18 ماه خزان در «هلند ایران»

روح‌الله کریمی-خبرنگار

شهر محلات در استان مرکزی، آرامیده در آغوش گل‌های رنگارنگ بود که همه‌گیری ویروس کرونا، بازار پر رونق «پایتخت گل ایران» را پرپر کرد. اسفندماه1398 که پای نحس ویروس کرونا به کشور باز شد، تب این مهمان ناخوانده برجان بهشت گردشگران خارجی نشست و بهار گلستان‌های زیبای این شهر را خزان کرد.
گلخانه‌داران محلات مشغول چیدن گل‌ها برای عرضه به بازار داخلی و خارجی بودند که بحران کرونا و محدودیت‌های اعمال شده، امیدشان را پژمرده کرد. دیگر نه قدم‌زدن در گلستان‌ها و تماشای گل و گیاه و درختچه‌های بی‌نظیر و رنگارنگ محلات برای گردشگران آرزو بود و نه برای گل‌کاران رمقی مانده بود که دسترنج‌شان را دور بریزند. میلیون‌ها شاخه گل که با خروارها مشکل پرورش یافته بودند، از گلزارهای این شهر بریده و دور ریخته شدند. محلات که «هلند ایران» لقب گرفته، 18ماه است که در تب خزان گل‌ها می‌سوزد.

ورشکسته شدیم
«مریم زهره‌وند» که به همراه همسرش تحصیلکرده مهندسی کشاورزی هستند و سال‌هاست در گلخانه کار می‌کنند، از روزهای تلخ کرونایی می‌گوید: چند ماه زحمت کشیدیم و هزینه کردیم که در ایام عید نوروز بتوانیم سودی کسب کنیم، اما با همه‌گیری ویروس کرونا، ترددهای بین استانی ممنوع و مرزهای کشور بسته شد. نه بازار داخلی داشتیم نه خارجی. 6گلخانه که شاید 100هزار گلدان داشت، از بین رفت. با زحمت طاقت‌فرسا و استرس زیاد، توانستیم محصولات 6گلخانه دیگر را به عراق صادر کنیم، اما هرچه درآمد داشتیم را برای حقوق کارگران و اقساط بانکی و هزینه‌های گلخانه‌ها خرج کردیم.
«مجتبی صباغی» یکی دیگر از گل‌کاران محلات که 15هزارمترمربع گل‌خانه دارد، وضعیت این صنف را نابودکننده می‌داند و می‌گوید: قبل از همه‌گیری ویروس کرونا 18کارگر داشتیم که از صبح زود تا شب مشغول به‌کار بودند. اکنون فقط 3کارگر داریم که اینها هم کار خاصی ندارند. بازار خارجی سال‌گذشته تعطیل بود. امسال که مرزها باز شد، امیدوار بودیم ضرر و زیان گذشته را جبران کنیم، اما نوسان ارزی و افزایش قیمت نهاده‌ها، هزینه تمام‌شده گل را افزایش داده و با موانع صادرات مواجه شده‌ایم. به‌عنوان مثال، هزینه فروش هر گلدان در قطر یا عمان 30هزارتومان بود، اما تاجران ترکیه‌ای این گلدان‌ها را با نصف قیمت عرضه می‌کردند.
او می‌افزاید: عده‌ای از تولیدکنندگان گل و گیاه در محلات ورشکسته و از این شغل خارج شدند. عده‌ای دیگر هم به گشایش در بازار امید بسته‌اند و منتظر بهبودی شرایط هستند.

700 بهره‌بردار در تب کرونا
معیشت هزاران خانواده محلاتی به بازار گل و گیاه گره خورده‌است؛ نگرانی از بی‌جان شدن گلزارهای محلات از این نظر مهم است که این شهرستان کوچک بزرگ‌ترین شهرستان کشور ازنظر سطح زیرکشت گل و مهد پرورش گل و گیاهان زینتی در کشور است که ازنظر تنوع تولید گل هم رتبه نخست را از آن خود کرده‌است. این شهر پایه‌گذار گل‌کاری در کشور است و در توسعه این صنعت هم نقش مهمی ایفا می‌کند. آن‌طور که رئیس تعاونی گل و گیاه محلات می‌گوید، درحال‌حاضر 700بهره‌بردار در بیش‌از 900هکتار از گلستان‌های این شهرستان مشغول فعالیت هستند. «ابراهیم علیپور» می‌افزاید: حدود 6هزارنفر به‌صورت مستقیم و نزدیک به هزارو 500نفر نیز به‌صورت غیرمستقیم دراین حرفه فعال هستند. بیشترین تولیدات فعالان این صنعت در تولید گل‌های شاخه بریده، گل‌های باغچه‌ای و فضای‌سبز است. او با بیان اینکه محلات در تولید بعضی از گل‌ها مقام نخست کشور را داراست، ادامه می‌دهد: در صنعت گل و گیاه محلات هم تولیدکننده نمونه داریم و هم صادرکننده نمونه. ارزش ریالی صادرات گل و گیاه به کشورهای خارجی حدود 24میلیون دلار است، اما در سال‌های 1399 و 1400 صادرات به‌صورت رسمی نبود، چون در زمینه برگشت ارز حاصل از صادرات مشکلاتی ایجاد شده‌است.

