خشکسالی؛ شکارچی بی‌رحم حیات‌وحش یزد
علوفه‌رسانی و آب‌رسانی سیار به‌حیات‌وحش استان یزد با همکاری محیط بانان و فعالان محیط‌زیست در جریان است
سمیه گلابگیریان-خبرنگار
استان یزد با وجود زیستگاه‌های متنوع حیات وحش، به‌دلیل بروز خشکسالی درسال‌های اخیر، با خطرات جدی دراین حوزه روبه‌رو است؛ کاهش بارندگی، آبشخورها و آب‌انبارها را بی‌آب کرده و از رویش گیاهان خبری نیست و در چنین شرایطی حیات‌وحش استان روزهای سختی را پشت‌سر می‌گذارد.
فقر گونه‌های گیاهی در کنار کم‌آبی، دست به‌دست هم داده‌اند تا گونه‌های گیاهی و جانوری استان درمعرض خطر انقراض قرار گیرند. در یزد گونه‌هایی از جانوران و گیاهان یافت می‌شوند که در سطح کشور و حتی دنیا کم‌نظیر بوده و به‌همین دلیل حفاظت از این گونه‌های کمیاب بسیار حائز اهمیت است.
بیش‌از 800گونه گیاهی، 170نوع پرنده، 60نوع پستاندار وحشی و بیش‌از 40نوع خزنده در مناطق حفاظت شده استان شناسایی شده‌اند که درصورت نبود رسیدگی مناسب به آنها، در شرایط خشکسالی کنونی به‌مرور از تعدادشان کاسته خواهد شد.
خشکسالی از یک‌سو و کمبود نیرو و منابع برای تأمین آب و علوفه موردنیاز حیات‌وحش، خطراتی جدی متوجه حیات‌وحش استان کرده‌است. همچنین گرمای شدید، تبخیر آب را افزایش داده و گونه‌های گیاهی را نابود کرده‌است و آب‌رسانی سیار و تأمین علوفه خشک تنها راهکاری است که این روزها برای حفاظت از حیات‌وحش، در دستورکار محیط بانان استان قرار گرفته‌است. البته دراین شرایط فعالان محیط‌زیست به یاری اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان آمده‌اند و برای نجات گیاهان و جانوران همکاری می‌کنند، اما هنوز خشکسالی اصلی‌ترین عامل تهدید آینده حیات‌وحش استان است.
روزهای ناخوش محیط‌زیست کویر
اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان یزد پیش از این اعلام کرده بود که امسال وضعیت دشواری پیش روی حیات وحش یزد قرار دارد. براین اساس، تشدید بحران کم‌آبی در یزد سبب شده‌است بسیاری از چشمه‌ها و منابع آبی که نقش حیاتی برای تأمین آب حیات‌وحش در استان داشته‌اند، دچار کم‌آبی یا خشکی شوند.
برداشت بیش‌ازحد از سفره‌های آب زیرزمینی و مدیریت نامناسب منابع آبی و نیز خشکسالی‌های پی‌درپی، عامل این بی‌آبی است، به‌همین دلیل اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان یزد به‌منظور تأمین آب موردنیاز حیات وحش، نسبت به ساخت آب‌انبار و نصب تانکر در مناطقی که با مشکل کم‌آبی مواجه بوده‌اند، اقدام کرده‌است.
دراین میان بهسازی و تمیزکردن چشمه‌ها و آبشخورها همواره در دستورکار محیط بانان یزدی قرار دارد و با تلاش فراوان، امکان استفاده از آب را برای حیات وحش در گرمای سوزان استان یزد فراهم می‌کنند.
اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان یزد اعلام کرده‌است که هرسال قبل از آغاز فصل گرما، آب‌انبارها به‌وسیله روان‌آب‌های سطحی حاصل از باران یا به‌وسیله تانکرهای آب پر می‌شوند و ساخت آبشخور یا اضافه کردن هرگونه منبع آبی جدید، باید پس از بررسی دقیق و کارشناسی صورت گیرد، چراکه هرگونه دخالت نابه‌جا در طبیعت، سبب برهم خوردن نظم موجود می‌شود. دراین شرایط گونه‌های حفاظت شده و نادر درمعرض خطر نابودی قرار گرفته‌اند که این موضوع آینده حیات‌وحش استان را تحت تاثیر جدی قرار خواهد داد.
نگرانی فعالان محیط‌زیست
یک فعال محیط‌زیست یزد با اشاره به وضعیت نامطلوب حیات‌وحش و نگرانی‌هایی که درباره انقراض گونه‌های مختلف به‌ویژه گونه‌های نادر حیات‌وحش دراین استان وجود دارد، خواستار اختصاص اعتبار مناسب و توجه بیشتر به این حوزه می‌شود. «رضا دهقان» می‌گوید: خشکسالی و کم‌آبی حتی زیست انسانی را نیز متأثر کرده‌است. درچنین شرایطی گونه‌های گیاهی و جانوری روزهای سخت‌تری را پشت‌سر می‌گذارند. از میان رفتن گونه‌های گیاهی، نیاز غذایی گونه‌های جانوری را ازبین خواهد برد واین موضوع آینده گونه‌های حیوانی را نیز درمعرض خطر قرار می‌دهد.
