فاجعه کرونا در مشهد

 سیده زهرا عباسی- خبرنگار

  فقط چند هفته کافی بود تا پیک کرونا با سویه دلتا از جنوب شرقی کشور به شمال شرقی برسد؛ 33روز از ورود مشهد به وضعیت قرمز کرونایی می‌گذرد و حالا به اعتقاد پزشکان و کادر درمان فاجعه در این شهر رقم خورده است. بیش از 3170بیمار کرونایی در بیمارستان‌های خراسان‌رضوی بستری هستند و روزانه ‌ ۷۲۰بیمار جدید بستری می‌شوند، آمار روزانه تعداد فوتی‌ها در کلانشهر مشهد سه رقمی شده است، تخت‌های بیمارستانی پر شده و بیماران در ساعت‌های اولیه روی تشک‌هایی در کف بیمارستان پذیرش می‌شوند و کمبود نیروی انسانی، تجهیزات‌ و حتی آمبولانس غوغا می‌کند. در این شرایط و درحالی‌که وزیر بهداشت روز گذشته برای بررسی وضعیت بحرانی شهر مشهد و خراسان‌‌رضوی به این استان سفر کرده، تصاویری از عزاداری‌های محرم بدون رعایت پروتکل‌های بهداشتی دست به‌دست می‌شود؛ هیچ‌کس انگار باور ندارد مشهد در وضعیت سیاه است.

یک تصمیم دیرهنگام
علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد مقابله با کرونا چند روز پیش از پربودن 70درصد ظرفیت هتل‌های مشهد در روزهای قرمز کرونایی این استان خبر داده و رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد هم بیش از ۳۰درصد بیماران بستری در بیمارستان‌های مشهد را غیربومی و مسافرانی از شهرستان‌ها و استان‌های دیگر به‌ویژه سیستان و بلوچستان معرفی کرده بود. حالا پزشکان حاضر در بیمارستان‌های مشهد تأکید می‌کنند اوضاع به‌قدری وخیم است که اصلا درباره بومی یا غیربومی بودن مسافران سؤالی نمی‌شود. هرچند در تصمیمی دیرهنگام محمدصادق براتی، معاون هماهنگی و مدیریت امور زائران استانداری خراسان رضوی از ممنوعیت پذیرش زائران و مسافران در زائرسراها و مهمانپذیرهای دولتی این استان خبر داده است. همه این شرایط در حالی رقم می‌خورد که به اعتقاد کارشناسان، خراسان‌رضوی هنوز به قله موج پنجم شیوع کرونا نرسیده و همچنان سیر مراجعه‌کنندگان، بستری‌ها‌ و فوتی‌ها صعودی است.

آمار بالای بیماران جوان بدحال
فوق‌تخصص عفونی و رئیس بخش عفونی بیمارستان امام‌رضا(ع) مشهد با تأکید بر اینکه علائم اولیه سویه دلتا مثل سینوزیت و سرماخوردگی است، به همشهری می‌گوید: بیماران بسیار دیر و وقتی به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند که اکسیژن بسیار پایینی دارند، درحالی‌که در این حد تخت ‌آی‌سی‌یو نداریم.
رزیتا خداشاهی، اغلب بیماران فعلی بستری در بیمارستان‌ها را بیماران بدحال با اکسیژن 40-30، جوان و بدون بیماری زمینه‌ای اعلام می‌کند و می‌افزاید: تقریبا هر یکی 2روز 100تخت اضافه می‌شود، اکثر بخش‌های غیرکرونایی بیمارستان امام‌رضا(ع) تعطیل و به بخش کووید-19 تبدیل شده، اورژانس کووید-19 بزرگ‌تر شده اما همه اینها 24تا 48ساعت پاسخگوست و مجدد تخت‌ها پر می‌شود.
او مهم‌ترین نیاز فعلی بیمارستان را تجهیزات مربوط به اکسیژن‌رسانی، ستینگ‌های ‌آی‌سی‌یو و... می‌داند و توضیح می‌دهد: بیماران زیادی داریم که به تخت‌های‌ آی‌سی‌یو نیاز دارند، اما تجهیزات کافی برایشان نداریم. اگر با همین روند پیش رویم به بیمارستان صحرایی نیاز خواهیم داشت، زیرا ورودی بیمارستان‌ها کم نشده و مدام در حال افزایش است و در این شرایط شهر انگار در دنیای دیگری و در شرایط معمولی سیر می‌کند، مهمانی‌ها و سفرها برقرار است و مسافران و زائران زیادی در مشهد حضور دارند.

