اعلام پیش‌بینی سود شرکت‌ها اجباری شد

بعد از 3سال وقفه در انتشار گزارش پیش‌بینی سود شرکت‌های بورس، قرار است از 20تیر‌ماه امسال، شرکت‌های بورس دوباره گزارش پیش‌بینی سود را منتشر کنند. به‌نظر می‌رسد انتشار این گزارش‌ها می‌تواند عمق تحلیلی بازار سرمایه را افزایش دهد.
به گزارش همشهری، انتشار گزارش پیش‌بینی سود شرکت‌ها بعد از 25سال انتشار در سال96 به دستور رئیس وقت سازمان بورس متوقف شد. در آن زمان کارشناسان و تحلیلگران زیادی نسبت به توقف انتشار این گزارش‌ها اعتراض کردند اما رئیس وقت سازمان بورس توجهی به این اعتراض‌ها نکرد و دستور توقف انتشار این گزارش‌ها را صادر کرد. حالا با گذشت 3سال از توقف انتشار این گزارش‌ها قرار است دوباره گزارش پیش‌بینی سود شرکت‌ها منتشر شود. انتشار گزارش پیش‌بینی سود شرکت‌های بورس تا قبل از سال96 از مهم‌ترین اطلاعاتی بود که سهامداران برای خرید و فروش سهام مدنظر قرار می‌دادند. این اطلاعات با‌وجود خطاهایی که داشت به سهامداران کمک می‌کرد تا عملکرد یک شرکت را به‌صورت نسبی ارزیابی کنند. چنانچه گزارش پیش‌بینی سود یک شرکت مطابق با واقعیت‌ها باشد و انحراف معنا‌داری نداشته باشد، نشان می‌دهد که مدیران یک شرکت تا چه حد در تلاشند که درآمد بیشتری برای آن شرکت تولید کنند. گزارش پیش‌بینی سود شرکت‌های بورس، نماگری است که ریسک‌های موجود بر سر راه فعالیت یک شرکت و روند توسعه آن را نشان می‌داد. این اطلاعات همچنین انتظارات سهامداران از پیش‌بینی سود تقسیمی، ارزش هر سهم و ارزش کل شرکت را نمایان می‌کند.

دیدگاه موافقان و مخالفان
کارشناسانی که موافق حذف گزارش پیش‌بینی سود شرکت‌ها بودند بر این باور بودند که انتشار گزارش پیش‌بینی سود از سوی شرکت‌ها به‌دلیل انحراف‌هایی که در اعداد پیش‌بینی سود وجود داشت، منجر به رانت، سفته‌بازی و زد و بند در سهام شرکت‌های بورس می‌شد؛ به این معنا که مسئولان یک شرکت در ابتدای سال مالی، سود شرکت را با اهداف سفته‌بازانه کم یا زیاد پیش‌بینی  و از این طریق زمینه رشد یا کاهش قیمت سهام شرکت را به‌صورت عمدی فراهم می‌کردند. نمونه چنین اتفاقی در سال 96در مورد شرکت کنتور‌سازی‌ ایران  رخ داد اما تجاربی از این دست خیلی در بازار سرمایه فراگیر نبود.
مهدی رباطی، یک کارشناس بازار سرمایه در این‌باره معتقد است که پیش‌بینی سود با عملکرد معمولا انحراف معنا‌داری دارد. او با بیان اینکه پیش‌بینی سود شرکت‌ها عموما ابزاری برای زد و بند و سفته‌بازی‌ روی نمادهاست پیش از این در توییتر خود نوشته بود: اگر قرار است سود تخمینی دوباره به بورس برگردد، باید برای جلوگیری از فریب بازار، بررسی کارشناسی دقیق بر اعداد اعلامی انجام شود.
مخالفان حذف گزارش پیش‌بینی سود شرکت‌های بورس اما بر این باورند که انتشار این گزارش‌ها می‌تواند هم توان تحلیلی بازار سرمایه را افزایش دهد و هم منجر به افزایش شفافیت در بازار سهام شود. علی رحمانی، مدیرعامل سابق بورس تهران هم بر این باور است که انتشار گزارش پیش‌بینی سود شرکت‌ها در شرایط فعلی منجر به ایجاد محیط شفاف‌تری از اطلاعات خواهد شد که می‌تواند باعث ایجاد نقطه حمایت در بازار شود.
علیرضا کریمیان، یک کارشناس و مدرس بازار سرمایه هم در پاسخ به منتقدان که می‌گویند اعداد گزارش پیش‌بینی سود شرکت‌ها با واقعیت منطبق نیست و انحراف زیادی دارد می‌گوید: این یک پیش‌بینی است و می‌تواند خطا داشته باشد. طبیعت پیش‌بینی‌کردن همراه با خطاست و نمی‌توان به آن خرده گرفت. درکل باید گفت که انجام محاسبات پیش‌بینی سود آینده شرکت‌ها می‌تواند در انتخاب سهم، به فعالان بازار سرمایه کمک کند.

