پیگیری مشکلی که اهالی نیکنام ده را نگران کرده است
کوه‌خواری در روز روشن
شهره کیانوش‌راد
صدای بیل مکانیکی و کندوکاو در کوه برای یافتن معدن به دنبال سود و بهره‌اقتصادی زنگ خطری است برای اهالی نیکنام ده.
آنها می‌گویند سودی که جویندگان معدن در کوه‌ها به دنبال آن هستند به ضرر اهالی است و تخریب مهم‌ترین منبع آب آشامیدنی روستاییان را به دنبال دارد. اهالی روستا و اعضای شورای ده مدتی است پیگیر مشکلی هستند که در صورت ادامه یافتن، مشکلات زندگی در این منطقه را بیشتر می‌کند.
«نمی دانیم که مجوز حفاری دارند یا نه؟ اما در روز روشن با یک دستگاه بیل مکانیکی کوه را به امید پیدا کردن معدن تخریب می‌کنند.» این گفته اکثر اهالی روستای نیکنام ده است؛ همان‌هایی که با نوشت طومار و استشهاد محلی به دنبال راهی برای نجات طبیعت روستایشان هستند.
«محمد یافتیان» رئیس شورای نیکنام‌ده هم در تأیید صحبت اهالی می‌گوید: «قسمت شمالی نیکنام ده از اصلی‌ترین منابع تأمین آب آشامیدنی روستاست. طبیعت بکری دارد اما این طبیعت زیبا با بیل مکانیکی در حال تخریب است. نگرانی اهالی درست است. چون حفاری کوه توسط این بیل مکانیکی علاوه بر تخریب کوه و طبیعت، چشمه‌سارها را که منبع تأمین آب روستا هستند نشانه خواهد گرفت.» یافتیان درباره پیگیری‌های انجام شده می‌گوید: «به‌صورت مکتوب و پس از جمع‌آوری استشهادات محلی در دفتر شورا، موضوع را به بخشداری و اداره‌های فرادست انعکاس داده‌ایم. چند روزی است خبری از کندوکاو نیست.
اما اخیراً طی گزارش‌های مردمی، شب‌ها دور از چشم اهالی و به‌صورت مخفیانه کار حفاری را با یک دستگاه بیل مکانیکی انجام می‌دهند.» موضوع حفاری کوه برای برداشت سنگ لاشه و مشکلات ناشی از آن در بخش‌های دیگر لواسانات نیز مشاهده شده است اما به گفته رئیس شورای ده نیکنام ده از تعطیلی آخرین معدن ۲۰ سال می‌گذرد: «نیکنام ده معدن نداشته اما در روستای رسنان در لواسان بزرگ معدن گچ بوده و حدود ۲۰ سال قبل به دلیل مشکلاتی که برای محیط‌زیست این منطقه ایجاد کرده بود معدن تعطیل شد. اما تاکنون سابقه نداشته در نیکنام ده فعالیتی برای استخراج معدن انجام شود. در هر صورت اگر مجوزی برای این معدن داده شده در اصل موضوع هیچ تفاوتی ندارد و مشکل محیط‌زیستی که ایجاد شده هنوز هست.»
- خطر در کمین چشمه‌سارها
نیکنام ده پرجمعیت‌ترین روستای شمیران است. هیچ روستایی در لواسانات به اندازه نیکنام ده جمعیت ندارد. رئیس شورای ده نیکنام ده با بیان اینکه بخش اعظم آب آشامیدنی روستا از چشمه‌سارها تأمین می‌شود می‌گوید: «این حفاری در مسیر چشمه‌سارها انجام شده و اگر ادامه پیدا کند قطعاً به قنات‌ها و آب‌های زیرزمینی هم ضربه می‌زند. طی چند روز گذشته یک دستگاه بیل مکانیکی در حال باز کردن مسیر دسترسی به معدنی بود که قرار است از آن سنگ لاشه استخراج کنند. حدود ۵ هزار نفر از اهالی از این موضوع شاکی هستند و شکایت آنها به مسئولان ابلاغ شده است.»
- قطعی آب با ویلاسازی
«علی‌محمد شیریجیان» نایب رئیس شورای اسلامی نیکنام ده از اهمیت منطقه‌ای می‌گوید که در آن قرار است استخراج معدن انجام شود: «نمی‌دانم به چه صورت برای معدن مجوز گرفته‌اند. منطقه‌ای که بیل مکانیکی در حال کندن کوه است، بالاترین نقطه لواسان بزرگ و جایی است که حدود ۹۰درصد آب روستا از آنجا تأمین می‌شود. جایی است که دقیقاً بالادست روستاست و اگر قرار باشد ادامه یابد، سر و صدای آزاردهنده‌ای دارد و از طرفی هم ظاهر کل منطقه لواسان بزرگ را خدشه‌دار می‌کند. از ورودی سد لتیان که به سمت نیکنام ده بیایید، چشمتان به این کوه می‌افتد که برای معدن در حال تخریب است. چند بار کارش را تعطیل کردیم.
