از گفت‌وگو تا حاشیه

رادیو و تلویزیون‌ها معمولا محتواهای تولید‌شده خودشان را، در بسته‌بندی‌های خاصی تقدیم مخاطبان‌شان می‌کنند تا همه‌‌چیز شسته‌رفته باشد. یکی از این قالب‌های همیشگی تاک‌شوها هستند. تاک‌شوها به برنامه‌های گفت‌وگومحوری گفته می‌شود که البته برای اینکه خسته‌کننده نباشد، سعی می‌کنند آیتم‌هایی هم به آن اضافه کنند. ولی در کل، روح این برنامه‌ها گفت‌وگومحور است. نکته مهم درباره تاک‌شوها، حالت صفر و صدی آنهاست؛ یعنی یا تاک‌شوی شما خیلی تماشایی و اثرگذار از آب در‌می‌آید یا اینکه اصلا کسی نمی‌فهمد برنامه تاک‌شویی که شما تولید کرده‌اید، دارد پخش می‌شود؛ غالبا حد وسطی ندارد. تاک‌شوها حتی می‌توانند از آمار بینندگان یک‌ سریال و فیلم تلویزیونی هم عبور کرده و جزو پربیننده‌ترین و خبرسازترین برنامه‌ها بشوند. حالا که بحث مصاحبه با مرتضی حیدری شد و او نیز در این حیطه جزو برترین‌ها بوده است، با هم نگاهی به تاک‌شوهای اثرگذار ایرانی در گذشته و امروز می‌اندازیم.

دورهمی/ مهران مدیری

البته «دورهمی» وقتی شکل گرفت قرار بود یک برنامه آیتمی نمایشی باشد و وسطش هم کمی ما را نصیحت کند اما همه‌‌چیز دست به‌دست هم داد تا کارگردانی مجموعه تغییر کرده و کار به مهران مدیری برسد. او هم برنامه را به سمت مهمان‌محوری برد و البته با کلی آیتم و میان‌برنامه‌ریز و درشت دیگر. تازگی‌ها هم که مسابقه را به برنامه اضافه کرده‌اند اما در دوره‌ای که گفت‌وگوها پررنگ بود، کاملا رنگ و بوی تاک‌شو به‌خودش گرفته بود. مهران مدیری خیلی راحت با مهمانان صحبت می‌کرد و گفت‌وگوهای جذابی شکل می‌گرفت. دورهمی البته رفته‌رفته رو به افول گذاشت.

خندوانه/ رامبد جوان

شاید در اینکه «خندوانه» را هم یک تاک‌شو بدانیم، شک و تردید داشته باشید. این یکی هم قصه‌ای شبیه به دورهمی داشت اما در دوره‌ای، مهمانانی به برنامه دعوت می‌شدند و اساسا سعی می‌شد در آیتم‌هایی برنامه‌ریزی شده، حتی با این مهمان‌ها شوخی شود. در واقع مهمان‌ها، بخشی از سناریوی کلی برنامه بودند و صرفا همه‌‌چیز سؤال و جوابی نبود. در این برنامه، از ایده‌های تاک‌شوهای خارجی هم استفاده شده بود و انصافا گاهی، گفت‌وگوهای خوبی تولید می‌شد. گفت‌وگوهای خندوانه، حالت سرگرم‌کننده و خودمانی داشت و اکیدا چالشی نبود.

ماه عسل/ احسان علیخانی

معروف‌ترین تاک‌شوی غیرچالشی در ایران را باید همین مورد «‌ماه عسل» بدانیم؛ برنامه‌ای که افراد زیادی در نقش مجری در آن ظاهر شدند اما عملا این احسان علیخانی بود که موفق شد برند این مجموعه را به اسم خود ثبت کند. فرزاد حسنی، حسن جوهرچی، محسن افشانی و علی ضیا از مجریان این برنامه بوده‌اند. این تاک‌شو سعی می‌کند افرادی ر ا که مشکلات بزرگی دارند  پای تلویزیون بیاورد و با آنها درباره زندگی‌شان صحبت کند. برخی از قسمت‌های ‌ماه عسل واقعا در جامعه ایرانی موج ایجاد کردند و به‌شدت خبرساز شدند. این برنامه هم‌اکنون دیگر پخش نمی‌شود.

برنامه کوله‌پشتی / فرزاد حسنی

یکی از موفق‌ترین تاک‌شوهای ایرانی را می‌توان «کوله‌پشتی» دانست. تصور کنید که زمان پخش برنامه عصرگاه باشد و مهمان‌های آن هم در حالت عادی چنگی به دل نزنند، برای دیده شدن چنین برنامه‌ای چه باید کرد؟ فرزاد حسنی، همان کسی بود که پاسخ این معما را در آستین خود داشت. او دایره واژگان و دانش خوبی داشت و اعتماد‌به‌نفس و جسارتش، باعث می‌شود تا اجراهای فوق‌العاده‌ای داشته باشد. جنجال بزرگ کوله‌پشتی، گفت‌وگو با سردار رادان، فرمانده وقت پلیس تهران بود؛ گفت‌وگویی که باعث شد تا برنامه به پایان خودش نزدیک شده و فرزاد حسنی دیگر مجری معتمدی برای تلویزیون نباشد.

