اندونزی؛ کانون جدید کرونا

فتانه احدی- روزنامه نگار

نفس‌های مردم اندونزی به شماره افتاده است. هزاران نفر از بیماران کرونایی در راهروهای بیمارستان، چادرها‌ و خودروها در انتظار تخت خالی به‌سرمی‌برند. دستگاه اکسیژن به اندازه کافی وجود ندارد و جوابگوی حجم زیاد بیماران نیست، مرگ‌ومیر افزایش یافته و اندونزی را به کانون جدید همه‌گیری کرونا تبدیل کرده است. بسیاری نیز از این وضعیت اسفناک ترسیده و خود را قرنطینه کرده و درمان را به خانه برده‌اند. سرعت و مقیاس شیوع ویروس در اندونزی آنقدر بالاست که کارشناسان بیماری‌های عفونی آن را یک «سوپر سویه جدید» از کرونا نامیده‌اند؛ سویه‌ای که مسری‌تر و کشنده‌تر از نوع دلتاست که اکنون هفته‌هاست جهان را در بر گرفته است.

افزایش مرگ‌ومیر در اندونزی
به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، اندونزی بعد از هند و برزیل، اکنون به کانون جدید همه‎گیری کرونا و به کشوری با بالاترین موارد جدید ابتلا در جهان تبدیل شده است. در مجمع‌الجزایر اندونزی، روزانه بیش از 37هزار مورد جدید ابتلا و هزار و 800مرگ در اثر کرونا ثبت می‌شود. طی هفته‌های اخیر، رکورد 57هزار ابتلا در یک روز هم به ثبت رسیده است. تاکنون در این کشور بیش از 3میلیون و 400هزار نفر به کرونا مبتلا شده‌اند و بیش از 94هزار نفر نیز جان خود را از دست داده‌اند.
افزایش موارد ابتلا به کرونا در اندونزی بخشی از موج جدید همه‌گیری است که جنوب شرقی آسیا را در برگرفته است. انواع جدید همیشه در مناطق یا کشورهایی ظاهر می‌شوند که نمی‌توانند شیوع را کنترل کنند. ویتنام، مالزی، میانمار و تایلند نیز اکنون با بالاترین میزان شیوع بیماری روبه‌رو شده‌اند و محدودیت‌های جدیدی ازجمله قرنطینه و منع عبور و مرور در آنها اعمال شده است. در اندونزی طی یک‌ماه گذشته، موارد جدید ابتلا و مرگ‌ومیر بسیار بالا رفته که علت آن شیوع سویه بسیار مسری دلتاست. این ویروس دو جزیره جاوا و بالی را درگیر کرده است.
برخی از کارشناسان بهداشت معتقدند که آمار‌ همه‌گیری کرونا در اندونزی، یعنی چهارمین کشور پرجمعیت جهان، واقعی نیست و آمار اعلام شده بسیار کمتر از آن ‌چیزی است که رخ می‌دهد. دیکی بود‌یمن، اپیدمیولوژیست اندونزیایی در دانشگاه استرالیا، تخمین می‌زند که آمار واقعی ابتلا 3 تا 6برابر بیشتر از آمار اعلام شده است. در هند، جایی که نخستین‌بار نوع دلتا شناسایی شد، موارد ابتلای روزانه به بیش از 420هزار رسیده است. بااین وجود، مقامات اندونزی می‌گویند که اوضاع تحت کنترل است. لوهات پاجایتان، وزیر سرمایه‌گذاری اندونزی که از سوی رئیس‌جمهور مأمور مدیریت بحران کرونا شده، می‌گوید: «اگر در بدترین حالت از 60هزار یا کمی بیشتر صحبت کنیم، در شرایط خوبی به‌سر می‌بریم؛ امیدواریم به 100هزار نفر نرسد. به هر صورت برای چنین رقمی هم آمادگی کامل داریم.»
دو گروه تحقیقاتی ویروس کرونا در آمریکا اعلام کرده‌اند که نگران شرایط اندونزی در زمینه ظهور نوع جدید ویروس هستند. سازمان بهداشت جهانی می‌گوید که اگر بیش از 5درصد تست‌هایی که در در یک جامعه انجام می‌شود، مثبت باشد، نشانه خارج‌شدن همه‌گیری ویروس از کنترل است. در اندونزی، این نسبت طی 16‌ماه روی 10درصد بوده و اکنون به بالای 30درصد رسیده است. در کشوری با جمعیت 270میلیون نفری، همه‌‌چیز برای ظهور یک سویه جدید از کرونا یا سوپر‌سویه جدید آماده است. نیویورک‌تایمز به نقل از علی مقداد، استاد علوم سنجش سلامت در انستیتوی سنجش سلامت در سیاتل آمریکا آورده که هرچه میزان آلودگی در جامعه بیشتر باشد، احتمال ایجاد نوع جدید کرونا هم بیشتر خواهد بود. او از برگزاری جشن عید قربان در اندونزی و استقبال مردم از آن ابراز نگرانی کرده و می‌گوید این تجمع می‌تواند زمینه‌ساز بروز گونه جدید باشد.

