پوشش ریسک ساخت مسکن

سخنگوی شورای نگهبان از تصویب نهایی طرح جهش تولید مسکن خبر داد. با تصویب این طرح امکان پیش‌خرید و استفاده از ابزارهای پوشش ریسک خرید مصالح ساختمانی یعنی فولاد و سیمان در بورس کالا فراهم شد. اوایل هفته جاری طرح جهش تولید مسکن که در مراحل قبل با ابهامات و اشکالاتی از سوی شورای نگهبان مواجه شده بود، پس از انجام اصلاحات در مجلس و بررسی مجدد در شورا، مغایر شرع و قانون اساسی شناخته نشد. سیدنظام‌الدین موسوی، سخنگوی هیأت رئیسه مجلس، با اشاره به این موضوع اعلام کرد: طبق قانون مصوب مجلس، متقاضیان می‌توانند مصالح ساختمانی مانند سیمان و فولاد را از بورس کالا پیش‌خرید کنند.

نوسان قیمت مصالح
به گزارش همشهری، یکی از مشکلات انبوه‌سازان و سازندگان واحد‌های مسکونی، نوسان قیمت مصالح ساختمانی است که به‌ویژه در چند سال گذشته این نوسان‌ها افزایش یافته است. اغلب سرمایه‌گذاران در ابتدای اجرای یک پروژه، هزینه‌های ساخت را برآورد و براساس آن به سرمایه‌گذاری اقدام می‌کنند اما افزایش قیمت مصالح ساختمانی تحت‌تأثیر تورم، همه معادلات فعالان بخش مسکن را به‌هم می‌ریزد و به افزایش هزینه ساخت مسکن منجر می‌شود. در چند سال اخیر به‌دلیل نوسان‌های شدید قیمت مصالح ساختمانی، سازندگان با افزایشی فراتر از حد انتظار خود در طول دوره ساخت مواجه شده‌اند و این موضوع علاوه بر ایجاد مشکلات مالی حتی در برخی موارد باعث توقف کار و نیمه‌کاره‌ماندن روند ساخت شده است. این افزایش قیمت‌ها حتی بر نوسان قیمت مسکن هم تأثیر داشته و ریسک سرمایه‌گذاری در حوزه مسکن را افزایش داده است.
در علوم مالی روش‌هایی وجود دارد که سرمایه‌گذاران می‌توانند ریسک‌های خود را در مقابل نوسان قیمت پوشش دهند. در این زمینه، بورس‌های کالایی راهکاری برای پوشش ریسک افزایش قیمت دارند و دهه‌هاست که در کشورهای توسعه‌یافته و سال‌هاست که در کشورهای در حال توسعه از قراردادهای مشتقه برای پوشش چنین ریسک‌هایی استفاده می‌شود. این ابزار‌های مالی در بورس کالای ایران نیز استفاده می‌شود. حالا با توجه به تأیید طرح جهش تولید مسکن در شورای نگهبان می‌توان انتظار داشت سازندگان مسکن از مزایای پوشش ریسک قراردادهای مشتقه در بورس کالای ایران بهره‌مند شوند.

پوشش ریسک
جواد فلاح، مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران، درباره تصویب طرح جهش تولید مسکن و استفاده از قرارداد‌های مشتقه برای پوشش ریسک نوسان قیمت مصالح ساختمانی گفت: تجربه راه‌اندازی قراردادهای مشتقه شامل قرارداد آتی و اختیار معامله و همچنین معاملات کشف پریمیوم در بورس کالای ایران وجود دارد؛ البته تاکنون سیمان و فولاد وارد قرارداد کشف پریمیوم، آتی و اختیار معامله نشده‌اند اما زیرساخت سامانه‌ای، فنی و مقرراتی آن آماده است.او درباره قراردادهایی که امکان پیش‌خرید مصالح ساختمانی را در بورس کالا فراهم می‌کنند گفت: در این نوع قراردادها طرفین معامله به انجام خرید و فروش در آینده با قیمت مشخص یا با فرمول قیمتی معین، متعهد می‌شوند. به‌عبارت دیگر مشخص می‌شود در زمان سررسید قرارداد (برای مثال ۶‌ماه آینده)، باید محصول با قیمت تعیین‌شده در قرارداد مورد معامله قرار گیرد. همچنین اگر در قرارداد فرمول قیمتی تعیین شده باشد در زمان سررسید قرارداد، نرخ محصول براساس فرمول تعیین‌شده در قرارداد محاسبه شده و معامله براساس آن نرخ انجام می‌شود.
مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالا درخصوص قراردادهای اختیار معامله نیز گفت: این نوع قراردادها به‌نوعی بیمه قیمت هستند؛ در این نوع قراردادها برای پوشش ریسک تغییرات قیمت، خریدار کالا می‌تواند از اختیار معامله خرید استفاده کند و فروشنده نیز از اختیار فروش. به‌عنوان مثال سازنده یک واحد مسکونی براساس نرخ روز میلگرد، قرارداد اختیار معامله خرید میلگرد با قیمت ۱۲هزار تومان به ازای هر کیلوگرم را امضا می‌کند. اگر در سررسید، قیمت میلگرد بیش از ۱۲هزار تومان بود، خریدار از اختیار خود استفاده می‌کند و کسی که این اختیار را فروخته متعهد است که در زمان سررسید میلگرد را با نرخ ۱۲هزار تومان بفروشد. اما اگر در زمان سررسید، قیمت کمتر از ۱۲هزار تومان بود نیازی به استفاده از اختیار خرید نیست.
فلاح اضافه کرد: استفاده از ابزار مالی بورس کالا برای مبادله محصولات ساختمانی و پوشش ریسک قیمت در آینده به خریداران مصالح ساختمانی و سازندگان و انبوه‌سازان کمک شایانی در اطمینان‌بخشی از بازگشت مطلوب سرمایه و مصون‌ماندن از نوسانات قیمتی می‌کند و درنهایت به رونق تولید مسکن منجر می‌شود.