خوش‌آب‌ورنگ‌های دست‌نیافتنی
هندوانه، خربزه و ملون به‌دلیل فاصله قیمتی قابل‌توجه با دیگر میوه‌های محبوب تابستانه، انتخاب اول مردم پایتخت هستند
مرضیه ثمره‌حسینی ـ روزنامه‌نگار
از نیمه‌های اردیبهشت که کم‌کم پای میوه‌های تابستانی به میوه‌فروشی‌ها باز شد تا همین شهریورماهی که آغازش پایان برداشت بعضی میوه‌هاست، هفته‌ای نبوده که مسئولان صنفی و دست‌اندرکاران بازار میوه وعده ارزانی ندهند! گرانی نوبرانه‌ها البته چیز عجیبی نیست و عرف بازار است. وقتی به فراوانی عرضه برسیم معمولاً قیمت‌ها می‌شکند و امسال هم جز این نبود اما آنچه حکایت امسال را از سال‌های قبل متفاوت می‌کرد این بود که برای بیشتر اقشار جامعه رسیدن زردآلوی ۱۰۰هزار تومانی و گیلاس ۹۰هزار تومانی به ۶۰ هزار تومان و ۵۰هزار تومان، گرچه کاهش قیمت بود و کاهش خوبی هم بود، اما ارزانی محسوب نمی‌شد. شرایط آب‌وهوایی مطلوب کشور و 2سال پربارش، جای هیچ کمبودی را در بازار میوه کشور باقی نگذاشته بود اما با این حال قیمت بیشتر میوه‌های تابستانی در مغازه‌های میوه‌فروشی پایتخت و اغلب کلانشهرهای دیگر، هیچ‌گاه از محدوده ۴۰هزار تومان پایین‌تر نیامد و با وجود وعده‌های فراوان، بازار میوه رنگ ارزانی به‌خود ندید.
2کیلو میوه ۱۰۰هزار تومان
میوه‌فروشی‌های سطح شهر تهران امسال شاهد صحنه‌های زیادی از بهت و حیرت خریداران از تابلوی قیمت‌ها بود. هنوز نرخ‌های عجیب ۱۵۰هزار تومانی و ۱۲۰هزار تومانی گوجه‌سبز و چغاله‌بادام خیلی پایین نیامده بود که دیگر نوبرانه‌ها هم با نرخ‌هایی مشابه به بازار آمدند و خردادماه امسال از توت‌فرنگی تا هلو و انگور و گیلاس، هیچ‌کدام کمتر از ۷۰هزار تومان قیمت نخوردند؛ زردآلو تا ۱۰۰هزار تومان هم به فروش رسید. تیرماه قیمت‌ها تا حدودی پایین‌تر آمد اما محدوده تقریبی قیمت میوه در مغازه‌های سطح شهر بسته به منطقه، کماکان بین ۴۰ تا ۸۰هزار تومان و میانگین قیمت میوه ۶۰هزار تومان بود و هنوز خرید 2کیلو میوه نزدیک به ۱۰۰هزار تومان خرج داشت. مشاهدات میدانی نشان می‌دهد میانگین قیمت میوه در برخی مناطق تهران هنوز در محدوده ۵۰هزار تومان است و این قیمت بالا بسیاری از مردم را برای تهیه میوه به میادین میوه‌و‌تره‌بار می‌فرستد؛ جایی که قیمت محصولات در آن ۳۰درصد از مغازه‌ها پایین‌تر است.
ارزان‌ترین‌ها کدامند؟
گرانی روزافزون در همه کالاها و خدمات باعث شده مردم هزینه‌های خود را سفت و سخت‌تر از قبل مدیریت کنند تا بتوانند از پس تأمین معاش خانواده برآیند. صرف‌نظر از خرید میوه‌های گران‌قیمت، خرید در حجم کمتر و مراجعه به میادین میوه‌و‌تره‌بار با وجود شلوغی این مراکز، از راه‌های مدیریت هزینه‌ها هستند. نرخنامه میادین میوه‌و‌تره‌بار نشان می‌دهد هندوانه ارزان‌ترین و به‌صرفه‌ترین میوه تابستانه محسوب می‌شود. قیمت هر کیلو هندوانه در میادین ۳هزارو600تومان است و با این قیمت یک هندوانه متوسط حدود ۲۰هزار تومان درمی‌آید اما در مغازه‌ها قیمت بالاتر است. هر کیلوگرم هندوانه در مغازه‌ها بین ۷ تا ۱۰هزار تومان قیمت دارد و در نتیجه برای یک هندوانه متوسط باید بین ۴۰ تا ۵۰هزار تومان هزینه کرد. بعد از هندوانه ارزان‌ترین میوه‌ها خربزه و ملون هستند که هر کیلو 7هزارو600تومان در میادین و بین ۱۰ تا ۱۵هزار تومان در مغازه‌ها قیمت دارند. با این حساب قیمت یک عدد خربزه متوسط با وزن ۳کیلوگرم در میادین ۲۲ و در مغازه‌ها بین ۳۰ تا ۴۰هزار تومان تمام می‌شود. قیمت یک عدد طالبی و گرمک هم در میادین حدود ۱7هزار تومان و در مغازه‌ها حداقل ۲۰هزار تومان درمی‌آید که البته در این روزهای گرم تابستان یک عدد طالبی یا گرمک به هیچ عنوان برای مصرف یک