گزارش
مشقت‌های تردد شهری
بررسی چالش‌ها و مشکلات رفت‌وآمد در روزهای کرونایی در شهر تهران همراه با پیشنهادهایی که به‌داشتن‌سفر‌شهری سالم کمک می‌کند
کرونا و گرما دست در دست هم داده‌اند تا تردد در شهرهای بزرگ با اما و اگرها و البته مشقت‌های فراوان انجام شود.
به گزارش همشهری، بی‌تردید رفت‌وآمد در تهران با جمعیت 9میلیونی ساکن و جمعیت 4میلیونی شناوری که هر روز از شهرهای اقماری و حاشیه‌ای به پایتخت می‌آیند، این روزها دشوارتر از هر موقع دیگر است. در این بین، برای راحت‌تر شدن تردد شهروندان، تصمیم گرفته شد تا از امروز ساعت اجرای طرح‌های ترافیکی کمی دستخوش تغییر شود. به‌گفته سیدمناف هاشمی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، اجرای طرح ترافیک از شنبه(19تیرماه) از ساعت۸:۳۰تا16 است و از ساعت۱۳ خروج خودروها از طرح رایگان و آزاد خواهد بود؛ این در حالی است تردد خودروی ساکنان محدوده طرح ترافیک نیز در همین محدوده از ساعت۱۳ آزاد خواهد بود و تردد آنها جهت بازگشت رایگان است.
بنابراین برای تردد در تهران باید با مدیریت رفتار کرد؛ چراکه مترو در ساعات پیک صبحگاهی و عصرگاهی غلغله می‌شود و اتوبوس هم گاهی شبیه به سونای خشک. متأسفانه کرونا هم از این وضعیت تنگی هوا و شلوغی کمال بهره را می‌برد و عده‌ای را بیمار خود می‌کند. تعجب‌برانگیز هم نیست که یکباره در جنوب به شمال مسیرهای بی‌آرتی (مثل بزرگراه‌های شهید چمران و امام‌علی) ببینیم اتوبوس دوکابینی از شدت گرمای هوا دیگر توان بالا رفتن راه را ندارد؛ مثل خیلی از شهروندانی که چند روزی است از شدت دمای هوا بی‌تاب شده‌اند و خدا خدا می‌کنند هوا کمی خنک شود. تحریم‌ها از یکسو و نرسیدن منابع مالی دولتی طی 2دهه اخیر از سوی دیگر، آنچنان به ناوگان اتوبوسرانی لطمه زده که با وجود همه تلاش‌های صورت گرفته از سوی مدیریت شهری باز هم وضعیت فعلی تا نقطه مطلوب فاصله بسیار دارد. نبود قطعات یدکی نیز مزید بر علت شده و استفاده از کولر، به برخی از اتوبوس‌های دوکابین به‌ویژه در مسیرهای سربالایی آسیب وارد می‌کند. با این حال، شرکت اتوبوسرانی سعی کرده با سیلی صورت این بخش را سرخ نگه دارد و خدمت‌رسانی در خطوط مختلف، هیچ‌گاه قطع نشده و دچار مشکل اساسی نشود. محمود ترفع، مدیرعامل شرکت اتوبوسرانی در این‌باره می‌گوید: «در شرایط کرونا درآمدمان به‌شدت کاهش یافته و از طرفی افزایش تورم و نرخ ارز را شاهد بوده‌ایم. با وجود این، حدود 400دستگاه اتوبوس تا پایان سال99 توسط این دوره از مدیریت شهری خریداری و به ناوگان اضافه شد و امسال هم بنا داریم 500 دستگاه دیگر ناوگان نو برای تهران خریداری و تهیه کنیم، ولی نباید فراموش کرد هم‌اکنون 3500دستگاه اتوبوس تهران فرسوده است و با توجه به عدم‌اختصاص اعتبار برای خرید اتوبوس‌های جدید از سوی دولت به آمار اتوبوس‌های فرسوده افزوده شده است؛ به همین‌خاطر ما تلاش کرده‌ایم اقداماتی را برای بازسازی و اورهال اتوبوس‌های فرسوده انجام دهیم و از محل تبصره 18نیز اقداماتی در این راستا صورت گرفته است. با همه اینها نیاز اتوبوسرانی خیلی بیشتر از اینهاست.»
