تجارت خارجی مثبت شد

آمار و ارقام کارنامه تجارت خارجی ایران در 5ماهه۱۴۰۰، از بهبود وضعیت مبادلات بازرگانی، افزایش صادرات و رشد درآمد ارزی کشور از این محل حکایت دارد؛ به‌گونه‌ای که تراز تجاری کشور در این بازه زمانی به مثبت یک‌میلیاردو30میلیون دلار رسیده است. به گزارش همشهری، اطلاعاتی که از طرف رئیس‌کل گمرک ایران اعلام شده، نشان می‌دهد که در 5‌ماه سپری شده از سال‌جاری، مجموع ارزش تجارت خارجی جمهوری اسلامی ایران به 34میلیارد دلار برای مبادله ۵۹میلیون‌و۳۰۰ هزار تن کالا رسیده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزن 14درصد و از لحاظ ارزش ۳۸درصد افزایش نشان می‌دهد.

سبقت صادرات از واردات
 از سال97 و پس از اینکه معاهده برجام با شیطنت و کارشکنی ترامپ و دولت ایالات متحده به‌صورت یک‌طرفه نقض شد، تجارت خارجی ایران به‌دلیل اعمال محدودیت‌های شدید مالی، حمل‌ونقلی و بیمه‌ای در سراشیبی قرار گرفت و همزمان بروز تنش ارزی و تورم، دخل و خرج ارزی کشور با مشکل جدی مواجه شد به‌گونه‌ای که دولت به‌ناچار فهرست بلند بالایی از کالاهای وارداتی را ممنوع اعلام کرد؛ چراکه با کاهش شدید ارزش صادرات غیرنفتی کشور و بسته شدن معبر درآمدهای نفتی دولت، عملاً منابع ارزی کشور به‌عنوان ذخایری استراتژیک برای تأمین کالاهای ضروری کشور قلمداد شد و ممنوعیت شدید واردات تنها راهکاری بود که از تراز تجاری منفی شدید و خروج شدید ارز کشور جلوگیری می‌کرد. در ادامه، کرونا نیز با سختگیرانه‌تر کردن مبادلات تجاری، باعث شد روند افول تجارت خارجی تداوم پیدا کند؛ اما حالا، آنگونه که مهدی میراشرفی، رئیس‌کل گمرک ایران می‌گوید: با استمرار روند مثبت تجارت خارجی در 5ماهه سال1400، ارزش صادرات غیرنفتی کشور توانسته است با رشد 63درصدی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل از ارزش واردات کشور در این بازه زمانی سبقت بگیرد و ضمن تأمین معادل ارز مورد نیاز برای خرید مایحتاج کشور، معادل یک میلیارد و 30میلیون دلار نیز ارز وارد کشور کند. براساس آمارهای گمرک ایران، صادرات کالاهای غیرنفتی در این مدت 45میلیون‌و500هزار تن به ارزش 17میلیاردو661میلیون دلار بوده که نسبت به‌مدت مشابه سال قبل از نظر وزن 20درصد و از نظر ارزش 63درصد افزایش نشان می‌دهد.

تمرکز واردات بر اقلام اساسی
در دوره تحریم‌های اخیر، تقریباً کل واردات ایران به اقلام ضروری و کالاهای اساسی محدود بوده و تمرکز بانک مرکزی و وزارت صنعت نیز بر تأمین ارز مورد نیاز این اقلام متمرکز شده است. براساس اطلاعات ارائه شده از سوی رئیس گمرک ایران، در 5ماهه1400 معادل 13میلیون‌و800هزار تن کالا به ارزش 16میلیاردو    631میلیون دلار وارد کشور شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزن 0.5درصد کاهش داشته اما از نظر ارزش 21درصد افزایش نشان می‌دهد. براساس این آمارها، تراز تجاری ایران در 5ماهه امسال معادل یک‌میلیاردو30میلیون دلار مثبت شده است.استمرار این وضعیت می‌تواند نکته امیدوارکننده‌ای برای بازگشت آرامش به بازار ارز و تحقق ثبات نسبی اقتصاد کلان باشد.

