فرخنده رفائی ـ خبرنگار
اصناف و صنایع در 3سال گذشته شرایط ویژه‌ای را تجربه کردند؛ مشکلات ناشی از تحریم و کرونا از یک‌سو تولید و صادرات را با دشواری مواجه کرد و از سوی دیگر شکاف رشد نرخ ارز مزیت‌های صادراتی را افزایش داد. با این‌حال به‌گفته رئیس سابق سازمان توسعه تجارت در 5سال گذشته ایران ۱۷میلیارد دلار از بازارهای صادراتی خود را از دست داده که ۷میلیارد دلار آن فقط مربوط به سال۹۹ بوده است. صنعت مبلمان در سال‌های اخیر توانسته بود معادله واردات ۴۰۰میلیون دلاری در ۱۰سال پیش را به صادرات ۸۰میلیون دلاری تا 2سال پیش تغییر دهد. اما پارسال دوباره روند تغییر کرد و رقم صادرات این صنعت به کمتر از یک‌چهارم کاهش یافت. همشهری در گفت‌وگو با حسن احمدیان، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مبلمان ایران نگاهی به وضعیت این صنعت در سال‌های اخیر داشته است.
صنعت مبلمان به واسطه کاهش ارزش ریال در 2سال گذشته صاحب مزیت صادراتی شد، آیا از این مزیت سود بردید؟
مجموعه‌ای از مشکلات مثل تحریم، شیوع کرونا، بی‌ثباتی نرخ ارز وجود دارد که برایند همه این مشکلات تمام صنایع ازجمله صنعت مبلمان را دچار مشکل کرده است. تأثیر این مشکلات در صنعت مبلمان، خود را به شکل کمبود و بی‌ثباتی قیمت مواداولیه نشان داده و تولیدکنندگان را با مشکلات زیادی مواجه کرده است. تولیدکننده‌ای که هم باید نیاز کشور را تامین کند و هم برنامه‌ریزی برای صادرات داشته باشد، حالا با بی‌ثباتی قیمت و کمبود مواداولیه تولید روبه‌رو شده و این تنها مشکل صنعت مبلمان نیست. تحریم‌های اقتصادی از یک‌سو باعث شده در تامین مواداولیه کوهی از مشکلات پیش پای تولیدکننده قرار گیرد و از سوی دیگر موانع زیادی در مسیر صادرات برای صنوف و صنایع مختلف ازجمله صنعت مبلمان ایجاد شود، حتی در صادرات به کشورهای همسایه و بازارهای هدف منطقه. البته بخشی از مشکلات در یک سال اخیر به شیوع کرونا بازمی‌گردد؛ وقتی قطر یا عمان با پروتکل‌های سختگیرانه، کسی را به کشورشان راه نمی‌دهند طبیعتا بخشی از بازار هدف از دست می‌رود، بخشی از بازار را هم در نتیجه اختلافات بین ایران و عراق بر سر مسائل تجاری و تصمیم‌گیری‌های فی‌البداهه بانک مرکزی از دست می‌دهیم. به‌طور کلی نبود برنامه‌ریزی و تصمیم‌سازی نادرست دولت، مشکلات تحریم، بی‌ثباتی نرخ ارز و کرونا، 4مشکل اساسی اصناف و صنایع در چند سال اخیر به‌ویژه طی 2سال گذشته بوده که برایند آنها بی‌ثباتی فعالیت واحدهای تولیدی و کاهش تولید و صادرات را به‌دنبال داشته است. 2سال پیش صادرات صنعت مبلمان به ۸۰میلیون دلار رسید، اما در سال گذشته تا زیر ۲۰میلیون دلار کاهش یافت. در بخش داخلی هم موانع تامین مواداولیه تعطیلی واحدهای تولید را به‌دنبال داشته و خود را به شکل افزایش بیکاری در این بخش نشان داده است. بله، افزایش نرخ دلار برای صنعت یک فرصت صادراتی بود ولی تحریم‌ها، موضوع FATF، کرونا و نبود مدیریت از سوی دولت و بانک مرکزی این فرصت را از بین برد.