او یکی از مشکلات کنونی اتوبوسرانی را تعویض مخازن گاز منقضی شده عنوان می‌کند و می‌گوید: «700دستگاه اتوبوس به این خاطر متوقف هستند و اگر وارد ناوگان شوند، کمک بزرگی به حمل‌ونقل عمومی می‌کنند. تامین مخازن گاز به استناد اسناد بالادستی بر‌عهده دولت است. سال97 تعدادی از مخازن اتوبوس‌ها را با منابع دولتی جایگزین کردیم و حدود یک سال است که پیگیری‌هایی برای سایر اتوبوس‌هایی که با این مشکل مواجه هستند، انجام داده‌ایم که خوشبختانه نتیجه‌بخش بوده است. شماره حسابی اعلام کرده‌ایم که دولت بخش نخست مبالغ مورد نیاز را برای تعویض مخازن گاز اتوبوس‌ها در اختیارمان قرار دهد.»
خنک شدن تاکسی‌ها با پروتکل‌های بهداشتی
در این غوغای گرما و کرونا، موضوع کولر تاکسی‌ها هم ماجرایی شده است. طی روزهای گذشته تعداد زیادی از شهروندان، نسبت به استفاده نکردن رانندگان تاکسی از کولر گلایه کرده‌اند. رانندگان نیز در مقابل به پروتکل‌های بهداشتی اشاره می‌کنند و می‌گویند طبق بخشنامه‌ها نباید کولر خودرو را روشن کنند. از آن طرف، برخی مسافران تصاویری از خرابی بالابر شیشه خودروها در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده‌اند و گفته‌اند: «حالا که کولر نمی‌زنید، حداقل دستگیره و بالابر شیشه‌ها را درست کنید.»
گرانی و کمبود قطعات شامل حال خودروها هم می‌شود. به‌گفته تعدادی از رانندگان تاکسی، سرویس دوره‌ای و تعویض قطعات آنقدر گران شده است که با کرایه‌های فعلی جابه‌جایی مسافران خطی برای آنها نمی‌صرفد. به‌گفته امیرحسین اکبری، راننده خط میدان ولیعصر- میدان ونک، قطعات بیش از 100برابر افزایش قیمت داشته‌اند و چرخ زندگی تاکسیرانان در شرایط اقتصادی کنونی به سختی می‌چرخد. او می‌گوید: «مسافران حق دارند به‌دلیل روشن نکردن کولر از ما گلایه کنند، اما به این موضوع هم توجه کنید، خودرویی که فرسوده است چگونه می‌توان به باتری فشار اضافی وارد کرد و کولر گرفت؟ ما هم مثل مسافران، داخل تاکسی هستیم و دوست داریم تاکسی خنک باشد، اما واقعا نمی‌توان کولر تاکسی‌هایی را که بیش از 10تا 15سال از عمرشان می‌گذرد، روشن کرد.» استفاده از کولر در تاکسی حق مسافران است و در مصوبه نرخ کرایه‌ها هم به این موضوع توجه و هزینه استفاده از کولر در روزهای گرم و بخاری در روزهای سرد، لحاظ شده است. حال این سؤال مطرح می‌شود، آیا نادیده گرفتن این حق که مسافر بهای آن را هم می‌پردازد، درست است؟ به‌نظر می‌رسد پاسخ این سؤال را باید مسئولان بدهند نه تاکسیرانان؛ چراکه متهم اصلی در ماجرای روشن نکردن کولر تاکسی‌ها، به نوسازی این ناوگان بازمی‌گردد که از سال 95با جدیت شروع شد، اما همچنان شاهد فرسودگی بیش از 50درصدی تاکسی‌ها در پایتخت هستیم.
اعتراض فایده‌ای ندارد
مشاجره‌های لفظی و گاها درگیری‌های فیزیکی در روزهای اخیر میان مسافران و تاکسیرانان آنقدر بوده که باعث شده مسافران از حق خودشان چشم‌پوشی کنند. مسافران این روزهای گرم برای جلوگیری از ایجاد هرگونه تنش ضرب‌المثل «لقایش را به عطایش بخشیدن» را تکرار می‌کنند و به جای اینکه از راننده‌ها بخواهند کولر روشن کنند و با پرخاش برخی از آنها مواجه شوند، سکوت می‌کنند و در حسرت باد خنک ثانیه‌ها را می‌شمارند تا به مقصد برسند. مریم ریاحی، مسافر میدان هفتم‌تیر می‌گوید: «چندین‌بار از راننده‌ها درخواست کردم کولر روشن کنند، اما تعدادی از آنها با لحن تند جواب دادند که فکر کردم اشتباه از سوی من بوده است. وقتی نظارتی روی عملکرد راننده‌ها نباشد، قطعا بروز چنین رفتارهایی دور از انتظار نخواهد بود.» درخواست کرایه اضافی در قبال روشن کردن کولر هم موضوع دیگری است که با گرم شدن هوا، مطرح شده است. امید حسینی‌نژاد، مسافر میدان انقلاب به آزادی در تأیید این موضوع می‌گوید: «شخصا در چند خط از راننده‌ها خواستم کولر روشن کنند که بحث کرایه اضافی را مطرح کردند.» البته این در حالی است که شهروندان می‌توانند تخلفات تاکسیرانان را در سامانه 1888 ثبت کنند، اما برخی از مسافران معتقدند به پیام‌های ثبت شده رسیدگی نمی‌شود.