بحران دسترسی به اکسیژن
در اندونزی مشکل دسترسی به اکسیژن، به بحران دامن زده است. مردم حتی اگر بتوانند تختی برای بستری‌شدن پیدا کنند هم ممکن است اکسیژن دریافت نکنند. در بعضی از بیمارستان‌ها فقط بیمارانی را پذیرش می‌کنند که اکسیژن به همراه دارند. در برخی دیگر، بیماران هر کجا ‌بتوانند جایی برای خوابیدن پیدا کنند، منتظر می‌مانند. در بکاسی، یک شهر 2.5میلیون نفری که با جاکارتا همسایه است، بیماران به بیمارستان دولتی هجوم برده‌اند. مسئولان برای مدیریت این وضعیت، 10چادر بزرگ در محوطه برپا کرده‌ و برای 150نفر تخت تجهیز کرده‌اند اما توانایی پاسخ به سیل حضور بیماران در بیمارستان‌ را ندارند. همزمان، دست‌کم 10درصد از کارکنان مراقبت‌های بهداشتی هم پس از قرار‌گرفتن در معرض ویروس، به قرنطینه رفته‌اند. لاپور کوید، که یک گروه غیرانتفاعی پیگیری مرگ ناشی از کروناست، گزارش داده که در پی ازدحام در بیمارستان‌ها، بسیاری از مردم خانه‌ماندن را انتخاب می‌کنند و بسیاری در آنجا می‌میرند. هم‌اکنون هر روز دست‌کم 40بیمار کرونایی در خانه می‌میرند.

واکسیناسیون کند در اندونزی
حدود 15درصد از جمعیت 270میلیون نفری اندونزی تاکنون یک دوز واکسن ویروس کرونا دریافت کرده‌اند و فقط 6درصد آنها به‌طور کامل واکسینه شده‌اند. اندونزی تا حد زیادی به واکسن ساخته‌شده توسط شرکت «سینوواک بیوتک» چینی اعتماد کرده که اثربخشی آن نسبت به واکسن‌های دیگر کمتر بوده است. حداقل 20پزشک اندونزیایی که کاملا با سینوواک واکسینه شده بودند، بر اثر ویروس کرونا درگذشته‌اند. آمریکا 4.5میلیون دوز واکسن مدرنا به اندونزی اهدا کرده است. مقامات گفته‌اند که اولویت واکسیناسیون با استفاده از این واکسن با حدود 1.5میلیون نفر عضو کادر درمان است.

اندونزی، میزبان همه سویه‌های کرونا
ویروس‌ها به‌طور مداوم از طریق ایجاد جهش در ژن‌های خود، در حال تغییر و دگرگونی هستند و انواع پیشرفته‌تری ایجاد می‌کنند. ویروس کرونا نیز که از نوع ویروس‌‌های RNA است، دائما و به‌تدریج در حال تغییر است. هنگامی که یک نوع جهش‌یافته ویروس باعث افزایش ناگهانی شیوع می‌شود و آمار بیماران بستری‌شده در بیمارستان‌ها را بالا می‌برد و مرگ‌و‌میر را افزایش می‌دهد، سازمان بهداشت جهانی آن را گونه خطرناک نامگذاری می‌کند. در سطح جهان، 4سویه خطرناک از ویروس کرونا وجود دارد: نوع به‌اصطلاح آلفا، نخستین‌بار در انگلیس شناسایی شد. نوع بتا، نخستین‌بار در آفریقای جنوبی، نوع دلتا، نخستین‌بار در هند شناسایی شد‌ و نوع گاما، نخستین‌بار در برزیل شناسایی شد. به‌عنوان نمونه، نوع دلتا 4 تا 5برابر قوی‌تر از ویروس اصلی است. همه موارد غیر از گاما در اندونزی شناسایی شده‌ و اکنون این کشور توانایی تشخیص در مدت زمان کوتاه برای شناسایی سویه‌های جدید را دارد. بیش از 3هزار رشته ژنوم از ابتدای سال‌جاری میلادی (طی 7ماه) در اندونزی توالی‌یابی شده درحالی‌که این میزان در سال گذشته، فقط 200 تا 300رشته بوده است. این وضعیت، به نگرانی‌ها در مورد ظهور سویه‌ای بسیار خطرناک‌تر از قبلی‌ها را در اندونزی دامن زده است.