خسارت 42میلیارد تومانی
علیپور عنوان می‌کند: از زمان همه‌گیری ویروس کرونا، یکی از نخستین اقشاری که از این بحران آسیب دیدند، تولیدکنندگان گل‌وگیاه بودند. آنها از پاییز برای فروش شب عید برنامه‌ریزی و عملیات گل‌کاری را آغاز کرده بودند. همه‌گیری ویروس کرونا با چیدن و بارگیری گل‌ها همزمان شده بود و به‌دلیل قطع ارتباط بین استانی، حجم گسترده تبلیغات رسانه‌ای برای نخریدن گل و گیاه و بسته‌شدن آرامستان‌ها و گل‌فروشی‌ها، صددرصد گل‌های شاخه بریده، نشایی، فضای‌سبز و باغچه‌ای در گلزارهای محلات از بین رفتند. فقط مقداری گل‌های آپارتمانی در گلخانه‌ها باقی مانده بود که چون نیاز به تغذیه داشتند، هزینه نگهداری آنها سرسام‌آور بود. او می‌گوید: موج دوم ضرر و زیان گلخانه‌داران زمانی اتفاق افتاد که تعدادی از تولیدکنندگان در بهمن‌ماه1398 نشاها را کاشتند که شهریور سال‌گذشته به گل رسید، اما به‌دلیل همه‌گیری موج جدید ویروس کرونا و محدودیت‌های اعمال شده، تولیدکنندگان با ضرر و زیان فراوان مواجه شدند.
به گفته رئیس تعاونی گل و گیاه محلات، گلخانه‌داران این شهرستان در موج نخست همه‌گیری ویروس کرونا حدود 24میلیارد تومان و در مرحله دوم، 18میلیارد تومان خسارت دیدند.
علیپور می‌افزاید: تعدادی از فعالان این صنف، به‌ویژه جوانانی که با همه داشته‌های مالی و تسهیلات بانکی وارد این شغل شده بودند، به‌شدت متضرر شدند و برخی از آنان اکنون به‌عنوان کارگر در گلخانه‌های دیگر مشغول فعالیت هستند.
او با گلایه از حمایت دیرهنگام دولت از تولیدکنندگان گل و گیاه اظهار می‌کند: با اینکه گلخانه‌داران از نخستین اقشار جامعه به‌حساب می‌آمدند که پس از همه‌گیری ویروس کرونا آسیب دیدند، اما آخرین قشری بودند که در جدول اقشار آسیب‌پذیر از همه‌گیری ویروس کرونا قرارگرفتند. تعدادی از گلخانه‌داران در سامانه «کارا» ثبت‌نام کردند و به‌ازای هر کارگر، 12میلیون تومان تسهیلات دریافت کردند، اما واحدهایی که یک میلیارد تومان خسارت دیدند، با وام چند میلیونی نمی‌توانند احیا شوند. البته از طریق صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی، برای حدود 40نفر از گلخانه‌داران به‌ازای هر تولیدکننده 50میلیون‌تومان تسهیلات کم‌بهره اختصاص یافت و بخش اندکی از مشکلات گلخانه‌داران برطرف شد.
علیپور گران شدن نهاده‌ها را یکی از مشکلات گلخانه‌داران می‌داند و می‌گوید: واردات نهاده‌ها ازسوی برخی افراد محدود انجام می‌شود. واسطه‌ها هم این نهاده‌ها را به‌موقع توزیع نمی‌کنند و به‌دلیل نوسان ارزی، تولیدکنندگان گل و گیاه مجبورند نهاده‌ها را با قیمت بالاتری خریداری کنند. پیشنهاد ما این است که تأمین و توزیع نهاده‌ها از طریق اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها انجام شود.

لغو برگزاری نمایشگاه
اینها درحالی‌است که نمایشگاه گل و گیاه که علاقه‌مندان زیادی دارد، امسال برای دومین سال پیاپی به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا برگزار نمی‌شود. «احمدرضا جعفری» رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان محلات در گفت‌وگو با خبرنگارهمشهری این خبر را تأیید می‌کند و می‌گوید: نمایشگاه گل و گیاه باید در اردیبهشت‌ماه یا شهریورماه برگزار شود، اما با توجه به قرمزبودن وضعیت همه‌گیری ویروس کرونا در محلات و استان مرکزی، این نمایشگاه برگزار نمی‌شود.
او می‌افزاید: احتمال دارد مهرماه امسال نمایشگاه سنگ در محلات برگزار شود. اگر این رویداد مهم اجرایی شود، می‌تواند برای برگزاری نمایشگاه گل و گیاه در فرصت‌های بعدی راهگشا باشد. جعفری با اشاره به اقدام‌های انجام شده برای کمک به گلخانه‌داران زیان دیده از قبیل اعطای تسهیلات، ادامه می‌دهد: خوشبختانه بانک‌های عامل استان و اداره‌های خدمات‌رسان مانند آب، برق و گاز برای مهلت دادن به گلخانه‌داران آسیب‌پذیر و اقساطی کردن هزینه این خدمات همکاری خوبی داشتند و تولیدکنندگان گل و گیاه درحال تغییر شیوه‌های بازاریابی و فروش محصولات خود هستند.