حتی بخشدار هم مخالف ادامه فعالیت برای معدن است. این منطقه خط قرمز اهالی است و نباید مجوزی برای کندن کوه به بهانه استخراج معدن داده شود.» براساس سرشماری جمعیت نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، جمعیت نیکنام ده ۳ هزار و ۴۴۱ نفر است. به گفته شیریجیان سرشماری در فصل زمستان انجام شده؛ در حالی که ویلاها خالی از سکنه است.
«علی ملکیان» عضو شورای نیکنام ده، تأمین آب آشامیدنی را مهم‌ترین دغدغه این روستا می‌داند و در ادامه می‌گوید: «کشاورزی و باغداری شغل آبا و اجدادی در این منطقه است. نیکنام ده به دلیل نزدیک بودن به تهران، به منطقه گردشگری تبدیل شده است. آخر هفته‌ها سیل جمعیت به سمت نیکنام ده می‌آید و اینجا شلوغ می‌شود.
ویلاسازی‌ها بر تأمین آب آشامیدنی محلی تأثیر گذاشته است. از چهارشنبه مشکل بی‌آبی وجود دارد. از ساعت ۴ بعدازظهرچهارشنبه تا پنجشنبه ساعت ۸ صبح آب قطع است. پنجشنبه تا جمعه هم به همین صورت آب قطع می‌شود. حالا در این میان، عده‌ای سودجو به اسم معدن دقیقاً جایی که آب روستا تأمین می‌شود، شروع به کندوکاو کرده‌اند و شاکی هم هستند که چرا جلو کار ما را می‌گیرید! باپیگیری‌های انجام شده، فعلاً حفاری معدن متوقف شده است اما بعید نیست که دوباره به بهانه داشتن مجوز کارشان را شروع کنند.»
- آسیب به باغ‌ها
درازچشمه در بالاترین قسمت و در شمال روستا قرار دارد که به گفته اهالی نیکنام ده یکی از منابع تأمین آب آشامیدنی روستاست. ملکیان درباره آخر هفته‌ها و هجوم گردشگران هم می‌گوید: «با توجه به رودخانه‌هایی که در این اطراف هست، گردشگران به سمت این روستا می‌آیند. اما متأسفانه برخی افراد بعد از استفاده از هوای پاک و طبیعت زیبای لواسان، زباله‌ها را رها می‌کنند و به باغ‌ها و درختان میوه آسیب می‌رسانند. روزهای عادی ۷ تن زباله جمع‌آوری می‌شود اما در پایان هفته و روزهای تعطیل بیش از ۱۴ تن زباله جمع‌آوری می‌شود. خوشبختانه در روستا مشکل سطل زباله نداریم. اما بی‌توجهی به محیط‌زیست و رهاکردن زباله‌ها در رودخانه و گوشه گوشه طبیعت آزاردهنده است.»
- جدال بر سر زمین‌های روستا
یکی از مشکلاتی که ملکیان، عضو شورای اسلامی نیکنام ده و شورای بخش لواسان به آن اشاره می کند، موضوع ساختمان‌هایی با قدمت ۴۰ و ۵۰ ساله در روستای نیکنام ده است. او می گوید: «بالغ بر ۳۰۰ تا ۴۰۰ خانه که محل سکونت اهالی است نگران تخریب یا پرداخت پول برای ممانعت از تخریب هستند. ماجرا از این قرار است که گفته می شود از سال ۱۳۹۵ این اراضی جزو اراضی ملی اعلام شده و اینجا جزو منابع طبیعی است.
جالب اینکه از سال ۱۳۷۸ با اجرای نخستین طرح های روستای نیکنام ده این اراضی با کاربری مسکونی و غیره جانمایی شده است؛ تا جایی که روستاییان نسبت به گرفتن سند اقدام کرده اند. طبق قانون منابع طبیعی به بنیاد مسکن انقلاب اسلامی واگذار شده و بنیاد نیز براساس ماده ۴ ساماندهی مسکن اقدام به واگذاری زمین های بومیان که زمین آبا و اجدای آنهاست کرده.
الان بنیاد مسکن مدعی شده که باید ساکنان پول پرداخت کنند. قیمت زمین ها به روز محاسبه شده اما حتی با تخفیف داده شده هم اهالی قادر به پرداخت پول نیستند. جای تأسف است که آن وقت عده ای مجوز می گیرند تا با تخریب کوه سنگ لاشه استخراج کنند. چندین نامه و استشهاد جمع آوری شده است و به فرماندار شمیرانات و بخشدار هم موضوع را اعلام کرده ایم. اما این مشکل که به منابع طبیعی و بنیاد مسکن ارتباط دارد به مردم و بومی های منطقه آسیب می‌زند.»