دورنمای تراز تجاری
بررسی آمارهای مربوط به تأمین ارز نیمایی و ترجیحی برای واردات کالاهای مورد نیاز کشور از افزایش ۳۰درصدی تأمین ارز برای واردات کالا در ۵ماهه امسال حکایت دارد. در این بازه 5ماهه، در مجموع 18میلیارد دلار شامل 12.5میلیارد دلار ارز نیمایی و معادل 5.5میلیارد دلار به نرخ ترجیحی، برای واردات کالاهای مورد نیاز کشور تأمین ارز شده که رقم کلی آن 30درصد بیش از ارز تخصیص داده شده در دوره مشابه سال قبل است. در مقابل این آمارها، میزان واردات کشور در 5ماهه امسال حدود یک میلیارد و 370میلیون دلار کمتر از میزان تأمین ارز برای واردات بوده که به هر دلیلی هنوز به واردات منجر نشده و شاید در ماه‌های آتی بشود. به‌عبارت دیگر، تراز تجاری مثبت 1.03میلیارد دلار در 5ماهه امسال در صورت عملیاتی شدن واردات برنامه‌ریزی شده، می‌تواند به تراز تجاری منفی 340میلیون دلاری تبدیل شود. البته، این امکان نیز وجود دارد که در ماه‌های آتی، با استمرار روند مثبت رشد صادرات، میزان ارز وارداتی به کشور از میزان ارزش تأمین شده برای واردات بالاتر برود. در این صورت، تراز تجاری کشور می‌تواند قاطعانه مثبت باقی بماند و هیچ اما و اگری در آن نباشد.

شرکا و اقلام عمده تجاری
رئیس‌کل گمرک ایران 5مقصد اول کالاهای صادراتی کشور را اینگونه معرفی می‌کند: چین با 12میلیون‌و300هزار تن به ارزش 5میلیاردو900میلیون دلار، عراق با 12میلیون تن به ارزش 3میلیارد و 163میلیون دلار، امارات متحده عربی با5 میلیون تن به ارزش یک‌میلیارد‌و 900میلیون دلار، ترکیه با یک‌میلیون‌و375هزار تن به ارزش یک میلیارد و 100میلیون دلار و افغانستان با 2میلیون‌و165هزار تن به ارزش 885میلیون دلار. طبق اظهارات میراشرفی در 5ماهه امسال 10قلم عمده صادراتی ایران به‌ترتیب شامل متانول، گاز طبیعی، پلی‌اتیلن، محصولات نیمه‌تمام آهنی، شمش آهن، بنزین، پروپان مایع شده، میله‌های آهنی، اوره و قیر بوده است. همچنین او در مورد بزرگ‌ترین فروشندگان کالا به ایران و مبادی عمده واردات کشورمان می‌گوید: امارات با 4میلیون‌و436هزار تن به ارزش 5میلیارد‌و391میلیون دلار، چین با یک‌میلیون و 100هزار تن به ارزش 3میلیاردو600میلیون دلار، ترکیه با یک‌میلیون‌و578هزار تن به ارزش یک‌میلیاردو800 میلیون دلار، آلمان با 431هزار تن به ارزش 668میلیون دلار و سوئیس با 692هزار تن به ارزش 572میلیون دلار، 5کشور عمده مبدأ واردات کالا به ایران بوده اند. 10قلم عمده کالاهای وارداتی ایران در این دوره شامل تلفن همراه، ذرت دامی، دانه سویا، روغن آفتابگردان، جو، گندم، کنجاله سویا، روغن پالم، شکر و الکترودهای زغالی است.

رشد ترانزیت ادامه دارد؟
در میان آمار و ارقامی که رئیس‌کل گمرک ایران از تجارت خارجی 5ماهه1400 اعلام کرده، به وضعیت ترانزیت از سرزمین ایران نیز اشاره شده که امیدوارکننده است. براساس اعلام میراشرفی، رشد ترانزیت خارجی کالا از قلمرو جمهوری اسلامی ایران در این بازه زمانی تداوم پیدا کرده است. در مجموع 4میلیون‌و727هزار تن کالا از خاک ایران به کشورهای دیگر ترانزیت شده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 95درصد افزایش نشان می‌دهد. البته با تحولات اخیر در افغانستان که هم انتقال کالا از خاک ایران به این کشور را با چالش‌هایی مواجه ساخته و هم استفاده هند از بندر چابهار ایران برای ارسال کالا به افغانستان را متوقف کرده است، امکان کاهش آمارهای ترانزیت در ماه‌های آتی و تا زمان عادی‌سازی مناسبات اقتصادی افغانستان وجود دارد. در این میان بهبود شرایط کنترل کرونا در ایران و کشورهای همسایه نیز می‌تواند به تردد ناوگان ترانزیتی کمک کند که به‌نوبه‌خود قادر است سرعت و حجم ترانزیت از خاک ایران را افزایش دهد.