خیز استارتاپ‌های ایرانی برای بازار جهانی

استارتاپ‌ها برای حل مشکل‌های بزرگ و کوچک دنیا ساخته شده‌اند. ماهیت‌شان جهانی فکر کردن و تسخیر دنیاست. آمازون یکی از مشهورترین نمونه‌های یک تفکر استارتاپی است که با کار روی یک ایده ساده – فرستادن کتاب به خریداران اینترنتی – حالا توانسته دنیا را تحت تسلط خودش در بیاورد. ایده اولیه ساده است اما گسترش تجارت در جهان، چشم‌اندازی بود که باعث شد آمازون یک اسب تک‌شاخ شود، جهانی فکرکردن هنر این استارتاپ است؛ چالشی که هنوز استارتاپ‌های ایرانی چندان با آن میانه‌ای ندارند. کارشناسان می‌گویند: اشتباه‌گرفتن توجه به تولید داخلی باعث شده استارتاپ‌های جوان ایران چنین موضوعی را با برآورده کردن نیاز داخلی اشتباه بگیرند. از سوی دیگر، آشنا نبودن با نمونه‌های مشابه در کشورهای دیگر ما را درباره وسعت کار استارتاپی و نوع نگاهی جهانی آنها به اشتباه انداخته است.



تولید داخلی، استاندارد جهانی می‌خواهد

وقتی صحبت از کالای داخلی و توجه به تولید داخلی به میان می‌آید، ذهن استارتاپ‌های جوان داخلی – مثل خیلی از تولیدکننده‌ها – به سمت بازار داخلی سوق پیدا می‌کند. گمان می رود برآورده کردن تقاضای بازار با یک محصول داخلی چاره کار است و به جز این به انجام هیچ کاری نیازی نیست. اینها را افشین کلاهی، رئیس کمیسیون جوانان، کارآفرینی و کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران بر زبان می‌آورد.

او در گفت‌وگو با همشهری، محدود کردن تفکر داخلی را محصول شرایط نامناسب اقتصاد داخلی و البته، تحریم‌ها می‌داند و می‌گوید: «مشکل اینجاست وقتی به نیاز داخلی فکر می‌کنیم، استانداردهای محصول‌مان هم داخلی و محدود است، به بازار دنیا فکر نمی‌کنیم و محصول‌مان هم در بهترین حالت فقط می‌تواند نیاز خودمان را برطرف کند.» از نظر او برای شکستن چنین فضایی یا باید منتظر ترمیم اقتصاد ایران و تغییر نگاه کلان مسئولان به رابطه با دنیا ماند یا یک راه‌حل دشوار اما در دسترس را امتحان کرد: «استارتاپ‌ها اگر در همایش‌ها، فستیوال‌ها و... که در سطح جهان برگزار می‌شود شرکت کنند، با نمونه‌های خارجی آشنا می‌شوند، روش کار جدید را یاد می‌گیرند و در نهایت تعامل با دنیا را بلد می‌شوند. در خلال همین جلسه‌ها می‌توان روش کارکردن را به طوری که تحریم‌ها اثری بر کسب و کارهای جدید نداشته باشد آموخت و آن را به‌کار گرفت. منظورم از دور زدن تحریم‌ها انجام کار غیرقانونی نیست. همیشه راه‌های قانونی خوبی وجود دارند که می‌توان با کمک آنها کاری کرد تحریم یا هر محدودیت دیگری روی کسب و کارتان تأثیری نداشته باشد. رسیدن به این هدف سخت است اما نشدنی نیست.»



کپی بودن لزوما بد نیست

استارتاپ‌های ایران از نظر دانش نسبت به خیلی از نمونه‌های خارجی بهتر هستند اما به اندازه کافی برای حضور در بازار جهانی اعتماد به نفس ندارند. آنها 2 گروه هستند؛ یا کسانی که به‌نظرشان استارتاپ‌های خارجی غول‌ هستند یا گروهی که از نگاه‌شان همه کوچک و بی‌اعتبار به‌نظر می‌رسند.

 اینها حرف‌های عطا خلیقی، عضو کمیسیون تجارت الکترونیک سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران در گفت‌وگو با همشهری است.  او می‌گوید: «خیلی‌ها در بازار داخلی جبهه می‌گیرند که بعضی استارتاپ‌های ما کپی نمونه‌های موفق خارجی مثل اوبر و آمازون هستند. وقتی در فستیوال‌های خارجی حضور داشته باشید، می‌بینید که نمونه‌های کپی زیاد هستند که اتفاقا خیلی از آنها هم موفق شده‌اند. کپی بودن مشکل بزرگی در دنیا نیست. مهم این است که با چه سرویس‌های جدیدی بتوانید مخاطب خاص خودتان را جذب کنید.» همه اینها، اتفاق‌هایی است که با حضور در برنامه‌های جهانی برای استارتاپ‌ها ممکن می‌شود.



      ایرانی‌ها در فستیوال استارتاپ‌های اروپایی

قرار است گروهی از استارتاپ‌های ایرانی که توانایی بالقوه بیشتری برای حضور در بازارهای جهانی دارند در فستیوال تیرماه فناوری اطلاعات اتحادیه اروپا شرکت کنند. عطا خلیقی در گفت‌وگو با همشهری از حضور استارتاپ‌های منتخب ایرانی در فستیوال فناوری اطلاعات اتحادیه اروپا در کشور بلغارستان خبر داد و گفت: «بعداز هماهنگی‌هایی که با سفارت بلغارستان در ایران و سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران (نصر) صورت گرفته، شرایط برای حضور استارتاپ‌های ایرانی برای اولین‌بار در این برنامه فراهم شده است.» به گفته خلیقی، استارتاپ‌هایی که قابلیت جهانی شدن داشته باشند، می‌توانند برای شرکت در این برنامه از طریق سازمان «نصر» ثبت‌نام کنند. هزینه رفت‌وآمد برعهده خود شرکت‌کنندگان خواهد بود اما سفارت ایران در بلغارستان هم قرار است شرایط حضور آنها را در برنامه تسهیل کند. خلیقی می‌گوید: «با وجود اینکه تمام ظرفیت‌های شرکت در این برنامه از قبل پر شده، مذاکرات ما با بلغارستان این فایده را داشته که توانستیم جای خالی اضافی برای استارتاپ‌های ایرانی فراهم کنیم.» استارتاپ‌ها بنا به قابلیت‌هایی که دارند، رتبه‌بندی شده و کسانی که رتبه‌های بهتری کسب کرده باشند، می‌توانند در این جشنواره شرکت کنند.