از جان‌گذشتگی برای هیچ
مشهد در روزهای اوج پیک پنجم کرونا با کمبود سرم و داروهای اختصاصی درمان مانند رمدسیویر و فاویپیراویر روبه‌روست. ۲۵شهرستان خراسان رضوی در وضعیت قرمز قرار دارند، 22پرواز فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد روز گذشته(چهارشنبه 20مرداد) به‌دلیل شرایط حاد کرونایی لغو شد، از ۲۲مرکز خدمات جامع سلامت ویژه کرونا در شهر مشهد ۶مرکز ۲۴ساعته شده‌اند و بخش زیادی از درمانگاه‌های عمومی و تخصصی به‌صورت شبانه‌روزی آماده خدمات‌رسانی به بیماران هستند. با همه این خبرها اما شرایط همانطور که خداشاهی تأکید کرده بود در شهر عادی است و میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی به کمتر از ۳۸درصد کاهش یافته؛ اتفاقی که به اعتقاد بابک خلیل‌زاده مقدم، متخصص بیهوشی بیمارستان 17شهریور مشهد فقط موجب بروز حس ناامیدی در کادر درمان می‌شود. او با بیان اینکه میزان مراجعه بیماران کرونایی از حد گذشته و به قدری زیاد است که حتی پرسنل اتاق عمل و بخش‌های دیگر به کمک آمده‌اند به همشهری می‌گوید: متأسفانه این موج روزبه‌روز بدتر می‌شود، دستگاه‌های اکسیژن‌ساز 24ساعته کار می‌کنند، بیمارستانی نداریم که پذیرش کرونایی نداشته باشد و در بیمارستان 17شهریور مسجد را به محل تزریق رمدسیور تبدیل کردیم. کادر درمان به جای حداکثر 250ساعت کار در‌ماه بیش از 300ساعت کار می‌کنند و واقعا خسته‌ شده‌اند. در این شرایط سفرها، تجمع‌ها و رعایت‌نکردن پروتکل‌ها ادامه دارد و حس ناامیدی را به کادر درمان منتقل می‌کند که تلاش‌ و زحمت‌شان بی‌ثمر است. اگر جانمان را هم فدا کنیم، زندگی‌مان را هم برای درمان بیماران بگذاریم، انگار همه برای هیچ است. خلیل‌زاده مقدم با تأکید بر اینکه تنها کسی که می‌تواند کمک کند خود مردم هستند، می‌افزاید: صحبت‌ها مشخص می‌کند بسیاری از بیماران مسافر و از میان زائران هستند و به‌نظر می‌رسد اگر قرار بود فقط خود جمعیت مشهد را پوشش دهیم، با این معضل مواجه نمی‌شدیم.

پذیرش بدحالان روی زمین
پذیرش بیماران روی زمین اتفاق جدیدی نیست. در روزهای گذشته از مراکز درمانی برخی استان‌ها تصاویری منتشر شد تا فاجعه کرونا و پیک پنجم را یادآور شود. حالا نوبت به مشهد رسیده به‌طوری که به‌گفته برخی از پزشکان حاضر در بیمارستان‌ها گاهی مراجعه‌کننده‌های بدحال برای چند ساعت روی زمین خدمات درمانی را دریافت می‌کنند. مدیر خدمات پرستاری بیمارستان ناظران مشهد با بیان اینکه بیمارستان‌های این کلان‌شهر بسیار شلوغ هستند به همشهری می‌گوید: چاره‌ای نداریم، مجبور هستیم، هرچند سعی می‌کنیم این وضعیت ماندگار نباشد. در این شرایط واقعا نمی‌دانم کادر درمان چطور و با چه عشق و علاقه‌ای کار می‌کنند. محبوبه مختارپور با اشاره به سرریز بیماران هماتولوژی بیمارستان امام رضا(ع) به بیمارستان ناظران می‌افزاید: بخش هماتولوژی بیمارستان امام رضا(ع) تخلیه شد و به بیماران کرونایی اختصاص یافت. واکسیناسیون بیماران اوتیسم، سرطانی و... را هم در بیمارستان ناظران پذیرفتیم تا بار از بیمارستان‌های دیگر برداشته شود. یک کلینیک رمدسیور راه‌اندازی کرده‌ایم تا کمکی به تزریق رمدسیور باشد.
وی همچنین به کمبود تجهیزات هم اشاره می‌کند و توضیح‌ می‌دهد: کمبود تجهیزات با توجه به سیل مراجعه‌کنندگان طبیعی است، اما طی چند روز گذشته آ‎ستان قدس و خیران به کمک آمدند. همه باید دست به‌دست هم بدهند تا این بحران تمام شود.

