دیوارهای افغانستان، ساکت ننشسته اند

مهدیا گل‌محمدی

کابل اگر نگوییم که ازین ‌پس پایتخت مردان است ولی دست‌کم چند روزی است که پایتختی بیشتر مردانه شده و به روایت ساکنان این کشور، کمتر زنی را در کوچه و بازار می‌توان دید. حتی برای خواندن آهنگ معروف «سرزمین من خسته خسته از جفایی» هم این فقط سایه‌ای از زنان بود که صدای موسیقی سرزمینی خسته از جفا را به گوش جهانیان رساند. در میان هیاهوی آمریکا برای توجیه عملکردش در افغانستان، دنیا در مجموع، سکوت اختیار کرده است. دیوار‌های افغانستان اما چند روزی است که راوی چهره نگران جامعه زنان این کشور است. دیوار‌هایی که ساکت ننشسته اند. شمسیه حسنی، زنی که نامش در کتاب «داستان‌های خوب دختران بلند پرواز»(Goodnight Stories for Rebel Girls) کتابی شامل عملکرد تأثیرگذار‌ترین زنان جهان دیده می‌شود؛ با طرح‌هایی قوی و گویا روی دیوار‌های شهر، راوی داستان زنان این سرزمین است. او در کابل ماند و اکنون نقش متزلزل موقعیت زنان در جامعه مردسالار افغانستان را روی دیوار‌ها ترسیم می‌کند. حسنی همچنین در آثارش با خلق تصاویر، بیانگر درد و غم حاصل از ناآرامی‌ها در افغانستان است. یک اثر هنری از او، ترکیبی از نقاشی و عکس که  در نوامبر ۲۰۲۰ منتشر شد، غم او در پی حمله به دانشگاه کابل، جایی که او استاد دانشگاه هنر است را به تصویر می‌کشد. اصل همگانی بودن گرافیتی از مسائلی بوده که حسنی را به این هنر سوق داده است. او معتقد است؛ گرافیتی روش خوبی برای معرفی هنر به کسانی است که شانس بازدید از آثار هنری در موزه و گالری را ندارند. با این حال، فعالیت به‌عنوان یک زن گرافیتی‌کار در کابل، در هر دولتی که باشد خطراتی را به‌دنبال دارد. او در گفت‌وگویی با «دویچه‌وله» در سال ۲۰۱۸ بیان کرد: «من واقعا از اماکن عمومی می‌ترسم. واقعا از انفجارهایی که تمام مدت اتفاق می‌افتند می‌ترسم. مخصوصا برای زنان، گرافیتی‌کار بودن و هنر خیابانی خلق کردن، کار دشواری است؛ چرا که مردم معمولا با فعالیت زنان موافق نیستند و تمام مدت باید مراقب خود باشیم.»