خانوار ولو کم‌جمعیت کافی نیست! با این حال فاصله قیمتی این میوه‌ها با دیگر میوه‌های محبوب تابستانه به قدری است که به انتخاب اول مردم پایتخت تبدیل شده‌اند. نگاهی به قیمت دیگر محصولات ارزان‌قیمت میادین نشان می‌دهد سیب گلاب با قیمت ۱۳هزار تومان، انگور عسگری با قیمت حدود ۱۵هزار تومان و انجیر سیاه با قیمت 16هزار تومان، در رده‌های بعدی قیمتی قرار دارند و جزو ارزان‌ها محسوب می‌شوند. تمشک و شاتوت با ۳۹هزار تومان، زردآلو با ۲۸هزار تومان و توت‌فرنگی با ۲3هزار تومان قیمت برای هر کیلوگرم، گران‌ترین‌های میادین هستند. در مغازه‌ها قیمت بین ۲۰ تا ۴۰درصد بالاتر است و به‌طور مثال تمشک و شاتوت کمتر از ۶۰هزار تومان پیدا نمی‌شود و قیمت زردآلو هم که در انتهای فصل برداشت است از نرخ نوبرانه آن سبقت گرفته است. برخی از مشتریان میوه‌فروشی‌ها در گفت‌وگوی میدانی با خبرنگار همشهری عنوان می‌کنند میوه‌هایی مثل گیلاس، هلو، آلو و زردآلو را بیش از یکی دوبار آن هم در کمتر از یک کیلو نخریده‌اند و بیشتر میوه مصرفی خود را از میان میوه‌های به‌صرفه‌تر و غیردانه‌ای مثل هندوانه و خربزه تأمین کرده‌اند. سازمان میادین میوه و‌تره‌بار تهران چندی پیش هندوانه را پرفروش‌ترین میوه فصل بهار این میادین معرفی کرد و به‌نظر می‌رسد این رکورد در تابستان نیز حفظ شود.
چرا تابستانی‌ها گرانند؟
میوه‌های تابستانی در عین حال که از میوه‌های نیمه سرد سال متنوع‌تر هستند، قیمت بالاتری هم دارند و دلیل این گرانی کوتاه‌تربودن مدت ماندگاری و هزینه‌های بالای حمل‌ونقل و نگهداری آنهاست. سیب و پرتقال برداشتی پاییز به راحتی تا شب عید در انبارها و سردخانه‌ها می‌ماند و حتی تا رسیدن میوه‌های بهار و تابستان، نیاز بازار میوه را تأمین می‌کند اما برای میوه‌های فصل گرم با درجه بالا و زمان کوتاه فساد‌پذیری، شرایط نگهداری به این آسانی نیست. میوه‌های تابستانی باید با ماشین‌های سردخانه‌دار در مدت کوتاهی از باغ‌های سراسر کشور به تهران و دیگر استان‌ها حمل شوند و در مدت‌زمان کوتاهی نیز با حداقل ضایعات به‌دست مصرف‌کننده نهایی برسند و این خود دلیل مهمی برای گران‌تربودن آنهاست اما همه آن نیست.
بازار میوه کشور در سال‌های اخیر و به‌ویژه 2سال گذشته هم‌راستا با دیگر بازارها فشار تورم و گرانی را بر خود حس کرده و آن‌کس که بیش از دیگران در این میان متضرر شده، مثل همیشه مصرف‌کننده نهایی بوده است. افزایش هزینه تولید در بخش کشاورزی که بخش زیادی از آن به تغییر سیاست‌های ارزی در حوزه واردات نهاده‌های تولید برمی‌گردد، قیمت نهایی محصولات را بسیار افزایش داده و بالارفتن قیمت حامل‌های انرژی نیز مزید بر علت شده تا آنچه در بازار مصرف توزیع می‌شود قیمت بالایی داشته باشد. این در حالی است که باغداران و کشاورزان اغلب برای تأمین هزینه‌های زندگی و جلوگیری از زیان بیشتر، ناچارند محصول خود را روی درخت با حداقل قیمت به واسطه‌ها بفروشند و از شکاف عمیق بین قیمت محصول در باغ و مزرعه تا بازار هیچ سودی نصیب آنها نمی‌شود. مشکلات سیستم توزیع، نبود نظارت در بخش خرده‌فروشی و افزایش هزینه تولید ازجمله دلایلی عنوان می‌شود که باعث شده سیاست‌های دولت برای تنظیم بازار میوه بی‌نتیجه بماند و قیمت میوه تولیدی کشور با وجود جلوگیری‌های موردی از صادرات به‌منظور تأمین بازار داخلی، هرگز به اندازه نیاز مصرف‌کننده پایین نیاید. نمونه این سیاست‌های ناکارآمد، جلوگیری از صادرات سیب و پرتقال در ماه‌های منتهی به عید امسال بود که نه‌تنها منجر به کاهش قیمت میوه شب عید نشد بلکه باعث شد حجم زیادی از میوه در انبارهای کشور بپوسد و از بین برود.
در همینه زمینه :