منتظر ابلاغیه وزارت بهداشت هستیم
استفاده از کولر در تاکسی و به‌طور کلی تمام وسایل حمل‌ونقل عمومی، حق مسافران است، اما باید پذیرفت ناوگان حمل‌ونقل عمومی به‌ویژه تاکسیرانی فرسوده است و برای خدمت‌رسانی بهتر به مسافران و رعایت حق و حقوق آنها چاره‌ای جز نوسازی نیست. مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانی‌های شهری کشور با تأیید این مطلب، روشن نکردن کولر را عمل به پروتکل‌های وزارت بهداشت می‌داند و می‌گوید: «همزمان با شیوع کرونا وزارت بهداشت در راستای حفظ سلامت شهروندان و جلوگیری از شیوع بیشتر بیماری، پروتکل‌هایی را تعیین و به سازمان‌ها، نهادها و ارگان‌ها ارسال کرد. در بخشی از پروتکل‌های ارسالی به سازمان تاکسیرانی ذکر شده که هنگام فعالیت و جابه‌جایی مسافران همه شیشه‌ها باید پایین باشند. این دستورالعمل در فصول سرد سال هم رعایت شد و تاکسیرانان همواره شیشه‌ها را به میزان کمی پایین نگه داشتند. با گرم شدن هوا هم وضعیت به این منوال است و قطعا با چنین شرایطی نمی‌توان کولر را روشن کرد. پس آنچه از سوی تاکسیرانان انجام می‌شود، عمل به پروتکل‌های ستاد مقابله با کروناست.» مرتضی ضامنی با اشاره به اینکه وزارت بهداشت هنوز پروتکل‌های جدیدی ابلاغ نکرده است، می‌گوید: «درصورت تغییر پروتکل‌ها، وزارت بهداشت موظف است آن را ابلاغ کند که هنوز چیزی به سازمان و اتحادیه ارسال نشده و درصورت دریافت پروتکل‌های جدید که منوط به بلامانع بودن استفاده کولر در تاکسی‌ها باشد، راننده‌ها موظف به این کار می‌شوند و با نظارت این موضوع را پیگیری می‌کنیم.» این مقام مسئول درخصوص فرسوده بودن تاکسی‌ها هم می‌گوید که ناوگان تاکسیرانی نه‌تنها در تهران بلکه در کشور به‌شدت فرسوده است و فرایند نوسازی باید تسهیل شود. او ادامه می‌دهد: «حدود 320هزار دستگاه تاکسی در کشور وجود دارد که 240هزار دستگاه به سن فرسودگی رسیده‌اند و سازمان و اتحادیه تاکسیرانی به تنهایی قادر به نوسازی آنها نیستند.» به‌گفته ضامنی از سال 95 تاکنون حدود 11هزار و 500دستگاه تاکسی نوسازی شده‌اند: «قطعا این تعداد کفایت نمی‌کند و امیدواریم با روی کار آمدن دولت جدید شاهد حمایت‌های جدی از این ناوگان باشیم تا بتوانیم با استانداردسازی تاکسی‌ها خدمت‌رسانی را به حد مطلوب برسانیم.»
بلاتکلیفی تاکسیرانان
محمد روشنی، رئیس سازمان تاکسیرانی شهر تهران هم با بیان اینکه تاکسیرانان قشر زحمتکشی هستند و مدام مورد قضاوت قرار می‌گیرند، می‌گوید: «تاکسیرانان در روزهای کرونایی با اعمال محدودیت‌ها پای کار آمدند و جانفشانی کردند و بیش از 300تاکسیران تاکنون بر اثر ابتلا به کرونا فوت کرده‌اند. باید بپذیریم ناوگان تاکسیرانی به‌شدت فرسوده است و تاکسیرانان نیاز به حمایت دارند. یک روز وزارت بهداشت می‌گوید که کولر روشن نکنید و روز دیگر این حرف نقض می‌شود. وزارت بهداشت چنین موارد مهمی را باید به‌طور رسمی و با استفاده از رسانه‌ها عنوان کند تا همه مردم در جریان قرار بگیرند و مسئولان مربوطه هم تکلیف خود را بدانند.»
