گپ
شهرداری‌ها پرچمداران نشاط شهر
روح‌الله کریمی- خبرنگار
شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در آبادانی شهرها و روستاها نقش بسزایی دارند. آنها می‌توانند در بهبود شرایط حال و آینده شهروندان و روستا‌نشینان کشور تأثیرگذار باشند. بر همین اساس است که با تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در سال92، روز ۱۴تیر به‌عنوان «روز شهرداری و دهیاری» در سالنامه رسمی کشور درج شده. با نگاهی به همین موضوع، همشهری پای حرف‌های سیدمرتضی سقائیان‌نژاد، شهردار قم نشسته است تا با او درباره مدیریت شهری و البته مدیریت این شهر خاص کشور صحبت کند. او پیش از این شهردار اصفهان بود و از سال94 اداره قم را برعهده گرفت.
به‌نظر شما تصویر ذهنی شهروندان از شهرداری‌ها به‌عنوان نهادی خدمتگزار که خدمات متنوع و تأثیرگذار به مردم ارائه می‌دهند، چقدر براساس واقعیت است؟
ما با شهروندانی هوشمند مواجهیم که درک مناسبی از فعالیت‌ها و خدماتی که ارائه می‌شود دارند، مطالبات خود را براساس نیازهایشان از مدیریت شهری مطرح و پیگیری می‌کنند و مشارکت مناسبی هم در امور اجتماعی شهر دارند. تجربه نشان داده در مواردی که علاوه بر نمودِ بیرونی خدمات و اجرای پروژه‌های شهری، اطلاع‌رسانی دقیق و درست هم انجام‌شده، همراهی و مشارکت مردم نیز وجود داشته است.
مهم‌ترین چالش وضعیت فعلی نظام مدیریت شهری در کشور و نقش مدیریت یکپارچه و جامع شهری در برون‌رفت از این چالش‌ها چیست؟
شهرداری‌ها مأموریت دارند 372خدمت را به شهروندان یک شهر ارائه دهند. این گستردگی خدمات را در هیچ نهاد و دستگاهی شاهد نیستیم و حتی در مدیریت کلان کشور هم یک وزارتخانه نهایتا 25وظیفه و مأموریت بر عهده دارد. انجام این مأموریت‌ها نیازمند یک نگاه کلان و جامع در تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی و اجراست. در قانونگذاری نیز این نگاه بوده و قانون صراحتا بر اجرای مدیریت جامع شهری تأکید دارد، اما در اجرای قانون خلأهایی وجود دارد و تداخل مسئولیت‌هایی که اجرای آن نیازمند عزمی راسخ در سطح ملی است.
شهرداری‌ها در مسیر توسعه شهرها و ایجاد تغییرات کالبدی و ماهیت معنوی شهری تا چه میزان نقش داشته و مؤثر بوده‌اند؟
شهرها همچون انسان روح و روانی دارند که اثر مستقیم بر جسم و فیزیک شهرها می‌گذارد، هرچه برای طراوت و نشاط روحی شهرها قدم برداریم، بیشتر شاهد نشاط و پویایی در
شهر هستیم.
خوشبختانه تغییر این رویه سرعت گرفته و شهرداری‌ها به‌عنوان پرچمدار این اتفاق مبارک و متفاوت، نگاهی دقیق در موضوع هویت شهری دارند.
نظر شما درباره برنامه‌محوری، راهبردها و موانع و اقدامات مستمر در نحوه مدیریت شهرها چیست؟
ساختار مدیریت در شهرهای مختلف متفاوت است و با تأثیر از دیدگاه مدیران ارشد نیز دچار تغییراتی می‌شود که ممکن است مسیر حرکت و فعالیت شهرداری‌ها را نیز به‌کل تغییر دهد. این مشکل در سال‌های اخیر با ارتقای رویکرد برنامه‌محوری و تدوین اسناد عملیاتی و راهبردی تا حدود زیادی رفع شده است.
به‌عنوان مثال در قم، سند چشم‌انداز 20ساله قم1414 تدوین و برنامه‌های عملیاتی 5ساله براساس سند چشم‌انداز تعیین شد. برنامه قم1400 آن در 5سال گذشته اجرا شد و برنامه دوم یعنی قم1404 نیز ماه آینده مصوب می‌شود.
با توجه به اهمیت حرکت در مسیر توجه به مسائل زیست‌محیطی و ارتقای آن در شهرها، چه رویکرد‌هایی در شهرداری باید دنبال شود؟
جنبه‌های مختلف محیط‌زیست در شهر، در دو بعد بیشتر ظهور و بروز دارد؛ یکی در بخش حمل‌ونقل و ترافیک شهری و دیگری در حوزه فضای سبز. در بخش ترافیک رویکردی که هم‌اکنون در مطالعات و برنامه‌ریزی اقدامات اجرایی در شهر قم دنبال می‌شود، مردم‌محوری است.
توجه به ارتقای این رویکرد در مقابل گسترش طول و عرض خیابانها و مسیرهای شهری برای تردد وسایل نقلیه است که هم مشکل آلودگی هوا کاهش پیدا کند و هم تردد ایمن و سلامت برای عابران پیاده ایجاد شود. در سال‌های اخیر در شهر قم علاوه به اجرای نهضت پیاده‌روسازی و ایجاد محورهای پیاده‌راه به‌ویژه در بافت مرکزی شهر قم، در مطالعات طرح جامع ترافیک شهر قم که در حال انجام است نیز این اصل مورد تأکید قرار گرفته. در بخش فضای سبز هم اقدامات خوبی انجام شده است و سال گذشته سرانه فضای سبز در شهر قم
به بیش از 20مترمربع رسید.
آیا استفاده از آرا و نظرات شهروندان از یک‌سو و خبرگان و متخصصان امور شهری از سوی دیگر می‌تواند در اجرای برنامه‌ها و افزایش رضایتمندی شهروندان از خدمات شهرداری‌ها مؤثر باشد؟
دریافت نظرات مختلف و توجه به ابعاد متفاوت یک موضوع از نظر افراد گوناگون، منجر به تدوین راهکاری مناسب‌تر و فراگیرتر برای حل مسئله می‌شود. در سال‌های اخیر یکی از اقدامات اصلی در هریک از معاونت‌های شهرداری قم، ایجاد اتاق‌های اندیشه‌ورزی و حضور نخبگان و صاحب‌نظران برای برنامه‌ریزی بهتر بود.
