تامین 50درصدی نیازهای حمل‌ونقل تهران

محسن هاشمی ـ رئیس دوره‌پنجم  شورای شهر تهران

این دوره شهرداری و شورا با رأی بسیار بالای مردم کار خود را آغاز کرد؛ رأیی حدود سه‌برابر رأی دوره گذشته و دوره جدید. مشارکت اینچنین گسترده مردم در انتخابات یکی از افتخاراتی بود که در این دوره نصیب ما شد. همین مشارکت بالا به این معنی بود که مردم انتظار داشتند تحولاتی در شهرداری و شورا اتفاق بیفتد. خوشبختانه در این دوره از شهرداری و شورا سعی شد کمابیش این تحولات ایجاد شوند. شاید نه تمام و کمال ‌اما آنچه رخ داد اثرات خوبی بر شهر و روند توسعه شهر داشته‌ است.
بر اساس نظرسنجی‌هایی که در تهران انجام شد 93درصد مردم اولویت اول مسائل شهر تهران را که نیازمند رسیدگی عاجل بودند آلودگی هوا و بهبود وضعیت سامانه حمل‌ونقل عمومی عنوان کرده بودند. 83درصد مردم هم بحث آسیب‌های اجتماعی را در اولویت قرار داده بودند. در بحث حمل‌ونقل عمومی و کاهش آلودگی هوا اقدامات مؤثری انجام شده است و حدود 50درصد از نیازهای حمل‌ونقل عمومی تهران تامین شده ‌اما شهر همچنان نیازمند امکانات بیشتر است. بر اساس طرح جامع حمل‌ونقل عمومی شهر تهران و بر اساس مصوبات قانونی که در مورد بحث آلودگی هوا وجود دارد، تهران و شهرهای اقماری آن باید حداقل 12خط مترو به طول 450کیلومتر، حدود 260ایستگاه مترو و حداقل 5هزار واگن داشته باشد. همچنین باید بتواند 10میلیون سفر در روز را از طریق حمل‌ونقل ریلی انبوه‌بر انجام دهد. مکمل حمل‌ونقل ریلی انبوه‌بر در طرح جامع شهر تهران اتوبوس است؛ یعنی خطوط اتوبوسرانی باید به‌صورت عمود بر ایستگاه‌های مترو کار کنند و مردم را به مقصد نهایی برسانند. برای محقق شدن این طرح، تهران باید حداقل 9هزار اتوبوس برقی هم داشته باشد. در نتیجه اگر قرار باشد برای حمل‌ونقل تهران اقدام جامعی صورت گیرد، باید مواردی که عنوان شد در برنامه‌های توسعه شهر قرار گیرد و دولت هم به تامین هزینه این موارد کمک کند.
خوشبختانه در این دوره شهرداری در حدود 50درصد از اقداماتی که عنوان شد، به‌ویژه در بخش مترو، محقق شده‌اند. در همین دوره حدود 40ایستگاه مترو افتتاح شد. همچنین در خطوط 8و7 نزدیک به 38کیلومتر مسیر ریلی جدید به بهره‌برداری رسید. هم‌اکنون خطوط یک تا7 تکمیل شده‌اند و مجموع آنها با خطی که تا فرودگاه کشیده شده است به بیش از 250کیلومتر می‌رسد اما تهران و شهرهای اقماری آن هنوز به 200کیلومتر خط مترو و 100ایستگاه متروی دیگر نیاز دارد. همچنین شهر 1500واگن دارد و 3500واگن دیگر باید به آنها افزوده شود. اینها اقدامات مثبتی است که در این دوره در مورد توسعه حمل‌ونقل عمومی شهر انجام گرفته‌ است. همچنین در این دوره حدود 500مینی‌بوس و اتوبوس و 130واگن به سامانه حمل‌ونقل عمومی افزوده شده اما این تعداد باز کم است و تهران به امکانات بیشتری نیاز دارد.
با توجه به آغاز همه‌گیری کرونا طی 2سال اخیر حمل‌ونقل عمومی اولویت خود را از دست داد. استفاده از وسایل حمل‌ونقل شهری حدود 50درصد کاهش پیدا کرد؛ زیرا به‌عنوان کانون شیوع کرونا درنظر گرفته شد اما پیش از آن رضایت از مترو بالای 70درصد و در اتوبوسرانی این عدد زیر 50درصد بود. دلیل این نارضایتی خصوصی شدن شرکت‌های اتوبوسرانی و قیمت بلیت‌ها بود که کفاف بخش‌خصوصی را نمی‌داد. از این‌رو شرکت‌ها هم نمی‌توانستند رضایت مردم را تامین کنند. همچنین اتوبوس‌های خطوط اتوبوسرانی کهنه شده‌اند. 
متوسط عمر اتوبوس‌ها 8سال است، وقوع خرابی در آنها زیاد است و امکانات آنها مانند سیستم تهویه هوا یا قابلیت استفاده معلولان مناسب‌سازی نشده است. همین موارد باعث شد رضایت‌مندی مردم به‌صورت کلی از اتوبوسرانی چندان بالا نباشد. اگر بتوان 9هزار اتوبوس جدید برقی وارد تهران کرد، ‌هم مشکل آلودگی هوا کاهش پیدا خواهد کرد و هم رضایت‌مندی مردم از وضعیت شهر و سامانه حمل‌ونقل عمومی افزایش خواهد یافت. در بخش مترو هم اگر تعداد قطارها افزایش پیدا کند، امکان اعزام قطارها در فواصل زمانی 2دقیقه یک‌بار فراهم خواهد شد، ‌در این صورت ‌واگن‌ها خلوت‌تر می‌شوند و امکان انتقال کرونا کاهش پیدا خواهد کرد. در بحث کاهش آلودگی وسایل حمل‌ونقل عمومی، اقدامات مثبتی مانند استفاده از اتوبوس‌های گازسوز و اتوبوس‌های دیزلی فیلتردار انجام گرفته است اما اگر قرار باشد ردپای آلایندگی سامانه حمل‌ونقل عمومی در شهر کاملا از بین برود، باید اتوبوس‌های گازسوز و دیزلی را به کلی از سطح شهر جمع‌آوری و به سمت استفاده از اتوبوس‌های برقی حرکت کرد.