تراژدی بیکاری و تحریم
سال‌هاست که بار تحریم و سوءمدیریت بر دوش جنوب شرقی ایران سنگینی می‌کند
مائده امینی ـ روزنامه‌نگار
مشکلات خوزستان تمام نمی‌شود. فقط از ماهشهر به اهواز، از اهواز به سوسنگرد، از سوسنگرد به شادگان و از شادگان به همیشه می‌رسد. یک روز درگیر بحران ریزگردها می‌شوند و روز دیگر دام‌ها و مزرعه‌هایشان را خشکسالی ذبح می‌کند. نرخ بیکاری بالا، توسعه ناقص، محرومیت ممتد و فقر امکانات هم که حکایت هر روز همه این سال‌های مردمان نجیب جنوب شرقی این سرزمین است. نه چهار سال، انگار هزار سال پیش بود که یک صدا فریاد می‌زدند: «ما هوا نداریم/ ولی هواتو داریم» و حالا ناامیدی، دلگیری، خشم و... چنان سایه سنگینی دارد که تعلیق و شاید ترس تنها بازماندگان آن هیاهوی دسته‌جمعی‌اند. نرخ بیکاری خوزستان را مرکز آمار ایران چند سالی است بین 12 تا 14.5درصد اعلام می‌کند اما استاندار این استان، اردیبهشت امسال گفته است که نرخ بیکاری در برخی مناطق این استان از 40درصد هم عبور کرده است. انگار سنگینی وزن تحریم‌ها هم بر دوش خوزستان است. براساس گزارشی که مرکز آمار ایران در شهریور سال گذشته منتشر کرده است، خوزستان دومین اقتصاد بزرگ در بین استان‌ها محسوب می‌شود. این استان سهم ۸/۱۴درصدی از تولید ناخالص داشته است. البته سهم خوزستان از سفره اقتصاد، در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷، با کاهش ۶/۱درصدی همراه شده است؛ چرا که سهم نفت از اقتصاد ایران در طول دو سال اخیر به واسطه تحریم‌ها با کاهش همراه بوده است. در استان خوزستان نیز نفت، بار اصلی تولید را به دوش می‌کشد چرا که ۶۸درصد از تولید استان خوزستان مربوط به بخش «استخراج معدن» است و بر این اساس صنعت خوزستان دومین بخش بزرگ اقتصادی استان محسوب می‌شود. اما سهم مردم از این اعداد فریبنده چیست؟ انگار هیچ...
نیروهای بومی را به‌کار نمی‌گیرند
حتی اگر آمارهای رسمی مرکز آمار ایران را مبنای قضاوت قرار دهیم، بیش از دو دهه است که نرخ بیکاری در خوزستان دو رقمی است. در سال 97 نرخ بیکاری این استان به بالاترین میزان خود در مدت مورد بحث، یعنی به بیش از 15درصد، رسیده است. این در حالی است که آمارهای غیررسمی، مثل آماری که کوشکی، استاندار این استان اعلام کرده حکایت از نر‌خ‌های بیکاری 40تا 50درصدی در برخی مناطق این استان مظلوم می‌کند. نیروهای بومی در پروژه‌های عمرانی، پالایشگاه‌ها و... به کار گرفته نمی‌شوند و همین سوءمدیریت در آموزش، پرورش و به کارگیری نیروهای بومی منجر به بیرون ماندن جوانان خوزستان از میدان اشتغال شده است. عبدالله ایزدپناه، نماینده مردم ایذه و باغملک فروردین امسال گفته است: در بندر ماهشهر، که صنعت پتروشیمی در آن فعال است، بالای ۷۰ یا ۸۰درصد کارگران، نیروهای غیربومی هستند. خب با این وضعیت، طبیعی است که مردم این استان بیکار باشند! او همچنین درباره کشاورزی این استان توضیح داده است که، رسیدگی به طرح ۵۵۰هزار هکتاری مقام معظم رهبری را در دستور کار داریم. زمانی که ایشان به خوزستان تشریف آوردند، دستورِ آماده‌سازی 800هزار هکتار از زمین‌های خوزستان را برای کشاورزی دادند؛ البته این مقدار هم‌اکنون به ۵۵۰هزار هکتار تقلیل یافته است. یک فاز از این طرح در جنوب به شکل ناقص انجام شد اما فاز دوم در شمال و شمال شرق انجام نگرفت. گفتنی است که نرخ بیکاری بهار 1400 در این استان، 12.4درصد اعلام شده که به‌نظر می‌رسد ریشه در خروج