به رنگارنگی طاووس

نیلوفر  ذوالفقاری

همه ما افرادی را در اطرافیانمان دیده‌ایم که از جست‌وجو برای شغل مناسب خسته و کلافه شده‌اند و شاید هم خودمان این وضعیت را تجربه کرده باشیم. اینطور وقت‌ها باتجربه‌ها توصیه می‌کنند با راه انداختن یک کسب‌وکار شخصی، هم از گشتن دنبال کار رها شویم، هم فرصت پیشرفت و درآمد بیشتر را از خودمان دریغ نکنیم. چه بسا برای دیگران هم کارآفرینی کنیم. اگر فکر می‌کنید راه انداختن یک شغل شخصی غیرممکن است و سرمایه زیادی می‌خواهد، گزارش ما را بخوانید. سراغ سیدجلال اطهری، کارآفرین نمونه‌ای رفتیم که سال‌ها پیش با هزینه‌ای اندک، پرورش قرقاول و طاووس را به‌عنوان یک کسب‌وکار خانوادگی در شمال ایران راه انداخته و حالا با گسترش این شغل، در این بحران اشتغال به افراد زیادی کمک کرده کسب‌وکار خودشان را داشته باشند. اطهری دوران بازنشستگی را در کنار خانواده و با کسب‌وکاری می‌گذراند که با پرندگان و دنیای رنگارنگ آنها سروکار دارد.

بازنشستگی متفاوت
اگر قرار بود زندگی سیدجلال اطهری مثل بیشتر همسن و سال‌هایش باشد، باید بعد از 25سال خدمت به‌عنوان پاسدار، سال81 بازنشسته می‌شد و بعد از آن وقتش را بدون اینکه کار ویژه‌ای انجام دهد، سپری می‌کرد. اما او همان زمان هم قصد نداشت خانه‌نشین شود و البته دوست داشت به توصیه رهبر انقلاب درباره اشتغال‌زایی و کارآفرینی، کاری کند که برای دیگران هم منفعت داشته باشد. اینچنین بود که به فکر راه انداختن یک کسب‌وکار خانگی افتاد اما هنوز هیچ ایده‌ای برای اینکه چه کاری را شروع کند، نداشت. اطهری می‌گوید: «تنها ایده‌ای که در ذهن داشتم این بود کارمان حتما خانوادگی باشد و البته حتما به تولید ربط داشته باشد. با همسرم مشورت کردم و به‌دنبال کاری بودیم که به آن علاقه داشته باشیم و همزمان به تولید شغل منجر شود». صحبت از حدود 20سال قبل است و در آن زمان، کار پرورش قرقاول و پرندگان زینتی اصلا شناخته‌شده نبود و کمتر تولیدکننده‌ای به این کار مشغول بود. اما انگار قرار بود تصمیم اطهری برای راه انداختن یک کار خلاقانه و جدید عملی شود و او خیلی اتفاقی با یکی از نخستین پرورش‌دهندگان قرقاول در ایران ملاقات کرد.



نجات قرقاول‌ها
سال‌ها قبل، قرقاول به‌عنوان پرنده‌ای که در نواحی معتدل زندگی می‌کند، در مناطق شمالی ایران وجود داشت. گزارش‌ها می‌گوید حوالی سال 1340 بود که با اقدامات مخرب محیط‌زیست، مهاجرت مردم به مناطق میان دشت، ساخت و سازهای فراوان و شکار بی‌رویه قرقاول، کم‌کم گروه‌های مختلف این پرنده نابود شدند و در معرض انقراض قرار گرفتند. سال1346 حامیان محیط‌زیست موفق شدند مسئولان وقت را به اجرای طرح‌های حمایت و حفاظت از پرندگان نادر ازجمله قرقاول وادار کنند. مکان‌های حفاظت‌شده ایجاد شد تا شکار بی‌رویه، به زندگی قرقاول‌ها آسیب نزند اما همچنان به پرورش این پرنده نیاز داشتیم. آنطور که اطهری می‌گوید، مرحوم محمدرضا حبیبی که در رشته پرورش طیور تحصیل کرده بود، از معدود افرادی بود که به پرورش پرندگان زینتی و نادر و البته قرقاول علاقه داشت و این کار را در کشور بلژیک آموخته بود. اطهری می‌گوید: «خیلی اتفاقی با مرحوم حبیبی دیدار کردم و او بود که مرا به راه انداختن این کار تشویق کرد. با مشورت با او، روش کار را یاد گرفتم و به این ترتیب کسب‌وکار خانوادگی ما رسما شروع شد».

یک شغل خانوادگی
اطهری بعد از مشورت با همسرش، کار را از فضای محدودی که در خانه‌شان در اختیار داشتند شروع کرده است. او می‌گوید: «در حیاط خانه فضای بدون‌استفاده‌ای داشتیم که تقریبا 50مترمربع وسعت داشت. 5قفس در این فضا قرار دادیم و 20قرقاول از مرحوم حبیبی گرفتیم تا کار را شروع کنیم. باورکردنی نیست که با همین قدم کوچک، خانواده ما توانست در همان سال اول، بیش از 1000قرقاول پرورش دهد». وقتی خانواده اطهری به این نتیجه رسیدند که شغل مورد نظرشان را پیدا کرده‌اند و البته این کار می‌تواند برایشان درآمدزا باشد، تصمیم گرفتند کار را گسترش دهند و کم‌کم پرورش گونه‌های دیگری از پرندگان را هم شروع کردند. 5سال بعد، آنها تعاونی خود را در استان مازندران ثبت کردند.