چه خبر از واکسیناسیون رانندگان تاکسی و اتوبوس
رانندگان اتوبوس و تاکسی به‌دلیل نوع شغل‌شان و در ارتباط بودن با صدها شهروند طی هر شبانه‌روز باید در اولویت تزریق واکسن کرونا قرار بگیرند. این در حالی است که هنوز واکسن چندانی به این دو بخش تعلق نگرفته و به همین‌خاطر تعداد زیادی از راننده‌ها به کرونا مبتلا شده‌اند یا جان‌شان را از دست داده‌اند. اگرچه آمار دقیقی از فوتی‌های رانندگان تاکسی و اتوبوس در دست نیست، اما سیدمناف هاشمی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران می‌گوید، بیش از ۳۰۰ راننده تاکسی، ۵راننده اتوبوس و ۱ یا ۲ راهبر قطار مترو در تهران بر اثر کرونا جان خود را از دست داده‌اند و خانواده‌های زیادی از آنها نیز درگیر شده‌اند. او به همین دلیل، واکسیناسیون راننده‌های تاکسی و اتوبوس را بااهمیت اعلام می‌کند و می‌گوید: «واکسیناسیون رانندگان، یعنی کمک به قطع زنجیره کرونا؛ چراکه آنها در روز با صدها نفر ارتباط دارند. اگرچه رعایت نکات بهداشتی به رانندگان آموزش داده شده و وسایل نقلیه عمومی کاورهای جداکننده دارند، اما به هرحال کرونا بسیار چموش‌تر از تصورهاست.» او در عین حال از دستور رئیس‌جمهور برای پیگیری واکسیناسیون رانندگان تاکسی و اتوبوس خبر می‌دهد و می‌گوید: «متأسفانه هنوز بعد از این دستور بازخوردی از وزارت بهداشت نداشته‌ایم. امیدوار بودیم در نیمه نخست تیرماه کار واکسیناسیون این قشر آغاز شود. با توجه به اینکه روزانه ۸۰ هزار تاکسی در شهر تهران تردد می‌کند، امیدوارم در نهایت از ابتدای ماه آینده واکسیناسیون راننده‌های حمل‌ونقل عمومی در دستور کار قرار گیرد.»
نکاتی برای تردد در شهر
برای اینکه این روزها با حضور کرونا و گرمای شدید هوا در تهران تردد کنید، بهتر است چند نکته ساده را درنظر بگیرید.
1- مدیریت زمان سفر از همه‌‌چیز مهم‌تر است. اینکه برای چه کاری از خانه خارج می‌شوید، اهمیت زیادی دارد. اگر می‌توانید کار اداری را ساعت 10صبح به بعد انجام دهید، حتما پس از این ساعت به محل مراجعه کنید؛ چراکه پیش از ساعت 10، پیک تردد شهروندان است.
2- همچنان از ساعت 10شب تا 3صبح ممنوعیت تردد با خودروی شخصی اعمال می‌شود؛ بنابراین اگر قصد استفاده از خودروی شخصی را دارید، خارج از این محدوده زمانی تردد کنید.
3-اپلیکیشن‌های «تهران من» و رایا (Raya) را حتما دانلود کنید. با تهران من می‌توانید حتی بلیت تک‌سفره مترو بخرید یا کارت بلیت‌تان را شارژ کنید. با رایا نیز می‌توانید بهترین مسیرهای تردد با ناوگان حمل‌ونقل عمومی را انتخاب کنید. تنها کافی است مبدأ و مقصد را مشخص کنید تا به شما بگوید از چه خطوطی باید بهره ببرید.
4- تا جایی که امکان دارد، صبح‌ها قبل از ساعت 6:30از خانه بیرون بزنید و به محل کار بروید. تا حد ممکن بازگشت از محل کار به خانه را پیش از ساعت 16 یا پس از ساعت 20:30انجام دهید.
5-هرقدر که ممکن است از حضور در مناطق مرکزی تهران، به‌ویژه مناطق 6، 11و 12خودداری کنید. بهتر است بدانید مناطق6و12 با نرخ 16درصد، بیشترین سفرهای تولیدشده در شهر تهران را جذب می‌کنند.
6- درنظر داشته باشید محدودیت‌های طرح ترافیک از ساعت۸:۳۰ تا ۱۶ اجرا می‌شود، اما با تصمیم جدید، خروج از طرح از ساعت13 به بعد رایگان است. ساکنان محدوده طرح هم پس از ساعت13 می‌توانند رایگان در محدوده تردد کنند.
7-یادتان نرود همچنان دوچرخه، یکی از بهترین وسایل نقلیه برای تردد در شهر است. اگر دوچرخه ندارید، اپلیکیشن‌های بیدود و دوچرخه را نصب کنید و از مزایای دوچرخه‌های اشتراکی بهره‌مند شوید. دوچرخه‌سواری هم به حفظ سلامتی‌تان کمک می‌کند و هم خودبه‌خود باعث رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و فیزیکی در ترددها می‌شود.