جمعیت فعال از بازار دارد، نه کنترل بحران بیکاری. در سال 99، این نرخ به شکل رسمی، 13.9درصد و در سال 98، 14.5درصد بوده است. رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان گفت: ۹۴هزار فارغ‌التحصیل بیکار در خوزستان نشان‌دهنده لشکر بیکاران در استان است که باید برای ایجاد اشتغال در این بخش تمرکز کرد. مهرداد نیکو در جلسه شورای اشتغال خوزستان که امروز (۲۲ اردیبهشت‌ماه) برگزار شد، اظهار کرد: براساس آخرین آمار، نرخ بیکاری در خوزستان ۱۴.۵درصد است که معادل ۲۱۹هزار نفر جمعیت بیکار است. برابر آخرین آمار مرکز آمار ایران، در خوزستان ۲۱۹هزار نفر جمعیت بیکار داریم که ۸۵درصد از این جمعیت در نقاط شهری و ۱۴.۹درصد در مناطق روستایی قرار دارند. همچنین ۶۸درصد از جمعیت بیکاران در خوزستان معادل ۱۴۹هزار نفر مرد و ۳۲درصد یعنی جمعیتی معادل حدود ۷۰هزار نفر زن هستند. گفتنی است که نرخ بیکاران دارای تحصیلات دانشگاهی و با سواد استان خوزستان نیز ۴۳.۶درصد و معادل ۹۴هزارنفر است و براساس ادعای فعالان اقتصادی این استان، هفت شهرستان آغاجاری، اندیکا، مسجدسلیمان، آبادان، ایذه، اندیمشک و هفتکل در خوزستان بالاترین نرخ بیکاری را دارند.
تورم‌های دو رقمی در استان محروم از توسعه
براساس آمارهای منتشر شده از مرکز آمار ایران، نرخ تورم سالانه در خوزستان طی خردادماه سال‌جاری، بیش از 44درصد برآورد می‌شود، در حالی که این استان از سویی همجوار چاه‌های نفت و از سوی دیگر در در رتبه۱۳ جدول تورم کشور قرار دارد. یک مقام مسئول در این استان به همشهری می‌گوید: مشکل اصلی خوزستان توسعه نیافتگی اجتماعی و اقتصادی است. آب بهانه بلند شدن صدای اعتراض مردم است. مردم دچار بحران معیشتند درصورتی که در کنار پالایشگاه‌ها زندگی می‌کنند. این مقام مسئول ادامه می‌دهد: ساده‌ترین راهکار می‌توانست این باشد که صنایع پایین دستی نفت، با ایجاد هنرستان‌ها، مجتمع‌های فنی حرفه‌ای و.. ایجاد شود و این مناطق به سمت تولید دانش و آموزش سوق داده شوند.
سکونتگاه‌های غیررسمی
سیاهه مشکلات خوزستان را پایانی نیست. مسکن یکی دیگر بحران‌های این استان است و در این میان سهم اهواز از بقیه شهرها پیشی گرفته؛ چراکه به گواه آمار، بیشترین سکونتگاه‌های غیررسمی را در بین شهرهای ایران دارد. فاضل عبیات، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خوزستان میزان سکونتگاه‌های غیررسمی در استان را 7هزار و ۷۰۰هکتار عنوان کرده و گفته است: ۱۳ هزار و ۴۱۷هکتار از بافت شهری استان ناکارآمد است. به‌گفته این مقام مسئول، خوزستان دومین استان از نظر وسعت سکونتگاه‌های غیررسمی است و بیش از 5هزار و ۹۳۰هکتار از مساحت شهرستان اهواز باید بازآفرینی شهری شود.
بودجه خوزستان امسال چقدر بود؟
اگر امکانات کشور عادلانه توزیع می‌شد و سرمایه‌گذاری دولت در بخش‌های مختلف به‌صورت متوازن اتفاق می‌افتاد، فارغ از اینکه چقدر پول به خوزستان تزریق شود، امروز اقتصاد این استان به رونق رسیده بود. با وجود اینکه در بودجه سال‌جاری اعتبارات خوزستان از دوهزار میلیارد تومان به ۵ هزار میلیارد تومان افزایش یافته اما هنوز برنامه‌ای برای هزینه درست و مفید این رقم به میان نیامده که مردم را راضی کند. همچنین به وزارت نفت تکلیف شده تا حداقل هزارمیلیاردتومان برای حل مشکلات خوزستان هزینه کند و هزار و ۲۶۰میلیارد تومان برای راه روستایی، آب و فاضلاب و احداث شبکه آبی و تنش آبی اختصاص داده شده است.