تأثیر کدام عامل را پررنگ‌تر می‌دانید؟
بخش زیادی از مشکلات اصناف و صنایع به دولت بازمی‌گردد؛ نبود مدیریت صحیح و قوانین خلق‌الساعه و دستورالعمل‌های دست‌و‌پاگیر از یک‌سو و سیاست‌های جهانی و منطقه‌ای کشور و مشکلاتی که طی یک سال اخیر به واسطه کرونا به دولت تحمیل شده از سوی دیگر، دست و پای صنایع را بسته است. با این حال، متری برای اندازه‌گیری تأثیر عوامل مختلف وجود ندارد؛ صنایع با برایند مشکلات مختلف دست و پنجه نرم می‌‌کنند. وقتی 2ماه یک‌بار کشور تعطیل می‌شود و تمام مراکز تولیدی و توزیعی از فعالیت منع می‌شوند، وقتی ارز برای تامین مواداولیه از سوی بانک مرکزی در اختیار تولیدکننده قرار نمی‌گیرد، وقتی نوسان نرخ دلار بهانه‌ای می‌شود برای تغییر هرروزه قیمت مواداولیه، همه اینها ضربه به صنعت و تولید است و هیچ‌کدام از دیگری کم‌اهمیت‌تر نیست. در چند روز گذشته دلار بارها بین ۲۱ تا نزدیک ۲۵ هزار تومان نوسان داشته، تولیدکننده هر روز باید یراق و ام‌دی‌اف و فوم و پارچه را با یک قیمت جدید تهیه کند. این بی‌ثباتی همه‌‌چیز از صادرات تا نرخ بیکاری را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
صنعت مبلمان تا چه حد وابسته به واردات است؟
2گروه پارچه در صنعت مبلمان مورد استفاده قرار می‌گیرد که تنها یک گروه در داخل کشور تولید می‌شود و گروه دیگر تا بیش از ۸۰درصد وارداتی است. در یراق‌آلات و تجهیزات جانبی مبلمان تا ۸۵درصد وابسته به وارداتیم، در زمینه چوب ۸۰درصد نیاز ما با واردات تامین می‌شود و در ام‌دی‌اف هم تا ۳۵درصد واردات داریم. در زمینه رنگ هم فقط نصف نیاز صنعت در داخل کشور تامین می‌شود و در زمینه فوم و ابر هم مواد شیمیایی را باید از خارج وارد کنیم. در آهن‌آلات و بخش‌هایی که به پتروشیمی برمی‌گردد طبیعتا مستقل هستیم و نیازی به واردات نداریم اما ترکیبی از مواداولیه بسته به نوع مبلمان در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد که باعث می‌شود در کالاهای مختلف بین ۱۰ تا بیش از ۸۰درصد وابستگی به واردات را داشته باشیم.
بازار صادرات صنعت مبلمان ایران کدام کشورها هستند و آیا ظرفیت توسعه بازارهای هدف در این صنعت وجود دارد؟
5سال پیش با تحقیقاتی که اتحادیه تولیدکنندگان مبلمان کشور انجام داد، کشورهای هدف صادراتی با توجه به شاخص‌هایی مثل روابط سیاسی 2کشور، دوری یا نزدیکی، ذوق و سلیقه مردم آن کشور، دین و مذهب و اینکه اصولا تولیدات مشابهی درآن کشور انجام می‌شود یا خیر، شناسایی و به سازمان توسعه تجارت معرفی شدند. بر این اساس بازارهای ویژه مبلمان ایران ۱۵کشور شامل کشورهای همسایه و کشورهای کمی مثل عمان و قطر و حتی روسیه بودند کمااینکه در ۵سال اخیر بخش اعظمی از صادرات ما به عراق انجام شد. اما در کنار این بسترها باید ابزارهای توسعه تجارت هم مورد استفاده قرار می‌گرفت و صنعت مبلمان حمایت می‌شد تا آمار صادرات از ۸۰میلیون دلار فراتر رود؛ ابزارهایی مثل برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در کشورهای هدف، ایجاد شعبه، رفع مشکلات صادراتی و توافق‌های تجاری، برنامه ما این بود که در یک دوره پنج‌ساله صادرات را به ۵۰۰میلیون دلار و در بلندمدت به یک میلیارد دلار برسانیم که این میزان، یک درصد سهم جهانی ما از صادرات است، برسیم. صنعت مبلمان این پتانسیل را داشت ولی از این توان استفاده نشد.
گفت‌وگو با حسن احمدیان، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مبلمان ایران:
صادرات صنعت مبلمان به یک‌چهارم رسید
در همینه زمینه :
