آرامش پس از طوفان 99

فتانه احدی ـ روزنامه‌نگار

رنگ‌های قرمز در نقشه بورس، نشانه‌ای ناخوشایند برای فعالان بازار سرمایه است، به‌ویژه آنکه از سال گذشته بورس به بازاری مردمی تبدیل شده و حساسیت عمومی نسبت به آن افزایش یافته است. بررسی روند تاریخی بورس در یک‌دهه گذشته نشان‌دهنده قله‌ها و دره‌های قابل‌توجهی در مسیر نوسانات است.

12سال قبل
بعد از فروکش‌کردن بحران اقتصاد جهانی، شاخص بورس تهران از سال88 تا 90روند صعودی مناسبی داشت. به‌گونه‌ای که در بازه دوساله از اردیبهشت88 تا اردیبهشت90 از محدوده8500 تا 26هزار واحد صعود کرد که حدود 205درصد رشد را نشان می‌دهد. عمده دلیل این رشد را می‌توان کمرنگ‌شدن تأثیر بحران جهانی سال‌های 2007 و 2008 دانست.
شاخص اما از ابتدای سال90 وارد مرحله رکود شده است. تحریم‌ها علیه ایران از سال 1389جدی‌تر از قبل شد و در سال90 به شکل وسیعی ادامه پیدا کرد. درمجموع در سال1390 اکثر صنایع با افت سودآوری روبه‌رو بودند. در سال 1391 اما بازار سرمایه با چندین محرک رشد روبه‌رو شد. نخستین محرک، افزایش قیمت دلار بود که از سال90 شروع شده و در انتهای سال91 تقریبا ارزش این ارز به 3برابر رسیده بود. بازار در ابتدای سال93 تحت‌تأثیر هدفمندی یارانه‌ها و حمله داعش به عراق قرار داشت و همانگونه که انتظار می‌رفت بورس در نیمه اول سال93 وارد مرحله رکود شد.
ماجرای چشم‌‌انداز توافق هسته‌ای در سال94 چندبار تکرار شد اما درنهایت با عرضه‌های سنگین حقوقی‌ها و عدم‌وزن مناسب به توافق هسته‌ای، بورس بازهم نزولی شد.
شاخص کل بورس تهران در سال95 پس از افت و خیزهای فراوان، در مجموع با مسیر نزولی مواجه شد اما در سال96 افزایش معادل 25درصدی رشد بورس به ثبت شد.
سال۹۷ متلاطم‌ترین سال بورس تهران تا آن تاریخ بود. براساس آمار، نیمی از شدیدترین رشدها و نیمی از سهمگین‌ترین افت‌های روزانه شاخص کل طی بیش از ۲۰سال قبل از آن، در سال۹۷ به وقوع پیوسته و همزمان با ورود حجم انبوه نقدینگی، رکورد حجم و ارزش معاملات خرد نیز درهم شکست.
در سال ۹۸ بورس تهران توانست رکوردهای تاریخی خود در بیش از نیم قرن فعالیت را جابه‌جا کند. سال۹۹ افزایش تقاضا و رشد شاخص‌های اصلی در دو بورس و فرابورس رقم خورد. اما از مرداد‌99 بازار سرمایه رنگ دیگری به‌خود گرفت و دوران نزول شاخص فرار رسید. به‌گفته کارشناسان بورس، نباید انتظار داشته باشیم در سال۱۴۰۰ شاخص کل مانند سال۹۹ رشد دو یا سه‌برابری داشته باشد. از طرفی ریزش زیاد نیز دیگر محتمل نیست زیرا ریزش بورس زاییده رشد خطرناک بازار سرمایه بود. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که وضعیت بازار سهام در سال۱۴۰۰ از شش‌ماه دوم سال۹۹ بهتر خواهد بود چون تورم انتظاری و خوش‌بینی به مذاکرات می‌تواند بر شرایط بورس اثرگذار باشد.