ششمین مرکز ولایت، در دست طالبان

نیروهای طالبان در ادامه حملات خود به مراکز ولایات در افغانستان، صبح دیروز موفق شدند شهر آیبک، مرکز ولایت سمنگان در شمال را تصرف کنند. مقام‌های دولتی در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه، تأیید کرده‌اند که اکنون مرکز شهر آیبک و تمامی ساختمان‌های دولتی و مقر پلیس و ارتش در دست طالبان است.
آیبک ششمین مرکز ولایتی است که طی 4روز گذشته به‌دست طالبان می‌افتد. پیش از این 5ولایت تخار، قندوز، سرپل، جوزجان و نیمروز به‌دست طالبان افتاده است. نیمروز در غرب افغانستان قرار دارد و دیگر ولایت‌ها در شمال. این در حالی است که پیش از این دولت مرکزی افغانستان در کابل بارها تأکید کرده بود که حمله به مراکز ولایت‌ها، خط قرمز دولت و ارتش است؛ ارتشی که در ناتوانی در برابر حملات طالبان همه را متحیر کرده است. تصرف شهر استراتژیک قندوز مهم‌ترین پیشرفت نظامی طالبان در سال‌های اخیر ارزیابی می‌شود. طالبان یک‌بار این شهر را 5سال پیش تصرف کرده بود.
سمنگان برخلاف دیگر ولایت‌هایی که طی روزهای اخیر سقوط کرده‌اند، همیشه امن بوده است. نیروهای طالبان طی 2دهه گذشته، کمترین حضور را در این منطقه داشته‌اند. همزمان با آنچه در ولایت‌های شمالی اتفاق افتاده، درگیری‌ها در حومه شهرهای قندهار و لشکرگاه در جنوب و هرات در شمال غرب با شدت ادامه دارد. این شهرها از حدود 2هفته قبل به محاصره درآمده‌اند و ارتش نیروهای کماندوی خود را برای مقابله با طالبان به این مناطق اعزام کرده است. در این شهرها، نیروهای خیزش مردمی نیز در کنار نیروهای دولتی در حال جنگیدن با طالبان هستند. وزارت دفاع افغانستان اعلام کرده که در جریان این نبرد‌های سنگین در اطراف قندهار و لشکرگاه، شمار قابل‌توجهی از نیروهای طالبان کشته شده‌اند.
نیروهای طالبان طی هفته‌های گذشته به دروازه‌های شهر مزارشریف رسیده‌ بودند اما با مقاومت نیروهای ارتش و مردم، موج حملات آنها متوقف شد. از دیروز اما به‌نظر می‌رسد نیروهای طالبان با سازماندهی دوباره، عملیات خود را برای تصرف این شهر مهم آغاز کرده‌اند. رسانه‌های محلی در افغانستان گزارش داده‌اند که حملات طالبان در اطراف مزارشریف از سوی نیروهای دولتی و با کمک حملات هوایی دفع شده است. حمله طالبان به مزارشریف یادآور یورش نیروهای این گروه به این شهر در سال1377 است. مزار شریف بزرگ‌ترین شهر در شمال افغانستان و مرکز ولایت بلخ است. نیروهای طالبان 23سال قبل، این شهر را تصرف کردند تا بر حدود 90درصد از خاک افغانستان کنترل پیدا کنند. طالبان پیش از حمله به مزارشریف، کنترل شهرهای مهم هرات، کابل و جلال‌آباد را به‌دست گرفته بود. در همان حمله، نیروهای طالبان با ورود به کنسولگری ایران در مزارشریف، ۸دیپلمات و یک خبرنگار ایرانی را به شهادت رساندند. درصورت سقوط مزارشریف دولت افغانستان کنترل خود را به‌طور کامل بر شمال این کشور از دست خواهد داد. حتی گفته می‌شود که در شرایط کنونی و با توجه به سقوط 4ولایت شمالی دیگر، سرنوشت آینده سیاسی افغانستان وابسته به کنترل ولایت بلخ خواهد شد.
همزمان با ادامه درگیری‌ها، طالبان درخواست‌های بین‌المللی برای آتش‌بس را رد کرده است. در پاسخ، دولت افغانستان تصمیم گرفته نیروهای مردمی را علیه طالبان تجهیز کند. محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان، دیروز با شماری از چهره‌های سیاسی و جهادی بانفوذ و رؤسای پارلمان و سنا دیدار کرد. گفته می‌شود نتیجه این نشست، تصمیم در مورد تجهیز سریع نیروهای خیزش‌های مردمی برای مقابله با طالبان بوده است. شبکه طلوع افغانستان گزارش داده که قرار است یک ستاد مشترک مردمی برای مبارزه با طالبان ایجاد شود. همه رهبران قومی افغانستان قرار است اعلام کنند چه تعداد نیرو می‌توانند در اختیار این ستاد قرار دهند.
حملات طالبان از 3‌ماه قبل، همزمان با خروج نیروهای خارجی از افغانستان شدت گرفته است. اکنون بیش از نیمی از شهرهای افغانستان در اختیار طالبان است. غنی هفته گذشته با اعلام طرح امنیتی جدید، وعده داد طی 6‌ماه ثبات را به افغانستان بازگرداند. هرچند در وضعیت میدانی جنگ، هیچ نشانه‌ای از حرکت به‌سمت ثبات دیده نمی‌شود.
در این میان، مردم قربانیان اصلی آشفتگی امنیتی افغانستان بوده‌اند. دفتر سازمان ملل در افغانستان اعلام کرده است که از 3‌ماه قبل، با آغاز حملات طالبان، دست‌کم 244هزار نفر از مردم از شهرهای خود آواره شده‌‌‌اند. بر این اساس، دست‌کم 27کودک هم در تبادل آتش میان دو طرف کشته و 136نفر دیگر زخمی شده‌اند. شمار زیادی از این افراد، به‌سمت مرزهای ایران و پاکستان به راه افتاده‌اند. تاجیکستان نیز که همسایه شمالی افغانستان است، با راه‌‌ا‌ندازی یک کمپ 100هزار‌نفری، خود را آماده پذیرش آوارگان جنگ می‌کند.