خیز دانشگاه‌های غیرانتفاعی برای افزایش 30درصدی شهریه‌ها
درحالی روسای چند دانشگاه غیرانتفاعی از افزایش هزینه‌ها در دوره کرونا می‌گویند که دانشجویان معتقدند شهریه‌ها باتوجه به غیرحضوری بودن دانشگاه‌ها باید کاهش پیدا می‌کرد
نیما شایان- خبرنگار
تداوم اوج‌گیری وضعیت کرونایی در کشور به سمتی می‌رود که گمانه‌ها درباره حضوری شدن برخی مقاطع دانشگاه‌ها نیز رو به کمرنگ شدن است؛ هر چند منصور غلامی، وزیر علوم در اواخر تیر‌ماه اعلام کرد که کلاس‌های مقاطع کارشناسی و پایین‌تر در سال تحصیلی پیش‌رو به شکل غیرحضوری برگزار می‌شود و اگر واکسیناسیون استادان، کارکنان و دانشجویان کارشناسی‌ارشد و دکتری تا مهر‌ماه انجام شود، کلاس‌های درسی دانشجویان تحصیلات‌تکمیلی در سال تحصیلی جدید به‌صورت حضوری خواهد بود.
غیرحضوری شدن دوباره کلاس‌های مقطع کارشناسی، دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی را که مبتنی بر شهریه دانشجویان اداره می‌شوند، به سمتی برده که دیگر هزینه‌هایی را که شرایط کرونا بر دانشگاه‌ها تحمیل کرده است، به نوعی جبران کنند. در این زمینه با روسای تعدادی از این دانشگاه‌ها که هیچ بودجه دولتی دریافت نمی‌کنند، به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.
از تعدیل شهریه خبری نیست
علی حائریان اردکانی، رئیس دانشگاه سجاد مشهد به همشهری گفت: «در دوران کرونا که آموزش‌ها مجازی شده است، یکی از هزینه‌هایی که به دانشگاه تحمیل شد، اجاره سرورها و تهیه نرم‌افزارهای پشتیبانی سرور جهت برگزاری آموزش‌های آنلاین بود که فقط همین یک فقره ماهانه بیش از 10میلیون تومان به هزینه‌های دانشگاه سجاد که 3500دانشجو دارد، اضافه کرده است. بنابراین درحالی‌که همه هزینه‌های ثابت نگهداری دانشگاه در دوران غیرحضوری بودن آموزش هم پابرجاست، آموزش حضوری هزینه‌ای جدید روی دست دانشگاه‌های غیرانتفاعی گذاشته است.»
حائریان یکی از راه‌های جبران هزینه‌های اضافه شده به دانشگاه‌های غیردولتی در دوران کرونا را افزایش شهریه می‌داند، درحالی‌که دانشجویان که باید شهریه را پرداخت کنند نه تنها به افزایش شهریه در دوران آموزش غیرحضوری معترض هستند که معتقدند چرا باوجود غیرحضوری بودن آموزش و حضور نیافتن در دانشگاه شهریه‌ها کاهش پیدا نکرده است. رئیس دانشگاه غیردولتی غیرانتفاعی سجاد در برآورد حداقل افزایش شهریه‌ای که برای سال تحصیلی آینده به هیأت امنای این دانشگاه پیشنهاد داده است، گفت: «نقطه سربه‌سری در سال‌های قبل از کرونا، افزایش 15درصدی شهریه در سال بود چون افزایش هزینه‌ها نسبت به حالا خیلی کمتر بود و تعداد دانشجو هم خوب بود و دانشگاه‌های غیرانتفاعی می‌توانستند با همان افزایش 15درصدی، روزگار بگذارنند اما با توجه به شتاب افزایش هزینه‌ها در یکی‌دو سال اخیر و همینطور هزینه‌هایی که شرایط کرونا و آموزش مجازی به ما تحمیل کرده، نقطه سربه‌سری برای افزایش شهریه را حداقل باید براساس نرخ تورم رسمی کشور درنظر بگیریم. یعنی برای افزایش شهریه سال آینده، حداقل افزایش 30درصدی را به هیأت امنا پیشنهاد خواهیم داد.»
