خشکسالی در سرزمین باران

ستاره حجتی- خبرنگار

مازندران را به بارانش می‌شناختند. باران در پاییز، زمستان، بهار و حتی تابستان. با این حال چند سالی است مازندران حتی در پاییز و زمستان هم باران را نمی‌بیند. سرزمین شالی و نارنج امسال به‌نظر سخت‌ترین‌ ماه‌های گرم خود را گذراند. خشکسالی علاوه بر این به زمین‌های کشاورزی و شالیزارها رسید و مدیر جهادکشاورزی استان را بر آن داشت تا درخواست بودجه اضطراری برای مقابله با خشکسالی دهد. اما آنچه بیش از همه‌‌چیز در این استان تکان‌دهنده بود، گرفتار شدن یکباره ۲۵ شهر استان در تنش آبی شدید است‎؛ معضلی که علاوه بر بهار با قطعی‌های مکرر آب و برق برای شهروندان مازندرانی تابستانی سخت را هم رقم زده است. قطعی‌های مکرر آب گاه بیش از ۱۴ یا ۱۶ ساعت ادامه دارد.

گلایه‌های شهروندان
سحر یکی از شهروندان بهشهر، یکی از شهرهای شرقی مازندران است. او درباره قطعی‌های آب می‌گوید: در بهشهر آب گاهی بیش از ۱۴ساعت قطع می‌شود. موضوع فقط آب آشامیدن نیست. مادرم سرطان داشت و 2هفته‌ای است عمرش را به شما داده. مادرم برای جراحی در بیمارستان بستری شد و نمی‌دانستیم باید بعد از ترخیصش چه کنیم. مگر می‌توان از بیمار آن هم بیمار سرطانی بدون آب نگهداری کرد؟ مگر جمعیت بیماران در کشور کم است؟ روزهای سختی را گذراندیم. این انصاف نیست؛ قطعی آب از یک‌سو و قطعی برق هم از سوی دیگر.
عیسی هم یکی از ساکنان شیرگاه مازندران است. او صاحب فرزند معلول‌ است و می‌گوید: من فرزند ۱۸ساله‌ای دارم که معلول است. برایش از پوشک استفاده می‌کنیم و به‌خاطر بی‌آبی ‌ بدنش زخم شده است. ما در مازندران زندگی می‌کنیم که یکی از بیشترین منابع آبی کشور را دارد، اما باید در قحطی به‌سر ببریم. روزی ۱۰ساعت قطعی آب برای آدم‌هایی در شرایط ما قابل تحمل نیست. وقتی هم که آب هست آنقدر فشار اندک است که باید از حیاط به ساختمان آب بیاوریم.

کاهش 40درصدی بارندگی در فصل کشاورزی
مدیرعامل آب منطقه‌ای مازندران درباره وضعیت منابع آبی استان می‌گوید: میزان بارش در ۸ماه سال آبی در مازندران با کاهش ۳۰درصدی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل و ۱۳درصدی نسبت به‌مدت مشابه در درازمدت همراه بوده است. البته نکته قابل تامل این است که کشاورزی استان بر پایه برنج است و باید گفت میزان بارش از شروع ماه‌های کشاورزی (فروردین تا مرداد) تاکنون بیش از ۴۱درصد کاهش داشته است که باید حتما در بخش کشاورزی برای آن برنامه‌ریزی شود. همچنین میزان بارش فصل زراعی استان نسبت به بلندمدت نیز با کاهش ۲۱درصدی روبه‌رو بوده است.
محمد‌ابراهیم یخکشی با بیان اینکه آورد آب رودخانه‌ها از آغاز سال آبی جاری یعنی مهر ۹۹ تاکنون نسبت به‌مدت مشابه سال قبل ۴۵درصد و نسبت به بلندمدت ۴۰ساله ۲۶ درصد کاهش یافته است، می‌افزاید: برای کشاورزی استان آورد آب رودخانه‌های مازندران در فصل کشاورزی اهمیت زیادی دارد که آن هم با کاهش ۶۰درصدی مواجه شده و این کاهش نسبت به بلندمدت ۴۰درصد بوده است.
به‌گفته وی، این آمار در حالی به ثبت رسیده که در مازندران اتکای برنج به منابع آب رودخانه‌ها ۷۰ درصد و به مخازن و سدها ۳۰درصد است؛ درحالی‌که سدها و آب‌بندهای استان حدود ۱۵درصد آب‌های سطحی را مهار می‌کنند.
او نیاز استان به آب را ۲.۴میلیارد مترمکعب اعلام می‌کند و می‌گوید: اگرچه امسال کل ظرفیت ۷۰۰میلیون مترمکعبی سدها و آب‌بندها آبگیری شده بود، اما به‌دلیل کم‌بارشی مجبور شدیم آب را برای کشاورزی زودتر رهاسازی کنیم و درواقع هم‌اکنون ۵۲میلیون مترمکعب آب کمتر نسبت به همین موقع در سال گذشته در سدها داریم. از سوی دیگر سطح آب‌های زیرزمینی هم ۷۲میلیون مترمکعب افت کرده است.
یخکشی ادامه می‌دهد: این آمار و ارقام نشان‌دهنده خشکسالی در بیشتر بخش‌های استان است و ما برای عبور از تنش آبی هم در بخش کشاورزی و آشامیدنی علاوه بر کمک مردم نیاز به برنامه‌ریزی مدونی داریم. نخستین کار ما اطلاع‌رسانی شفاف و صادقانه به مردم به‌ویژه کشاورزان است که باید به وضعیت آبی استان آگاه باشند. اقدام دیگر ما تشکیل یک کمیته مدیریت توزیع آب با همکاری جهادکشاورزی بوده است که هم‌اکنون نوبت‌بندی آب کشاورزی در حال اجراست؛ البته جای نگرانی نیست و در حال مدیریت مصرف به‌ویژه در نقاطی مانند بهشهر، نکا و گلوگاه و بخش‌هایی از شرق استان هستیم که سد کمتری داریم.