محیط زیست
تهران اسیر مشکلات محیط‌زیستی است
کمبود آب، تمرکز جمعیت، نبود آمایش سرزمین، نبود ظرفیت زیست‌محیطی، رعایت نکردن ممنوعیت استقرار صنایع تا شعاع ۱۲۰ کیلومتری چالش‌های مهم زیست‌محیطی پایتخت است
زهرا رفیعی- خبرنگار
شرایط محیط‌زیستی شهر تهران همچون دیگر نقاط کشور به‌گونه‌ای است که برخی از وضعیت محیط‌زیستی تهران ناامید شده‌اند و معتقدند که این شهر، هوا، آب، خاک و گونه‌های گیاهی و جانوری خود را از دست داده است و دیگر نمی‌توان برای احیای آنها تلاش کرد. در مقابل اما عده‌ای قرار دارند که معتقدند از همین بازمانده طبیعت در تهران می‌توان حفاظت و برای بهبود وضعیت محیط‌زیستی پایتخت تلاش کرد.
کمبود آب، تمرکز جمعیت، نبود آمایش سرزمین، نبود ظرفیت زیست‌محیطی و رعایت‌نکردن ممنوعیت شعاع ۱۲۰کیلومتری استقرار صنایع در کلانشهرها نیز ازجمله چالش‌های مهم زیست‌محیطی نه‌تنها شهر تهران که تمام استان تهران هستند. روزانه بیش از ۴میلیون‌و۲۰۰هزار خودرو و ۳میلیون موتورسیکلت در شهر تهران تردد می‌کنند که نتیجه آن افزایش آلودگی هواست. در استان تهران نیز روزانه ۱۱هزار تن پسماند عادی، ۱۱۵تن پسماند پزشکی، ۴۳هزار تن نخاله ساختمانی، 2هزارو200تن پسماند صنعتی و ۴۰۰تن پسماندهای ویژه تولید می‌شود. بنابراین به‌زعم برخی کارشناسان، این موارد تنها بخشی از مشکلات شهر تهران است که نمی‌توان آن را با هیچ کلانشهر دیگری در کشور مقایسه کرد.
به‌عقیده کارشناسان، ریشه تمام مشکلات محیط‌زیستی شهر تهران ناشی از مهاجر‌پذیری و افزایش شهرنشینی در پایتخت است که چشم‌اندازی از توسعه نامتوازن و ناپایدار برای شهر تهران به ارمغان آورده است. بارگذاری اشتباه جمعیت که بر پیچیدگی مشکلات شهر تهران افزوده، در برخی از مناطق به‌دلیل نبود زیرساخت‌های شهری، معضل فاضلاب و نبود شبکه جمع‌آوری فاضلاب را دوچندان کرده است.
فاطمه برنا، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست شهر تهران، در این‌باره به همشهری می‌گوید که گسترش شهر تهران، به‌ویژه در مناطق 22 و یک، معضلات زیست‌محیطی جدی‌ای را به تهران افزوده است. فرسایش خاک و برداشت بی‌رویه از منابع آب که منجر به تشدید فرونشست در تهران شده است ازجمله همین معضلات است. فاضلاب مناطق 22، 5 و 19 به‌صورت جدی بهداشت مردم این مناطق و حتی اطراف را تهدید می‌کند.
به‌گفته برنا، ایجاد منطقه22 با برج‌های متعدد در شهر تهران، در شرایطی اتفاق افتاده است که توسعه این منطقه و حتی ایجاد شبکه آب و فاضلاب آن‌هم کامل نشده است و در این وضعیت برج‌های بلندمرتبه برای سکونت افراد، پروانه پایان کار گرفته‌اند. بدین‌ترتیب و به‌دلیل عدم‌مدیریت فاضلاب، مشکلات زیست‌محیطی تنها در یک منطقه شهر تهران افزایش یافته است.
کارشناسان معتقدند طی سال‌های گذشته، دستکاری عرصه‌های طبیعی موجب نابودی طبیعت تهران شد که در برخی نقاط از شمال تهران و روددره‌ها، باعث تهدید و تخریب بسیاری از زیستگاه‌ها و زیست‌بوم‌های این شهر شد. برنا در این‌باره می‌گوید: ورود حیات‌وحش به محیط‌های شهری، ناشی از تصرفاتی است که در عرصه‌های طبیعی در این کلانشهر ایران رخ داده است.
شناخته‌شده‌ترین معضل تهران آلودگی هواست که مربوط به تردد خودروهای فرسوده شخصی و عمومی است. فاطمه برنا می‌گوید: نخستین چالش زیست‌محیطی تهران، آلودگی هواست که دلیل عمده بروز آن فرسودگی وسایل نقلیه عمومی در سطح شهر است.
براساس قانون هوای پاک لازم است سالانه ناوگان حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری 5درصد افزایش پیدا کند. اما سال‌هاست که به دلیل تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی بر تعداد خودروهای فرسوده اضافه شده و ناوگان جدید به شهر اضافه نشده است، تا جایی‌که هم‌اکنون ۶۰درصد ناوگان حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری و ۴۰هزار تاکسی، فرسوده‌اند.
به‌گفته فاطمه برنا، نوسازی و افزایش ظرفیت وسایل نقلیه عمومی از وظایف شهرداری و شورای شهرهاست که البته باید با اعتبارات و حمایت دولت برای تأمین مالی به
نتیجه برسد.
به‌گفته مدیرکل محیط‌زیست تهران، مدیریت پسماند و بهبود شرایط در پایتخت از اولویت‌های زیست محیطی است.
بسیاری، مشکلات زیست‌محیطی تهران را لاینحل می‌دانند. ولی عده‌ای هم در قالب تفاهمنامه‌ها به‌دنبال بهبود شرایط زیست‌محیطی تهران هستند. این تلاش‌ها در قالب تفاهمنامه‌هایی با سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها شکل می‌گیرد. با این حال ژیلا مهدی‌آقایی، معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست، می‌گوید: تفاهمنامه‌ها زمانی در اجرا موفق خواهند بود که بدنه نهاد یا وزارتخانه مربوطه به ضروری‌بودن حفظ محیط‌زیست اعتقاد داشته باشند.
به‌گفته فاطمه برنا، حل مشکلات زیست‌محیطی شهر تهران نیازمند تفاهمنامه نیست و اگر مدیران کشور به اجرای قوانین پایبند باشند، کاهش می‌یابد.
او می‌گوید: مشکلات شهر تهران سیاسی نیست و محدود به طرفداران یک جناح نمی‌شود. این معضلات گریبان همه شهروندان تهرانی را گرفته است و رفع یا کاهش این معضلات، با اجرای قوانین مدیریت پسماند، هوای پاک، حفاظت و بهسازی و... ممکن است و در این مسیر اگر تکالیف همه سازمان‌ها به‌درستی انجام شود بخش بزرگی از مشکلات محیط‌زیستی تهران برطرف خواهد شد.