زیرساخت‌های اجاره‌ای آموزش مجازی در غیرانتفاعی‌ها
علی آهون‌منش، رئیس اتحادیه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی غیردولتی- غیرانتفاعی در گفت‌وگو با همشهری در واکنش به مطالبه برخی دانشجویان شهریه‌پرداز مبنی بر اینکه در دوران کرونا به‌خاطر حضور نداشتن دانشجویان در مراکز آموزشی، هزینه‌های دانشگاه‌ها باید کاهش پیدا کند و شهریه دانشجویان در آموزش غیرحضوری نیز کم شود، گفت: «با اطمینان می‌گویم که هزینه‌های آموزش عالی در دوران کرونا نه‌تنها کمتر نشده بلکه در مؤسسات غیرانتفاعی فقط به‌خاطر هزینه‌های نرم‌افزارها و زیرساخت‌های لازم برای آموزش برخط، به اندازه 10تا 12درصد بیشتر هم شده است. به‌عنوان نمونه، مؤسسه آموزش عالی صنعتی فولاد در اصفهان برای تامین زیرساخت‌های آموزش مجازی در شرایط کرونا، با دانشگاه صنعتی اصفهان قرارداد یکساله به رقم 185میلیون تومان منعقد کرده است.»
آهون‌منش افزود: «وضعیت اداره دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی که فقط بر مبنای شهریه دانشجویان اداره می‌شوند، با دانشگاهی مانند پیام‌نور که هم از بودجه دولت استفاده می‌کند و هم از دانشجویان شهریه می‌گیرد، فرق دارد. دانشگاه پیام‌نور علاوه بر شهریه‌ای که از دانشجویان می‌گیرد، سالانه 1.2تریلیون تومان معادل 1200میلیارد تومان از دولت بودجه می‌گیرد و هزینه‌های حقوق و دستمزد اعضای هیأت علمی، کارکنان، پول آب و برق و گاز، هزینه‌های حمل‌ونقل و اینترنت و... را از محل بودجه دولتی تامین می‌کند؛ بنابراین دغدغه‌ای به لحاظ تامین مالی ندارند. اما دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی غیردولتی-غیرانتفاعی همه هزینه‌ها، از حقوق استادان و کارکنان گرفته تا هزینه‌های جاری اداره مؤسسه را باید از محل شهریه دانشجویان تامین کنند؛ به‌خصوص در دوره کرونا که هزینه‌های تامین زیرساخت‌های آموزش آنلاین هم بر سایر هزینه‌های مؤسسات غیرانتفاعی تحمیل شده است.»
ریزهزینه‌هایی که آموزش مجازی بر دانشگاه‌ها به همراه داشت
خلیل مطلب‌زاده، رئیس یک مؤسسه آموزش عالی غیردولتی- غیرانتفاعی در شهر مشهد هم در گفت‌وگو با همشهری با برشمردن هزینه‌های سرباری که به‌خاطر آموزش مجازی به دانشگاه‌ها تحمیل شده است، به خریداری یا اجاره سرورها، دریافت خدمات سامانه‌های آنلاین مدیریت آموزشی از سرویس‌دهنده‌ها، خرید نرم‌افزارهای مراقبتی و آنتی‌ویروس‌ها و هزینه‌های مخابراتی برای افزایش پهنای باند اشاره کرد و گفت: «خرید سرور برای ذخیره‌سازی اطلاعات خیلی گران است و براساس تعداد دانشجویان یک مرکز آموزش عالی از 500میلیون تا یک میلیارد تومان هزینه دارد که البته برخی دانشگاه‌های بزرگ نسبت به خریداری آن اقدام کردند اما این ارقام برای اغلب مؤسسات غیرانتفاعی، بسیار سنگین است و از این جهت این مؤسسات به سمت اجاره ماهانه سرور رفته‌اند. اجاره سرور براساس تعداد دانشجوی هر مؤسسه ماهانه بین 5تا10میلیون تومان هزینه دارد.»
