پسماند بدهیم؛ کتاب بگیریم

سعیده مرادی

 این روزها ترویج کتاب و کتابخوانی و افزایش فرهنگ مطالعه به دغدغه برخی از نهادها و ارگان‌ها، چه دولتی و چه غیردولتی تبدیل شده است و در این راستا اقدامات مختلفی هم از سال‌ها پیش تا‌کنون انجام و طرح‌هایی اجرایی شده است. شرکت تدبیر طرح سبز فیروزان(جاروب) هم به‌عنوان یکی از شرکت‌هایی که دغدغه این موضوع را دارد به‌تازگی فروشگاه پس‌انداز کتاب را راه‌اندازی کرده است. فروشگاه پس‌انداز کتاب با هدف ترویج فرهنگ تفکیک و تحویل پسماند خشک و همچنین ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی افتتاح شده است. امیر نیک‌مرام، مدیرعامل جاروب در گفت‌وگو با همشهری از جزئیات این طرح می‌گوید:

از جزئیات طرح پس انداز کتاب بگویید و اینکه چطور ایده اجرای آن شکل گرفت؟
از سال ۹۷ در زمینه هوشمند‌سازی‌ جمع‌آوری پسماند خشک در شهر تهران فعالیت می‌کنیم. از همان ابتدا توجه به فعالیت‌های فرهنگی در حوزه محیط‌زیست و ترویج و توسعه فرهنگ مطالعه همواره برایمان اهمیت خاصی داشته است؛ بنابراین زمانی که پیشنهاد تخصیص فضا برای راه‌اندازی یک کتابفروشی توسط منطقه ۶ در پارک ایرانشهر(پارک هنرمندان) مطرح شد، با اشتیاق فراوان از آن استقبال کردیم. هدفی که ما در جاروب و چه در شهر کتاب دنبال می‌کنیم فرهنگسازی‌ است. در جاروب هدف فرهنگسازی در حوزه پسماند و بازیافت مواد و در شهر کتاب فرهنگسازی‌ در حوزه کتاب و مطالعه بوده است و در فروشگاه پس‌انداز کتاب تلاش می‌کنیم تا بتوانیم هر دو هدف بزرگ خود را به انجام برسانیم.
طرح پس‌انداز کتاب چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
با بالا رفتن قیمت کاغذ در چند سال اخیر و به‌دنبال آن افزایش قیمت کتاب در کشور، بسیاری از اقشار جامعه دیگر توانایی خرید کتاب را ندارند و از این میان کودکان کار نیز به‌دلیل هزینه‌های سرسام‌‌آور زندگی و تحصیل، فرصتی برای آموزش و تحصیل پیدا نمی‌‌کنند. جاروب به‌عنوان شرکتی که در زمینه محیط‌زیست فعالیت دارد، تصمیم گرفته است طرح کتاب دست دوم را پیاده‌‌سازی کند تا علاوه بر اینکه بخشی از هزینه خرید کتاب برای کاربرانمان تأمین می‌شود، قدم کوچکی هم برای رشد و آموزش کودکان زباله‌‌گرد برداریم تا شاید مسیری برای خروج آنها از زباله‌گردی فراهم شود.
نحوه فعالیت طرح پس‌انداز کتاب به چه صورت است؟
فروشگاه پس‌انداز کتاب علاوه بر فروش کتاب‌های نو در ازای دریافت پسماند خشک، این امکان را فراهم می‌کند که افراد کتاب‌های دست دومی را که توسط افراد دیگر به جاروب فروخته یا اهدا شده است، تهیه کنند و از این طریق علاوه بر صرفه‌‌جویی در تولید کاغذ به کاهش تولید پسماند و در نتیجه حفاظت از محیط‌زیست نیز کمک می‌شود. هم‌اکنون شهروندان تهرانی می‌توانند با تحویل پسماند خشک خود به اپلیکیشن جاروب امتیاز کسب کنند و به وسیله آن از فروشگاه پس‌انداز کتاب، خرید با تخفیف و امتیاز انجام دهند. همچنین می‌توانند کتاب‌های دست دوم خود را به فروشگاه آورده و کتاب نو دریافت کنند یا با استفاده از دستگاه‌های «روی ام» در ازای پسماند تحویلی قبض دریافت کرده و خرید خود را انجام دهند.
علت انتخاب کتاب به‌عنوان کالای قابل عرضه و مبادله با پسماند در این طرح چیست؟