نگرانی از روزهای آینده
رئیس بیمارستان فارابی مشهد هم تأکید می‌کند هم‌اکنون تخت‌های بیمارستانی به مرحله سر به سر نسبت به میزان مراجعه‌ها رسیده‌اند و همه نگرانی‌ها مربوط به روزهای آینده است. کیومرث افسری، با بیان اینکه ایجاد کلینیک‌های تزریق رمدسیور فعلا تا حدودی بحران کمبود تخت را حل کرده است به همشهری می‌گوید: تعداد مریض زیادشده است و فضایی که قبلا تعریف شده عملا جوابگو نیست. در واقع هم‌اکنون میزان مراجعه و ترخیص ما به کمک کلینیک‌های رمدسیور سربه سر شده، اما اضافه شدن بیماران جدید و ادامه روند افزایشی ممکن است مشهد را به وضعیت وخیم برساند. این در حالی است که شهر شرایط عادی دارد و طبیعتا بیماران تصادفی و بیماران بدحال غیرکرونایی مراجعه می‌کنند و سرویس‌دهی به آنها با اختلال همراه خواهد بود. به‌گفته وی، دارو برای مریض‌های بستری کمبود ندارد و اگر کمبود سرم و دارو وجود دارد برای مریض‌های سرپایی است که هنوز وارد سیکل بستری نشده‌اند. افسری معتقد است اگر مردم پروتکل‌ها را رعایت کنند با توجه به تجربه مراکز درمانی در پیک‌های گذشته شرایط کنترل خواهد شد، اما اگر مردم رعایت نکنند و فعالیت‌های عادی بدون رعایت پروتکل‌ها ادامه یابد قطعا این روند طولانی‌تر می‌شود و اتفاقات بدتری رقم خواهد خورد.

تاکسیرانی، پشتیبان فردوس‌های مشهد
کمبودها در مشهد فقط به سرم و داروهای بیماران کرونایی اختصاص ندارد. در روزهای گذشته خبرهای زیادی از کمبود تجهیزات و آمبولانس هم منتشر شد تا جایی که رئیس سازمان تاکسیرانی مشهد از درخواست سازمان فردوس‌های این کلانشهر(سازمان آرامستان‌ها)برای سرویس‌دهی و جابه‌جایی اجساد در داخل  آرامستان بهشت‌رضا(ع) یا آرامستان رضوان با خودروهای ون خبر داده بود. مدیر روابط‌عمومی تاکسیرانی مشهد با تأیید این خبر به همشهری می‌گوید: روز سه‌شنبه، رئیس سازمان فردوس‌های مشهد در تماس تلفنی با تاکسیرانی درخواستی را مبنی بر کمک‌رسانی خودروهای تاکسی ون مطرح کردند. همایون محمدیان توضیح می‌دهد: با این درخواست ما از 220راننده ون تحت پوشش رسمی سازمان خواستیم درصورت تمایل کد ملی خود را به سامانه پیامکی اعلام شده ارسال کنند. با توجه به اینکه فعلا آمبولانس از محل دیگری تامین شده است و انتقال فوتی‌ها به آرامستان با ون صورت خوش و اخلاقی ندارد، قرار شد ما پشتیبان این سازمان باشیم تا درصورت نیاز در مسیرهای کوتاه یا داخل محوطه‌های بیمارستانی انتقال فوتی‌ها با ون‌های تاکسیرانی انجام شود. به‌گفته وی، این اقدام با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فقط مربوط به رانندگانی خواهد بود که خودشان تمایل دارند و واکسن کرونا هم تزریق کرده‌اند.  محمدیان با بیان اینکه رانندگان ‌ می‌توانند با توافقی که با سازمان فردوس‌ها می‌کنند، چند روز در آنجا فعالیت داشته باشند، ادامه می‌دهد: ما همچنین تاکسی‌هایی به نام تاکسی آسمانی داریم که به بیماران بی‌بضاعت، صعب‌العلاج، دیالیزی یا پرستاران خدمات‌دهی می‌کنند.