جای خالی تبلیغات
شاید برای شما هم این سؤال مطرح شود که قرقاول اصلا چه مورد استفاده‌ای دارد؟ حق دارید چرا که متأسفانه تا به حال اطلاعات مفید چندانی درباره مزایای استفاده از قرقاول منتشر نشده و تبلیغاتی وجود ندارد که مردم را به مصرف آن تشویق کند. اطهری می‌گوید: «ارزش غذایی تخم قرقاول دو‌و‌نیم برابر تخم‌مرغ است و باعث افزایش مضر کلسترول نمی‌شود. پزشکان در سال‌های اخیر درباره مصرف گوشت این پرنده و مزایای آن صحبت کرده‌اند و بعضی مردم برای رفع بیماری‌های مختلف، این پروتئین را در سبد غذایی خود جا داده‌اند». اما آنطور که اطهری می‌گوید، هنوز مردم آنقدر که باید، با فواید مصرف گوشت قرقاول آشنایی ندارند، درحالی‌که در بعضی کشورهای اروپایی، محبوب‌ترین گوشت سفیدی که مردم مصرف می‌کنند، گوشت شترمرغ و بعد از آن گوشت قرقاول است و مردم کمتر از گوشت مرغ استفاده می‌کنند چرا که ذائقه آنها اینطور هدایت شده است. اطهری می‌گوید: «اگر به توسعه این کار کمک شود، علاوه بر تامین گوشت قرقاول، می‌توانیم گردشگر خارجی جذب کنیم و کارهای جانبی مثل تولید صنایع‌دستی از پرهای پرندگان هم انجام دهیم تا منافع بیشتری برای مردم و کشورمان به‌وجود ‌آید».

امتیازات همکاری با خانواده
خیلی از خانواده‌ها دوست دارند با همان سرمایه اندکی که دارند، یک کسب‌وکار مستقل راه بیندازند که برای بقیه اعضای خانواده هم امکان مشغولیت را فراهم کند. اطهری به‌عنوان کسی که حالا 7عضو خانواده‌اش با هم مشغول کار هستند، درباره مزایای داشتن یک کارخانوادگی می‌گوید: «وقتی با خانواده کار می‌کنید، همدیگر را تشویق می‌کنید و از هم روحیه می‌گیرید. ما به هم انگیزه می‌دهیم و در سود و زیان کار کنار هم هستیم. کنار خانواده کار کردن، لطف و صفای خاصی دارد». اطهری می‌گوید از همان ابتدا در خانواده تصمیم گرفتند دست هر داوطلبی را که بخواهد در هر جای کشور، وارد کار پرورش قرقاول شود بگیرند و تجربیاتشان را در اختیار آنها قرار دهند؛ «روزی نیست که کسی با ما تماس نگیرد و درباره راه‌انداختن این کار مشورت نگیرد. همین امروز یک نفر از تفرش تماس گرفته بود تا راه و چاه این کار را بداند. این کاری است که از ما برمی‌آید تا به بقیه کمک کنیم در این بحران بیکاری، کسب‌وکار خودشان را راه بیندازند.» اطهری می‌گوید که سروکار داشتن با پرندگان برای او و خانواده‌اش لذتبخش است و بر روحیه آنها تأثیر مثبتی گذاشته.

از شروع نترسید
اطهری معتقد است بسیاری افراد بیهوده از شروع یک کار تازه می‌ترسند و تصور می‌کنند باید سرمایه زیاد و امکانات عجیب و غریبی در اختیار داشته باشند. او می‌گوید: «ما این کار را با حقوق کارمندی و از حیاط خانه شروع کردیم. دوست دارم به علاقه‌مندان بگویم نترسند و بدانند می‌توانند این کار را با کمی همت، سرمایه‌ای اندک و بدون تجهیزاتی خاص شروع کنند. در ابتدای کار، داشتن چند قفس و نهایتا یک دستگاه جوجه‌کشی کوچک کافی است». اطهری می‌گوید هرچند هیچ کاری خالی از سختی‌ها نیست، اما داشتن یک کسب‌وکار خانوادگی هرچند کوچک، نه‌تنها منبع درآمد خانواده می‌شود، بلکه از خطر تعطیلی و آسیب‌های صنایع بزرگ هم در امان است و به‌خصوص در مناطق روستایی، می‌تواند به اشتغال‌زایی و کارآفرینی منجر شود. او می‌گوید: «خیلی از کسب‌وکارها در دوره کرونا آسیب دیدند اما کار ما مستقل است و خللی در آن ایجاد نشد. هرچند که تولید داخلی کمتر شده و تحریم‌ها و محدودیت‌ها، صادرات را سخت می‌کند».

صادرات پرنده 
کسب‌وکار خانواده اطهری خیلی زود آنقدر منظم شد که آنها بتوانند وارد مرحله صادرات شوند. حالا دیگر آنها نه‌تنها به استان‌های دیگر، بلکه به کشورهای همسایه مانند ارمنستان، تاجیکستان، قطر و عراق هم قرقاول می‌فرستادند. اطهری می‌گوید: «مدتی قبل مرا به عمان دعوت کردند، در آنجا تجربیات بیست‌ساله خودمان را در اختیار آنها قرار دادم اما پیشنهاد آنها را برای اینکه این کسب‌وکار را در کشور آنها ادامه دهم، نپذیرفتم. دوست دارم این کسب‌وکار خانوادگی را در وطن خودمان ادامه دهم و اگر اشتغال‌زایی و سودی در پی دارد، امتیازات آن به کشور و هموطنان خودم تعلق بگیرد». خانواده اطهری پرورش گونه‌های مختلف طاووس را هم به فعالیت خود اضافه کردند و به این ترتیب پرورش پرندگان زینتی هم وارد کارنامه آنها شده است.