صنایع تبدیلی، ناجی باغداری اصفهان

حسنیه سادات مهدوی-خبرنگار

باغداری از پایه‌های مهم اقتصادی استان اصفهان است که پیشینه‌ای به درازای تاریخ این جلگه حاصلخیز در مرکز ایران دارد.این باغ‌ها اکنون بیش از یک دهه خشکسالی را پشت سر گذاشته‌اند و با وجود بروز این فاجعه زیست محیطی، با تغییر الگوی کشت و الگوی آبیاری همچنان به بقای خود ادامه می‌دهند، اما ادامه حیات باغداری اصفهان، نیازمند وجود صنایع تبدیلی و مهم‌تر از آن، منابع آبی پایدار است.
 ازسوی دیگر باید گفت که امسال کم آبی باعث وارد آمدن خسارت 400میلیارد تومانی به باغ‌های شرق و غرب استان شده و با وجود تلاش‌های بسیاری که برای حفظ باغداری استان در سال‌های اخیر صورت گرفته، اما هم اکنون40هزارهکتار از باغ‌های استان در معرض خطر قرار دارند، به‌گونه‌ای که با ادامه خشکسالی دوام نخواهند آورد؛ ادامه حیات پهنه عظیمی از گیاهان و جانداران و حیات اقتصادی مردم مرکز ایران برای زنده ماندن، نیازمند جاری شدن آب در زاینده رود است.

بهار پر رونق
استان اصفهان با حدود 80هزار هکتار باغ میوه، ظرفیت تولید سالانه 600هزار تن انواع میوه را داراست و این محصولات باغی انواع میوه‌های دانه‌دار، هسته‌دار و خشک را شامل می‌شود. مسئول امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان در زمینه تنوع و فراوانی میوه‌ها در باغ‌های استان می‌گوید: در فصل بهار دراین باغ‌ها آلبالو، گیلاس و گوجه سبز تولید شدند و 15هزارتن از این سه محصول به بازار عرضه شد که علاوه بر تأمین نیاز استان، به خارج از آن هم صادر شد. احمد رئیس‌زاده ادامه می‌دهد: اکنون میوه‌هایی ازجمله آلو، هلو و شلیل در دست برداشت و عرضه به بازار است که پیش‌بینی می‌کنیم 17هزار تن از این محصولات را از باغ‌های استان برداشت کنیم.به گفته وی، همچنین باغ‌های زردآلوی استان امسال 16هزار و 200تن از این میوه پرطرفدار را روانه بازار کردند و درمجموع حجم تولید میوه‌های هسته‌دار استان به حدود 72هزارتن می‌رسد.

ارمغان فصل‌ها
استان اصفهان در فصل تابستان نیز باغ هایی حاصلخیز دارد و محصولات باغی میوه‌های دانه‌دار استان مانند سیب، گلابی و به تا پایان فصل تابستان و اوایل مهرماه برداشت می‌شوند.
رئیس امور باغداری سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان دراین باره نیز می‌گوید: پیش‌بینی می‌شود در باغ‌های استان 280هزارتن محصول سیب، گلابی و به برداشت شود. البته در کنار اینها میوه‌های دانه‌ریزی مانند انگور و توت هم با پیش‌بینی 65هزارتن تولید در شهریور امسال، قرار دارند. رئیس‌زاده همچنین عنوان می‌کند: پیش بینی شده است که امسال از باغ‌های استان 11هزار تن پسته، 12هزار تن بادام و 7هزار تن گردو در دسته میوه‌های خشک برداشت شود. به گفته وی از میان میوه‌های گرمسیری نیز انار، خرما و زیتون در استان تولید می‌شود که برداشت 85هزار تن انار و هزار تن زیتون در مهر و آبان قابل انتظار است.

جدال با سال‌های خشک
باغداری از مزیت‌های اقتصادی استان اصفهان است و حدود یک ششم، معادل 19درصد از تولیدات استان به محصولات باغی اختصاص دارد. شهرستان‌های سمیرم، فریدون‌شهر، خوانسار، نوریجان و نجف‌آباد بیشترین باغ‌های استان را در خود جای داده‌اند، اما تقریباً در همه شهرستان‌های استان حرفه باغداری وجود دارد. گفتنی است که با وجود خشکسالی، تولید محصولات باغی در طول این سال‌ها هیچ کاهش محسوسی نداشته است.
 به گفته رئیس‌زاده، رئیس امور باغداری سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان این موضوع مرهون تغییر الگوی کشت و همچنین حرکت باغداری به سمت کشت گیاهان دارویی و باغی مقاوم در برابر کم‌آبی همچون بادام، زیتون، انار، پسته، گل محمدی و زرشک بوده است. وی یادآور می‌شود: ازسوی دیگر تغذیه مناسب باغ‌ها باعث شده است میزان تولید در واحد سطح افزایش پیدا کند.تغییر الگوی آبیاری از آبیاری غرقابی به آبیاری قطره ای تأثیر به‌سزایی در مدیریت مصرف منابع آبی در کشاورزی داشته است؛ موضوعی که با استقبال مردم و حمایت دولت اجرایی شد. این طرح به طور جدی در سراسر استان پیگیری شد، به‌نحوی که در بسیاری از باغ‌ها هم که امکان اجرای سامانه‌های قطره‌ای وجود نداشت، عملیات انتقال آب به وسیله لوله انجام شد، کانال‌های آبرسانی خاکی و قدیمی حذف شدند و انتقال آب از مبدأ یعنی چاه، قنات یا... هم به صورت لوله به باغ انتقال یافت و به این ترتیب هدررفت آب به شدت کاهش پیدا کرد.

افزایش سودآوری و اشتغال‌زایی
 اصفهان تنها در زمینه میوه‌های گرمسیری مانند موز، انبه و آناناس یک استان واردکننده است و در حوزه میوه‌های دیگر صادرکننده به استان‌های دیگر و حتی خارج از کشور محسوب می‌شود که این موضوع بیانگر میزان پیشرفت و رونق بالای باغداری دراین خطه است.
هرچند اصفهان از صنعتی‌ترین استان‌های ایران به‌حساب می‌آید، اما در زمینه صنایع تبدیلی چنان که باید و شاید رشد مناسبی نداشته است. با اینکه خطوط بسته‌بندی و سردخانه‌های نسبتاً خوبی در سطح استان فعالیت می‌کنند، اما اصفهان همچنان نیازمند راه‌اندازی واحدهای چیپس میوه و تولید آبمیوه است تا هم شاهد افزایش سودآوری و هم ایجاد اشتغال پایدار در استان باشیم.
ازسوی دیگر با توجه به وسعت باغداری و حجم تولید محصولات در استان، حرکت به سمت فراوری محصولات، هم سود حاصل از فروش محصولات را بالا می‌برد و هم محصولات اولیه که در اختیار کارخانه‌های داخلی برای تولید محصولات فراوری‌شده قرار می‌گیرد، ارزان‌تر و باکیفیت‌تر خواهد بود.