در جست‌وجوی دوز تقویتی واکسن

تزریق دوز سوم یا تقویت‌کننده واکسن کووید-19 به یک چالش جهانی تبدیل شده است. در شرایطی که همچنان نیمی از مردم دنیا به واکسن مناسب برای پیشگیری از مرگ‌ومیر کووید-19 دسترسی ندارند، تجویز دوز سوم واکسن برای تقویت ایمنی در برابر این بیماری مرموز، تبدیل به محل مناقشه بین مقامات بهداشتی و متخصصان عفونی جهان شده است.
در ایران نیز تزریق دوز سوم واکسن در حالی مطرح می‌شود که طبق اعلام وزارت بهداشت، تاکنون فقط 6.4درصد از جمعیت کشورمان به‌طور کامل در برابر ویروس کرونا واکسینه شده‌اند و طبق آمار سازمان بهداشت جهانی نیز بیش از 18درصد از جمعیت 85میلیونی ایران یک دوز واکسن دریافت کرده‌اند.
هم‌اکنون برخی کشورها مانند امارات و ترکیه واکسیناسیون با دوز سوم را برای گروه‌های پرخطر آغاز کرده‌اند و در آمریکا نیز تاریخ 29شهریور برای این کار درنظر گرفته شده است. با اعلام کاخ سفید هر فرد 18سال به بالا که 2دوز واکسن فایزر یا مدرنا دریافت کرده است، 8‌ماه پس از آخرین تزریق، واجد شرایط دریافت سومین واکسن خواهد بود.
اما تصمیم آمریکا برای این نوع واکسیناسیون واکنش‌های منفی گسترده‌ای در بین محققان و سیاستگذاران برانگیخت؛ چرا‌که از نظر آنها تعهداتی که ایالات متحده به سایر کشورها برای ارائه واکسن داشته است را زیر سؤال می‌برد و سطح واکسیناسیون عمومی در دنیا را تضعیف می‌کند. این یک دهن‌کجی بزرگ به سازمان بهداشت جهانی است که پیش از این از کشورهای ثروتمند خواسته بود‌ واکسیناسیون دوز سوم را تا زمان دسترسی کشورهای در حال توسعه و ساکنان آسیب‌پذیر آنها به واکسن، به تعویق بیندازند.
3مطالعه تاکنون نشان داده است که اثربخشی واکسن در برابر عفونت، از 95درصدی که در آزمایشات بالینی مشاهده شده بود به 84درصد در بیماران بستری کاهش پیدا کرده است. اما محققان خاطرنشان می‌کنند که هدف اصلی واکسیناسیون، جلوگیری از بیماری شدید، بستری‌شدن و مرگ است. به‌عنوان مثال، ساکنان واکسینه‌شده نیویورک 91.9 تا 95.3درصد در برابر بیماری شدید و بستری، محافظت شده بودند. مایک رایان، مدیر اجرایی برنامه فوریت‌های بهداشتی سازمان بهداشت جهانی نیز با آگاهی از این تصمیم، توضیح داد: ما در حال برنامه‌‌ریزی برای ارائه جلیقه نجات اضافی به افرادی هستیم که از قبل جلیقه نجات داشتند، درحالی‌که دیگران را غرق می‌کنیم. در جهان، هنوز بیش از 5میلیارد نفر واکسینه نشده‌اند.

واکسن یا ایمنی طبیعی
تزریق دوز تقویت‌کننده برای تقویت ایمنی در بزرگسالان یا ابتلا به بیماری، کدام باعث ایجاد ایمنی بیشتر و ماندگارتر در بدن می‌شود؟ این سؤال‌ها هر دو به موضوعات بحث‌برانگیزی تبدیل شده‌اند. زوج قدرتمند سیستم ایمنی که بدن را از عفونت مصون می‌کند، آنتی‌بادی‌ها و سلول‌های T هستند. آنتی‌بادی‌ها به سطح ویروس می‌چسبند و آن را برای نابودی مشخص می‌کنند. سلول‌های T می‌توانند تشخیص دهند که کدام‌یک از سلول‌های ما توسط ویروس ربوده شده است و آنها را از بین می‌برد.
بدن افراد بعد از آلوده‌شدن به ویروس، پاسخ ایمنی وسیع‌تری نسبت به واکسیناسیون دریافت می‌کند. فرقی نمی‌کند کدام نوع واکسن را زده باشید، بدن یاد می‌گیرد که فقط یک چیز را تشخیص دهد؛ پروتئین سنبله. این بخش حیاتی ویروس برای تولید آنتی‌بادی است. پروفسور النور رایلی، ایمونولوژیست دانشگاه ادینبرگ می‌گوید: این بدان معناست که اگر شما دچار عفونت طبیعی شده‌اید، در برابر انواع گونه‌های جدید ویروس مصونیت بهتری دارید. مواردی از ابتلای مجدد و ابتلای پس از واکسیناسیون نیز مشاهده شده است. پروفسور فین از دانشگاه بریستول، می‌گوید: هیچ‌یک از روش‌های ایمنی، به شما در برابر عفونت، محافظت کامل نمی‌دهد، اما ایمنی که از هر دو می‌گیرید به خوبی از شما در برابر بیماری شدید و جدی محافظت می‌‌کند. سطح آنتی‌بادی به‌طور متوسط حدود یک‌ماه پس از واکسیناسیون بیشتر از عفونت طبیعی است و بیشترین پاسخ ایمنی مربوط به افرادی است که قبلا به کووید مبتلا شده و سپس واکسینه شده‌اند.
سیستم ایمنی بدن ویروس‌ها و واکسن‌ها را به‌خاطر می‌آورد تا درصورت مواجهه با عفونت بتواند به سرعت پاسخ دهد. سلول‌های T حافظه در بدن باقی می‌مانند و سلول‌های B همچنان آماده هستند تا سیل جدیدی از آنتی‌بادی‌‌ها را درصورت نیاز تولید کنند. شواهدی از پاسخ‌های ایمنی بیش از یک سال پس از عفونت وجود دارد و آزمایش‌های واکسن نیز مزایای ماندگاری را نشان داده است. با این‌حال پروفسور پیتر اپنشاو از کالج امپریال لندن، می‌گوید: ما هنوز منتظریم تا ببینیم به‌طور قطعی محافظت با واکسن‌ها چه میزان دوام می‌آورد.