با توجه به اینکه شهر کتاب نخستین شریک استراتژیک جاروب بوده و همواره موضوع فرهنگسازی‌ در جاروب به‌عنوان یک اصل وجود داشته، بر آن شدیم تا بتوانیم با افتتاح یک کتابفروشی هم در مسیر فرهنگسازی‌ پسماند و هم در مسیر فرهنگسازی‌ مطالعه گام مهمی برداریم.
میزان استقبال شهروندان از این طرح را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در مدت کوتاهی که از افتتاح فروشگاه پس‌انداز کتاب می‌گذرد و همچنین با توجه به شرایط ویژه کرونا باز هم شاهد استقبال بسیار خوب شهروندان بوده‌ایم. این استقبال به شکلی است که تا به امروز توانسته‌ایم با سفارش‌های شهروندان 10تن پسماند خشک را با کتاب و با فرهنگ معاوضه کنیم.
نحوه اطلاع‌رسانی برای جذب شهروندان و مشارکت در این زمینه به چه صورت بوده است؟
از طریق شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های در اختیار و همچنین شهر کتاب در حال تبلیغات برای بالا بردن میزان مشارکت شهروندان هستیم.
شهروندان کتاب‌های دست‌دوم خود را چطور می‌توانند به جاروب تحویل دهند؟
افراد علاقه‌مند به مشارکت در طرح کتاب دست‌دوم جاروب به 2شکل می‌توانند عمل کنند؛ از یک‌سو می‌توانند کتاب دست دوم خود را به جاروب بفروشند؛ به این طریق که برای تحویل کتاب‌های دست‌دوم خود به فروشگاه کتابفروشی جاروب واقع در بوستان هنرمندان مراجعه کنند. در این فروشگاه قیمت کتاب‌ها برحسب کیلوگرم محاسبه و مبلغ آن به‌حساب کاربری مراجعان واریز می‌شود. بعد از آن می‌توانند با کیف پول جاروب، کتاب‌های نو یا دست‌دومی را که در فروشگاه کتاب ما هست، خریداری کنند.
از سوی دیگر علاقه‌مندان می‌توانند کتاب‌ها را برای کمک به تحصیل کودکان کار به جاروب هدیه دهند. طرح اهدای کتاب به جاروب با کمک بنیاد حمایت از کودکان کار میسر شده است. برای شرکت در این طرح فقط کافیست شهروندان کتاب‌های قابل استفاده خود را در هنگام تحویل پسماند به جاروبان‌ها تحویل دهند یا با مراجعه به فروشگاه کتاب، کتاب‌های خود را اهدا کنند و از این طریق نقش مؤثری در تحصیل و آموزش کودکان کار داشته باشند.
طرح پس‌انداز کتاب، به‌جز پارک هنرمندان در دیگر بوستان‌ها هم احتمال اجرایی شدن دارد؟
قطعاً این طرح پتانسیل حضور در تمام پارک‌ها در تمام مناطق را دارد و ان‌شاءالله به‌زودی شعبه جدیدی از فروشگاه‌های پس‌انداز کتاب افتتاح خواهد شد.
چه چشم‌اندازی برای این طرح متصور هستید؟ در راستای مدیریت پسماند، طرح یا برنامه‌های دیگری هم برای آینده درنظر دارید؟
هم‌اکنون هدف ما توسعه فروشگاه‌های پس‌انداز کتاب هم از نظر تعداد و هم از نظر کیفیت فعالیت است و قطعاً با موفقیت در این فاز موضوع پسماند و تبادل آن را به‌عنوان یک کالای ارزشمند که می‌توان در ازای آن خدمات بهتر از پول نقد را دریافت کرد در سایر دسته‌بندی‌های خدماتی و محصولی توسعه خواهیم داد.
شهرداری در کاهش پسماند و آموزش به شهروندان در این زمینه چقدر می‌تواند نقش داشته باشد؟
قطعاً مهم‌ترین نهادی که می‌تواند در این زمینه نقش جدی داشته باشد، شهرداری است و این مهم با برداشتن موانع توسعه بخش خصوصی و همچنین این فضا دادن برای فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان شدنی خواهد بود. اتفاق فرهنگی و جذاب پس‌انداز کتاب قطعاً بدون حمایت شهرداری منطقه ۶ امکانپذیر نبود و این حمایت‌ها سبب می‌شود تا بتوان قدم‌های مهمی در مسیر کاهش پسماند و انتقال فرهنگ بازیافت به شهروندان برداشته شود.