وی می‌افزاید: ازسوی دیگر منابع آبی طبیعی ازجمله چشمه‌ها خشک شده‌است و حیوانات تشنه در کویر سرگردان هستند. از این رو آب‌رسانی سیار باید جدی‌تر دنبال شود و مردم هم باید دست به‌دست هم دهند تا جانوران تشنه نمانند؛ این سنتی است که از گذشته درمیان مردم روستاهای استان رواج داشته‌است.
ضرورت افزایش حمایت‌های دولتی
یکی دیگر از فعالان محیط‌زیست یزد بر ضرورت افزایش حمایت‌های دولتی برای حفاظت از حیات‌وحش این استان تأکید می‌کند و می‌گوید: آب‌رسانی سیار باید به‌صورت جدی دردستورکار مسئولان مربوط قرار گیرد، درغیراین‌صورت تلفات گونه‌های جانوری به‌شدت افزایش می‌یابد.
«مرتضی زارع» ادامه می‌دهد: یزد گونه‌های جانوری متعدد و گرانبهایی دارد که هم نیاز طبیعت هستند و هم جاذبه‌هایی طبیعی به‌شمار می‌روند که ازبین رفتن آنها، تبعات بسیاری به‌دنبال دارد؛ از این رو حفاظت از آنها باید بیشتر از این مورد توجه باشد.
وی که با همکاری برخی از اهالی روستاهای شهرستان مهریز در برخی از روزهای هفته نسبت به آب‌رسانی به حیات‌وحش این منطقه اقدام می‌کند، از اقدام‌های انجام شده ازسوی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان برای تأمین آب و علوفه موردنیاز حیات‌وحش قدردانی می‌کند و خواستار افزایش این‌گونه فعالیت‌ها می‌شود.
این فعال محیط‌زیست اظهار می‌کند: این روزها شاهد تردد کامیون‌های حامل تانکرهای آب برای آب‌رسانی به حیات‌وحش هستیم که نشان از تلاش‌های خستگی‌ناپذیر برای حفاظت از گونه‌های جانوری دارد و در گوشه‌وکنار بیابان هم شاهد رها کردن علوفه‌های خشک هستیم، اما این کافی نیست و مردم هم باید دراین زمینه سهیم شوند.
وی با بیان اینکه خسارت‌های ناشی از خشکسالی و کم‌آبی به کشاورزان آسیب‌های قابل‌توجهی وارد می‌کند، ادامه می‌دهد: خبرهای گاه و بی‌گاه از حمله حیوانات به دام‌ها و ازبین بردن مزارع، نشان از گشنگی و تشنگی حیات‌وحش دارد. از این رو مردم روستاها باید در برداشت از منابع آبی دقت بیشتری داشته باشند تا سهم حیات وحش حفظ شود.
افزایش آب و علوفه‌رسانی سیار
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان یزد با اشاره به بازدیدهای مکرر محیط بانان از محیط‌زیست استان برای مراقبت بیشتر از گونه‌های حیات‌وحش در مواجهه با گرما و خشکسالی‌ها می‌گوید: خشکسالی و گرما، زیست حیات‌وحش را به‌خطر انداخته است. از این رو علوفه و آب‌رسانی به‌صورت سیار و با جدیت دنبال می‌شود.
«نیره پورملایی» با بیان اینکه در بسیاری از مناطق حفاظت شده آب‌رسانی به‌صورت سیار انجام می‌شود، می‌افزاید: شرایط خشکسالی و ضرورت حفظ مطلوبیت زیست‌گاه‌ها، بار روی دوش محیط بانان را سنگین‌تر کرده‌است و آنان دراین روزهای گرم تابستان تلاش می‌کنند با عبور از راه‌های ناهموار، کام تشنه حیات‌وحش را سیراب کنند.
وی تأکید می‌کند: با توجه به اینکه بارندگی‌ها کم شده و آبشخورها و آب‌انبارها خالی است، روزانه تعداد زیادی تانکر آب‌رسانی راهی مناطق محیط‌زیست می‌شوند تا حیات‌وحش تشنه نمانند. علاوه برآن تأمین منابع‌غذایی نیز با رهاسازی علوفه خشک به‌صورت دستی درحال انجام است.
دستان یاری‌گر حافظان طبیعت
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان از همکاری فعالان محیط‌زیست برای حمایت از حیات‌وحش استان قدردانی می‌کند و می‌افزاید: استفاده از ظرفیت نیروهای بومی در حفاظت از گونه‌های گیاهی و جانوری استان بسیار موثر است. از این رو دست یاری به سمت آنان دراز می‌کنیم تا ما را دراین زمینه یاری کنند.
پورملایی با بیان اینکه 116 آب‌انبار و 130آبشخور درمناطق حفاظت‌شده استان وجود دارد، اضافه می‌کند: این منابع به‌صورت مداوم ازسوی محیط بانان آب‌رسانی می‌شود تا هیچ حیوانی تشنه نماند.
