مدیریت پسماند در ابتدای مسیر تفکیک از مبدأ

  محمود مولایی- خبر‌نگار

در شرایطی 53 هزار مخزن پسماند شهری در سطح معابر و خیابان‌های پایتخت وجود دارد که پایتخت نیازمند 10 هزار مخزن است. مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند  شهر تهران در این رابطه به همشهری گفت: «طبق بازدید‌ها و بررسی‌های انجام شده برای رسیدن به ایده‌آل نیاز به جایگزینی ۱۰هزار مخزن در سطح شهر تهران داریم که طبق برنامه جدید مصمم هستیم به مرور و به فراخور نیاز نوسازی و جایگزینی این مخازن را انجام دهیم.» او با اشاره به جایگزینی و نوسازی تعداد محدودی مخزن پسماند در سال گذشته با توجه به اعتبارات موجود یادآور شد: «در راستای اجرای طرح کاپ از ۲ سال گذشته تاکنون بخشی از مخازن زباله را به روشی جدید به داخل آپارتمان‌ها، مجتمع‌های مسکونی و شهرک‌ها برده و به موازات آن، مخازن بیرونی را جمع‌آوری کرده‌ایم. البته در کنار اجرای این طرح توزیع و نوسازی مخازن نیز ازجمله اقدامات دوره‌ای و مستمر این سازمان بوده تا از این طریق ضمن عیب‌یابی و رقع نواقص مخازن درصورت لزوم مخزن نو جایگزین شود.»
 به گزارش همشهری، در سال‌های اخیر با اجرای طرح کاپ در سازمان مدیریت پسماند، جمع‌آوری مخازن زباله از معابر شهری در برخی مناطق در دستور کار قرار گرفت و به جای آن مخازن دیگری با قابلیت تفکیک زباله از مبدا در داخل فروشگاه‌ها، شهرک‌ها و مجتمع‌های مسکونی تعبیه شد. همچنین در ادامه اجرا مشوق‌هایی را برای شهروندان درنظر بگیرد. به این ترتیب، مراکز کتاب ماند، گل ماند، ورزش ماند، قلم ماند و... فعالیت خود را شروع کردند تا شهروندان در ازای تحویل پسماند خشک کالایی را از این مراکز دریافت کنند. اجرای این طرح موفقیت‌هایی را به همراه داشته است، اما سازمان مدیریت پسماند همچنان برنامه‌های مختلفی را برای تشویق شهروندان در مورد تفکیک زباله از مبدا و همچنین حذف مخازن زباله از معابر که سبب کاهش میزان زباله‌گردی می‌شود، دارد. مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند از نوسازی و توزیع گسترده مخازن پسماند در مناطق ۲۲گانه شهر تهران خبر داد. صدرالدین علیپور با تأکید بر ادامه اجرای طرح کاهش مخازن در سطح شهر تهران بر پایه طرح کاپ (کاهش پسماند) و در عین حال سیاست‌های این سازمان مبنی بر به‌روزرسانی و نوسازی تجهیزات اجرایی خود به همشهری گفت: «با توجه به رهنمودهای ارائه شده از جانب کمیسیون خدمات شهری شورای شهر و معاون خدمات شهری شهرداری تهران طی بازدید اخیر ایشان از سازمان مدیریت پسماند و با اشاره به اهمیت زیبایی بصری شهری، مرحله اول توزیع و احصای نواقص مخازن پسماند شهری آغاز شد.»
رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران نیز درباره دغدغه‌های شورای ششم در حوزه مدیریت پسماند گفت: «سازمان پسماند باید در زمینه ارتباطات اجتماعی با شهروندان و آموزش‌های فرهنگی تلاش بیشتری داشته باشد و با دعوت از نخبگان، معاونان فرهنگی مناطق، ائمه جماعات و انتخاب جامعه هدف مناسب، شهروندان را در جریان اقدامات انجام شده و همچنین اهمیت تفکیک از مبدا برای حفظ محیط‌زیست قرار دهد.
مهدی پیرهادی ادامه داد: «از افراد دغدغه‌مند در این حوزه، فعالان فرهنگی و اجتماعی، سازمان‌های مردم‌نهاد، نهادهایی که مسئولیت‌های اجتماعی دارند و صاحبان صنایع تقاضا داریم به مسئولیت خود در قبال حوزه شهری عمل کنند تا این کارها موجب بهبود وضعیت شهر شود.» برنامه جدید مدیریت شهری مبنی بر کاهش تولید پسماند این است که روی جمع‌آوری و انتقال پسماند شهری تمرکز کند. مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند عنوان کرد: «ساماندهی و مدیریت مطلوب مخازن پسماند به‌عنوان نخستین محل ورود زباله‌ها به شهر تأثیر زیادی در پیشرفت بهینه مراحل بعدی مدیریت پسماند خواهد داشت؛ به همین جهت هم‌اکنون ضمن تمرکز بر نحوه جمع‌آوری و انتقال زباله‌های شهر قصد داریم مخازن پسماند را بهسازی کنیم.»  مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران با اشاره به حساسیت موضوع مدیریت پسماند و مواجهه این امر با تک‌تک شهروندان گفت: «در این حوزه نباید توقع بازدهی سریع را داشت؛ چراکه تغییر عادت شهروندان زمان‌بر بوده و در کلانشهر تهران با جمعیت بالا و تنوع فرهنگ‌های مختلف، این تغییر عادت و فرهنگسازی، آموزش شهروندان را دشوارتر کرده است.»  

