متروی صد‌ساله استانبول بازوی اجرایی دولت ترکیه در حوزه توریسم است
در زیرزمین‌های قسطنطنیه !*
سعید برآبادی| سال‌ها پیش درست وقتی که ویر ترکیه‌رفتن تازه افتاده بود به جان ایرانی‌ها، یک نظرسنجی غیررسمی در خبرگزاری ایسنا نشان داد که بخش قابل‌توجهی از مسافران خروجی از کشور مایلند سری به استانبول هم بزنند و مهر اداره گذرنامه این کشور روی پاسپورت‌هایشان نقش ببندد. از آن سال تا امروز یعنی لااقل در این 10سال، آن 70درصد از جامعه آماری، فروکش کرده و کم شده اما سفرها به ترکیه و خصوصا شهر استانبول هنوز برای بسیاری یک عادت ماهانه و شاید هم سالانه باشد، غم نان اگر بگذارد. استانبول برای این دسته از مسافران شهر گرانی است خصوصا هزینه‌های حمل‌ونقل شهری به حدی بالاست که توریست‌ها چاره‌ای جز استفاده از مترو ندارند و چه بهتر از اجبار استفاده از مترویی که در صد سال اخیر یکی از مهم‌ترین و کارآمدترین متروهای دنیا بوده؟
* نام قدیم استانبول
نقشه متروی استانبول
نقشه متروی استانبول شکل منحصر‌به‌فردی دارد که دلیل آن توجه به انواع حمل‌ونقل عمومی و خصوصا خدمات‌رسانی به توریست‌هایی است که از طریق آب یا هوا به پایتخت فرهنگی ترکیه می‌آیند. خطوط مترو از شرقی‌ترین بخش شهر شروع شده و تا غربی‌ترین نقطه پیش می‌رود تا بتواند هم مسافرانی را که از دریای مرمره به استانبول می‌آیند را سوار کند و هم وسیله‌ای برای جابه‌جایی دو فرودگاه مهم این شهر باشد. خطوط شرقی و غربی این مترو با تمرکز بر بافت تاریخی استانبول که در غرب پل بزرگ این شهر قرار‌گرفته فعالیت می‌کنند و هر جا که امکان خدمات‌رسانی زیرزمینی نبوده، میدل‌باس‌ها و ترامواها به داد مدیران شهری رسیده تا جایی که تراموای محدوده میدان تقسیم و خیابان استقلال به یکی از جاذبه‌های توریستی این شهر بدل شده است.
دومین متروی قدیمی جهان
به اعتبار تاریخ می‌توان گفت که متروی استانبول بعد از متروی لندن، دومین خط جهانی حمل مسافر در زیرزمین است. عمر دراز این مترو به حدود سال‌های 1871 برمی‌گردد؛ به‌عبارتی در حدود سال1250شمسی یعنی آن موقع که در ایران هنوز حتی جنبش مشروطه راه نیفتاده بود، استانبول نخستین خط زیرزمینی مترو را با نام تونل افتتاح می‌کند و در یک محدوده 150ساله، طرح توسعه‌ای خطوط متروی شهر استانبول به جایی می‌رسد که اکنون در 90دقیقه می‌شود از این سوی شهر یعنی محدوده گالاتا تا بی‌اوغلو را طی کرد.
هر روز گسترده‌تر از دیروز
تاریخ رسمی افتتاح متروی استانبول 1989است؛ در فاصله سال‌های 1871تا این تاریخ، متروی استانبول بارها و بارها مورد‌طراحی قرار گرفت اما شکل توپولوژیک این شهر که نیمی از آن در قاره آسیا قرار دارد و نیمی دیگر در قاره اروپا مانع از بهره‌برداری این طرح‌ها شد و اگر روزی مایل به دیدن آنها بودید می‌توانید در موزه دانشگاه اصلی شهر، جزئیات آن را ببینید. همزمان با بهره‌برداری مترو در دهه پایانی قرن بیستم، شهرداری استانبول هر چند‌ماه یک ایستگاه تازه به شمار ایستگاه‌ها اضافه می‌کند تا مردم و گردشگران بتوانند با کمترین هزینه خود را به مقصدهای مورد‌نظرشان برسانند.
از فرودگاه تا میدان تقسیم
متروی استانبول یکی از معدود متروهای دنیاست که می‌تواند مستقیم مسافرانش را به لب دریا و آب‌های آزاد برساند. همان سال‌ها که ساخت مترو در دستور کار مدیران شهری استانبول بود، قرار شد برای پوشش مسافران دریایی، برنامه‌ریزی دقیق شود و از همان سال خط یک و M4 به این منظور ساخته شدند. فرودگاه تازه‌ساز استانبول هم قرار است به‌زودی به مجموعه مترو متصل شود تا هر مسافری به محض ورود به کشور ترکیه و نشستن در فرودگاه این شهر بتواند از مترو استفاده کند.
بلیت‌های ارزان‌قیمت
قیمت بلیت مترو در استانبول به هیچ‌وجه گران نیست؛ به‌عبارت دیگر اگر ارزانی بیش از حد ریال در برابر لیر نبود، می‌شد گفت که هر بلیت متروی استانبول حدودا با قیمت بلیت مترو در تهران برابر است با این همه اگر این روزها برای تزریق واکسن، شرکت در امتحانات زبان یا انجام امور مهاجرتی به استانبول رفتید یادتان باشد که هنوز مترو ارزان‌ترین و امن‌ترین گزینه است. هر قطعه بلیت مترو در استانبول حداقل 5لیر ترکیه یا کمتر از یک‌و‌نیم دلار آمریکاست اما اگر پیشنهاد ارزان‌تری می‌خواهید بهتر است به ایستگاه‌های مترو رفته و یک کارت مترو بخرید تا بتوانید علاوه بر استفاده از مترو، اینترنت داشته باشید، در نرم افزارهای گردشگری این شهر عضو شوید و دست آخر اینکه نه فقط برای خودتان بلکه برای همراهانتان (تا سقف پنج نفر) بدون مشکل هزینه مترو را پرداخت کنید.
سفر به نزدیکی شاخ طلایی
در میان هفت خط متروی استانبول، خط زردرنگ که به‌عنوان خط چهارم (T4) شناخته می‌شود بهترین گزینه برای توریست‌هاست چرا که نه فقط با این خط از شمال استانبول می‌توانند تا ساحل شاخ طلایی سفر کنند بلکه می‌توانند اصلی‌ترین مراکز گردشگری این شهر را هم در جوار ایستگاه‌های مرکزی متروی خط چهار پیدا کنند؛ سفری که این بار از دل شهری پر از زیبایی شروع می‌شود و مسافران را به دل تاریخ امپراتوری عثمانی می‌برد.