ارسال تجهیزات فوری از تهران
۸۰درصد جمعیت ۶میلیون و ۸۷۰هزار نفری خراسان رضوی زیرپوشش خدمات دانشگاه علوم پزشکی مشهد هستند و دانشگاه‌های علوم پزشکی سبزوار، گناباد، تربت‌حیدریه و دانشکده‌های پزشکی نیشابور و تربت‌جام نیز بقیه جمعیت این استان را زیرپوشش خدمات‌ بهداشتی و درمانی دارند. اوضاع علاوه بر مشهد در نیشابور و سبزوار هم خوب نیست به‌طوری که در سبزوار با افزایش 38درصدی آمار بستری‌های کرونایی روبه‌رو هستیم و در نیشابور هم با تکمیل ظرفیت مراکز درمانی مسئولان به فکر تجهیز حسینیه یا ورزشگاه برای بستری بیماران افتاده‌اند. با درخواست وزارت کشور و تصویب آن در ستاد ملی مبارزه با کرونا پروازها از مبدا و مقصد 2شهر «مشهد» و «کیش» تا ۱۰روز معادل ۵۰درصد کاهش یافته تا از بار بیماری در 2استان بحرانی کم شود. هیأت امنای صرفه‌جویی ارزی در معالجه بیماران بنابر اعلام نیاز دانشگاه علوم پزشکی مشهد و با توجه به شیوع موج پنجم کرونا اقدام به ارسال فوری ۵۰مانیتورینگ علائم حیاتی ثابت، ۲۵تخت ICU، ۱۵ونتیلاتور به همراه تشک‌های مواج، اتوآنالیزر، سل کانتر، ساکشن و الکتروکاردیوگراف کرده و برای تربت‌جام تخت‌‌های ICU، ونتیلاتور، مانیتورینگ علائم حیاتی و سایر تجهیزات و به سبزوار نیز تخت‌های ICU، تخت و تشک بستری، دستگاه‌های ونتیلاتور، مانیتورینگ علائم حیاتی، الکتروکاردیوگراف، ساکشن و سایر تجهیزات ارسال شده است.

سفر وزیر بهداشت به مشهد
بعد از حاشیه‌های سفر دیرهنگام وزیر بهداشت به سیستان‌وبلوچستان در روزهای درگیری این استان با سویه دلتای کرونا، در خراسان رضوی اوضاع طور دیگری رقم خورد. سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری روز دوشنبه طی تماس تلفنی با استاندار خراسان رضوی خواستار رسیدگی فوری به مشکلات و چالش‌های پیرامون بحران کرونا در کلانشهر مشهد شد. طی چند روز گذشته هم هیأت عالی‌رتبه وزارت بهداشت بازدیدهای میدانی از مراکز درمانی استان انجام داد و وزیر بهداشت هم روز گذشته(چهارشنبه 20مرداد) به همراه ۲ نفر از معاونانش به مشهد سفر کرد.وزیر بهداشت در این سفر تأکید کرد که محدود‌کردن تردد و پرواز به مشهد برای جلوگیری از جابه‌جایی آلودگی از طریق هوایی و زمینی در دست پیگیری است. بنابر اعلام محمدصادق معتمدیان، استاندار خراسان‌ رضوی هم‌اکنون تمام ورودی‌های استان روی خودروهای غیربومی بسته شده‌ است. قبل ‌از اعمال محدودیت‌ها هر هفته حدود 1300پرواز به مشهد انجام می‌شد و روزانه ۷۰قطار و 3هزار اتوبوس مسافران را بین دیگر نقاط کشور و مشهد جابه‌جا می‌کرد که این میزان کاهش قابل توجهی یافته و ظرفیت اشغال تخت در هتل‌ها به ۴۰درصد رسیده است. حالا هتل‌ها به جای پذیرش زائران برای پذیرش بیماران آماده می‌شوند به‌طوری که امیر سزاوار، رئیس هیأت‌ مدیره جامعه حرفه‌ای هتلداران خراسان رضوی گفته است که هتل‌های مشهد برای اسکان بیماران کرونایی پس از ترخیص از بیمارستان و در دوره نقاهت اعلام آمادگی کرده‌اند.

 
بیش از 3هزار نفر در بیمارستان‌های خراسان رضوی بستری هستند که ۷۰درصد آنها در بیمارستان‌های کلانشهر مشهد به‌سرمی‌برند و پزشکان و مسئولان استانی معتقدند اگر فکری به حال مشهد نشود در روزهای آینده با فاجعه انسانی بی‌سابقه در این کلانشهر مواجه خواهیم شد.

۵۳۶ فوتی  و ۴۲۵۴۱ ابتلای جدید
بنابر اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، روز گذشته(چهارشنبه ۲۰ مرداد) ۴۲هزار و ۵۴۱نفر مبتلای جدید در کشور شناسایی شد. همچنین روز گذشته ۵۳۶بیمار مبتلا به کرونا جان خود را از دست دادند که با احتساب این آمار از ابتدا تاکنون ۹۵هزار و ۶۴۷ نفر در کشور بر اثر بیماری کرونا جان باخته‌اند.