او افزود: «سامانه‌های آموزش مجازی و نرم‌افزارها هم که از سوی سرویس‌دهنده‌ها در اختیار دانشگاه‌ها قرار می‌گیرد بسته به تعداد کاربران ماهانه بین 3تا 15میلیون تومان برای مؤسسات آموزش عالی که بین 700تا 4هزار دانشجو دارند هزینه‌‌ساز است. همچنین هزینه سالانه خرید آنتی‌ویروس و نرم‌افزارهای مراقبتی که برای نگهداری و حفاظت از اطلاعات سامانه‌ها در برابر حملات هکرها ضروری است بین 60تا 200میلیون تومان است. بنابراین در مجموع حدود 15تا 20درصد از هزینه‌های دانشگاه‌ها معطوف به آموزش مجازی شده است. از طرف دیگر در دوران آموزش غیرحضوری، ظاهرا از فضای فیزیکی دانشگاه چندان استفاده نمی‌شود ولی نمی‌توان چون دانشجو در دانشگاه نیست، از دانشگاه نگهداری نکرد.»
پیش‌بینی افزایش 15درصدی شهریه غیرانتفاعی‌ها
فرزانه شمیرانی، مدیرکل دفتر آموزش عالی غیردولتی وزارت علوم نیز چندی پیش در گفت‌وگو با همشهری درباره این تلقی که در دوران آموزش غیرحضوری باید شهریه‌ها تعدیل شود، گفت: «اصلا اینطور نیست. حتی در دوران قبل از کرونا، شهریه مؤسسات غیرانتفاعی مجازی بیشتر از مؤسسات حضوری بود چون برای آموزش مجازی باید زیرساخت‌های آنلاین فراهم شود و به همین دلیل هزینه‌های آموزش با مجازی شدن بالا می‌رود. خیلی از مؤسسات غیرانتفاعی در اوایل شیوع کرونا که آموزش عالی حضوری تعطیل شد، نتوانستند زیرساخت‌های آموزش آنلاین را فراهم کنند و به ناچار مجبور به اجاره کردن زیرساخت‌های آموزش آنلاین از شرکت‌ها یا دانشگاه‌های دیگر شدند.»
شمیرانی در پاسخ به اینکه آیا نظارت و ارزیابی از 314مؤسسه آموزش عالی غیردولتی غیرانتفاعی مجوزدار در راستای سنجش کیفیت آموزش مجازی در دوران کرونا صورت گرفته است، گفت: «البته روند ارتقای کیفیت آموزش مجازی در مؤسسات غیردولتی طی یک‌سال اخیر، روندی مثبت و رو به جلو بوده است. چون مؤسساتی که زیرساخت لازم برای آموزش مجازی نداشتند، از وقتی که متوجه شدند که گویا شرایط کرونایی ادامه دارد، برای تهیه زیرساخت‌های آموزش مجازی اقدام کرده‌اند و در جهت تهیه زیرساخت باکیفیت بهتر هم در حال حرکت هستند.»
مدیرکل دفتر آموزش عالی غیردولتی وزارت علوم با اذعان به اینکه دوران کرونا در پسرفت وضعیت اقتصاد آموزش در مؤسسات غیرانتفاعی مؤثر بوده است، در واکنش به این احتمال که برخی مؤسسات آموزش عالی به فکر افزایش‌های 30تا40درصدی شهریه برای سال آینده باشند، گفت: «دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی غیردولتی غیرانتفاعی اجازه دارند سالانه بین 15تا25درصد شهریه سال قبل به شهریه دانشجویان اضافه کنند که البته میزان دقیق این افزایش برای هر مؤسسه باید به تصویب هیأت امنای همان مؤسسه برسد. بیشتر مؤسسات آموزش عالی غیردولتی غیرانتفاعی، برای جلب دانشجو هم که باشد کف افزایش یعنی 15درصد افزایش را اعمال می‌کنند.»
