتی نمی‌شوند و با شرایط امروز موسیقی بیشتر یک سرخوردگی را شاهد هستیم تا استقبال از موسیقی.»