گفت‌وگوی ویژه خبری/ مرتضی حیدری

یکی از بخش‌های ثابت شبکه دوم سیما در برنامه‌های شبانگاهی، همین «گفت‌وگوی ویژه خبری» است. البته این برنامه، هنوز هم دارد از برند سابقه خودش ارتزاق می‌کند و دیگر اعتبار گذشته را ندارد؛ هرچند به واسطه ماهیت خبری و دعوت از مسئولان گاهی خبرساز می‌شود اما اوج این برنامه با حضور مرتضی حیدری بود که توانست چند سال پشت سر هم، یکی از طولانی‌ترین برنامه‌های مستمر و چالشی صداوسیما را اجرا کند. ماهیت این تاک‌شوها چالشی بود و حیدری به خوبی از عهده آن بر‌می‌آمد اما این روزها این برنامه بدون حضور این مجری و درحالی‌که روح چالشی خودش را از دست داده، دنبال می‌شود.

برنامه کتاب‌باز/ سروش صحت

برنامه «کتاب‌باز» قرار است که ما را با کتاب آشنا کند و به دنیای کتاب‌بازها، نویسنده‌ها، اصحاب کتاب و نوشتن ببرد. طبیعی است که جا‌انداختن چنین برنامه‌ای کاری فوق‌العاده سخت است، آنچنان که جا انداختن مطالعه کتاب در کشور ما کاری سخت است اما سروش صحت در قالب تهیه‌کننده و مجری، توانسته است به خوبی این کار را پیش ببرد و یک تاک‌شوی جذاب با آیتم‌های مختلف و مهمان‌های ریز و درشت  ایجاد کند. البته گروهی این نقد را وارد می‌دانند که مجری، خود اهل کتاب نیست و به راحتی نمی‌تواند از پس مهمانان خودش بربیاید.

صندلی داغ/ کاردان، نوذری، نجفی

این تاک‌شو از ابتدای دهه80 در تلویزیون ایران شکل گرفت و یکی از معروف‌ترین تاک‌شوهای تاریخ تلویزیون لقب گرفته است؛ هم به‌دلیل وزن و تخصص مجریانی که در آن حضور داشته‌اند و هم به‌دلیل حاشیه‌هایی که داشته است. بنیان برنامه بر سؤالات صریح و چالش‌برانگیز بنا شده بود. یکی از چالش‌های بزرگ این برنامه قسمت مصاحبه با محمود احمدی‌نژاد در دوره شهرداری تهران بود؛ که البته این قسمت با وجود نظارت مشاوران خود وی هیچ وقت پخش نشد. بعدها تهیه‌کننده گفت که ظاهرا موضوع کاندیداتوری او برای ریاست‌جمهوری مطرح بوده. کامل‌ترین مجری صندلی داغ را هم باید داریوش کاردان بدانیم؛ هم مسلط بود، هم اطلاعات خوبی داشت.

شب‌های شیشه‌ای/ رضا رشیدپور

‌شبکه پنجم سیما بعد از راه‌اندازی خود غالبا در حاشیه قرار داشت و به شبکه تهرانی‌ها معروف بود. به همین دلیل مسئولان آن دنبال برندهای خاصی برای برنامه‌سازی بودند. رضا رشیدپور، توانست با مجموعه‌ برنامه‌های «عبور شیشه‌ای» ،«شب شیشه‌‌ای» و «مثلث شیشه‌ای»، هم خودش را به‌عنوان یک مجری برند جا بیندازد و هم باعث ایجاد کلی مخاطب و جریان رسانه‌ای برای شبکه پنجم سیما شود. او، در برنامه‌های خود سلبریتی‌ها، چهره‌ها و حتی سیاسیون را پای گیرنده‌ها می‌آورد و آنها را کاملا به چالش می‌کشید. چهره‌هایی چون گلزار، نخستین تجربه تلویزیونی خود را در این برنامه تجربه کردند. البته جنجال‌های ناشی از اجرا، دیگر اجازه تداوم به این برنامه را نداد.

پارک ملت/ محمدرضا شهیدی‌فرد

یکی از مناسب‌ترین گزینه‌ها برای برنامه‌های تاک‌شو را بدون شک باید محمدرضا شهیدی‌فرد بدانیم؛ مجری خوش‌بیان و خوش‌ذوق و البته جسوری که به راحتی می‌تواند هر تاک‌شویی را به یک برنامه پربیننده تبدیل کند. او با برنامه «مردم ایران سلام»، عملا شبکه دوم سیما را در برنامه‌های صبحگاهی پیشتاز کرد و سپس با «پارک ملت» خود، توانست بار دیگر به اوج برگردد. این برنامه نیز با جنجال‌های زیادی روبه‌رو شد. یکی از بخش‌های به‌شدت معروف آن هم مصاحبه با محسن رضایی و سؤال معروف شهیدی‌فرد از او بود که فرزندش الان در خارج کشور چکار می‌کند.

رادیو هفت/ منصور ضابطیان

منصور ضابطیان را از همان مطبوعات و روزنامه ایران و با مصاحبه‌های درگیرکننده‌اش به یاد می‌آوریم. او اما توانست گستره مصاحبه‌هایش را به تلویزیون هم بکشاند و با برنامه «مردم ایران سلام» وارد ژانری دیگر از کارش شد. او امروزه کارگردانی و اجرای برنامه‌هایش را عهده‌دار است. «رادیو هفت» از معروف‌ترین آثار او است؛ با حضور چهره‌های مختلف و البته غالبا در آن یک گفت‌وگوی ویژه هم خودش داشت؛ با همان سبک و سیاق گذشته. او رویکرد خودش را در برنامه‌هایی چون «فرش واژه»، «نقره» و «صدبرگ» هم پیاده کرده و امروز نیز برنامه «محاکات» را با همان رویکرد پیش می‌برد.