نیازمند اصلاح قانون
حسین جعفری، مدیرعامل اسبق سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران: مشکل اصلی و اولیه که در حوزه پسماند وجود دارد، بحث قانونگذاری است. در این بحث، قانون مدیریت پسماند که در زمان خودش نوشته شده، مناسب و یک گام جلوتر بوده است، اما هم‌اکنون پاسخگوی نیازهای شهری با روند رو به افزایش فناوری‌ها نیست و از آنجایی که پاسخگو نیست، در خیلی از موارد نمی‌تواند کاری انجام دهد و در خیلی از موارد نیز بیشتر از 10سال است که محل اختلاف شده است. تا زمانی که این مسائل حل نشود، به‌نظر می‌رسد که ما این مشکل را کماکان داشته باشیم. درواقع قانونی نوشته‌ایم که جامع نیست و ضمانت اجرایی ندارد و در بخش سلبی ورود پیدا کرده، ولی روش‌های آن را بیان نکرده است. در عین حال، روش‌های ایجابی نیز وجود ندارد. برای مثال، بیشتر از یک دهه است در مورد پسماندهای خانگی و پزشکی اختلاف نظرهایی وجود دارد. به این معنا که بین وزارت بهداشت، سازمان محیط‌زیست و شهرداری‌ها اختلاف‌نظرهایی هست و هنوز نمی‌دانیم پسماندهای پزشکی چگونه به پسماند عادی تبدیل می‌شود. این سبب شده که ما در شهر یک اختفای جدی را در رابطه با پسماندهای پزشکی در بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، آزمایشگاه‌ها و مطب‌ها داشته باشیم. از آنجایی که برای این موضوع قانونی را تعریف نکرده‌ایم، لذا مشکلاتی را که از قبل وجود داشت، همچنان داریم و اگر این معضل برطرف نشود، در آینده هم خواهیم داشت؛ چراکه ما مجاز به تفکیک پسماند پزشکی نیستیم و از سوی دیگر برای جمع‌آوری، امحا و دفن آن باید از سیستم‌های خاصی استفاده کنیم که طبیعتا هزینه‌های زیادی را به شهر تحمیل خواهد کرد؛ درحالی‌که برای حفظ محیط‌زیست و برای سلامت شهروندان چنین هزینه‌هایی باید صورت بگیرد. بنابراین، در فاز نخست ما باید نگاه جدی به قانون داشته باشیم و آن را اصلاح کنیم؛ یعنی نیاز به یک خرد جمعی است که خوشبختانه در ماه‌های گذشته مرکز پژوهش‌های مجلس به این مسئله ورود پیدا کرده، جلساتی را ترتیب داده و صاحب‌نظرانی را دعوت کرده است. امیدوارم این کار که با همکاری انجمن صنفی بازیافت و افراد ذی‌نفع انجام می‌شود، خروجی مناسبی داشته باشد و بتوانیم این معضل را برطرف کنیم. در کشوری مانند ژاپن وقتی کامپیوتری را خریداری می‌کنید، با هزینه امحا یک قیمت دارد و بدون هزینه امحا قیمتش کمتر است. اگر تصمیم بگیرید که بدون هزینه امحا کامپیوتر را خریداری کنید، در زمان امحا باید به قیمت روز هزینه امحا را پرداخت کنید. در ایران اما خیلی از قطعات الکترونیکی وارد می‌شود، ولی برای امحای آنها هیچ فکری نکرده‌ایم؛ چراکه قانونی برای آن وجود ندارد.