پیش‌بینی سناریو‌محور
حالا اما بعد از بررسی‌ها و مطالعاتی که توسط سازمان بورس انجام شده، مشخص شده است فواید انتشار گزارش پیش‌بینی سود شرکت‌ها بیشتر از زیان‌های آن است و قرار است شرکت‌های بورس از 20تیر‌ماه دوباره این گزارش‌ها را از طریق سامانه کدال منتشر کنند، با این تفاوت که در روش جدید سناریو‌های مختلف برای انتشار این گزارش‌ها باید مدنظر قرار گیرد. به این معنا که شرکت‌های بورس اولا باید با اعلام مفروضات اولیه، دلایل خود را درباره رقم پیش‌بینی سود اعلام کنند و دوما عواملی که می‌تواند منجر به تغییر سود یک شرکت شود را تحت عنوان تحلیل حساسیت سود به سهامداران اعلام کنند.
مدیر نظارت بر ناشران سازمان بورس با اعلام اینکه شرکت‌های بورس موظفند از 20تیر‌ماه گزارش‌های مالی مربوط به سال مالی۱۴۰۰ را منتشر کنند در این‌باره گفت: شرکت‌های ثبت‌شده نزد سازمان موظف هستند اطلاعات میان‌دوره‌ای و سالانه خود را برای اطلاع سهامداران منتشر کنند. در این راستا با توجه به قانون بازار اوراق بهادار، وظیفه سازمان بورس صحت‌سنجی این اطلاعات است که در این میان از عمده‌ترین وظایف مدیریت نظارت بر ناشران، بررسی درستی این اطلاعات است.
محسن انصاری مهیاری، مهم‌ترین وظیفه سازمان بورس را نظارت بر افشای اطلاعات شرکت‌ها دانست و گفت: تجربه 3ساله انتشار گزارش تفسیری به جای گزارش پیش‌بینی سود، برخی آسیب‌های این تصمیم را نمایان کرد. از سوی دیگر با توسعه بازار سرمایه، تعداد ناشران به بیش از ۷۰۰ شرکت رسیده است. فقط در سال ۱۳۹۹ بیش از ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار سهامدار جدید به بازار سرمایه وارد شده‌اند. در این شرایط نیاز بازار به ارائه اطلاعات پیش‌بینی سود هر سهم ناشران، بیش از پیش احساس شد.
او تأکید کرد: با توجه به اینکه ارائه اطلاعات گزارش تفسیری مدیریت از قابلیت اتکای بالایی برخوردار است و در همین راستا ارائه گزارش اطلاعات پیش‌بینی سود هر سهم ارزش پیش‌بینی‌کنندگی بالایی دارد، بنابراین در رویکرد جدید، انتشار همزمان گزارش تفسیری مدیریت همراه با مفروضات پیش‌بینی صورت سود و زیان برای ۵ صنعت تولیدی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران در قالب جداول «خلاصه اطلاعات گزارش تفسیری» مطابق با مصوبه مورخ ۱۹ خرداد ۱۴۰۰ هیأت مدیره سازمان الزامی شده است.
او افزود: در این مصوبه با هدف افزایش کیفیت اطلاعات ارائه‌شده توسط ناشران، بر انتشار مفروضات سود و زیان بودجه پیش‌بینی شده شرکت‌های تولیدی به همراه صورت‌های مالی و گزارش‌های تفسیری مدیریت تأکید شده است؛ به‌گونه‌ای که همه مفروضات و برنامه‌های آینده زیربنای پیش‌بینی سود هر سهم باید در قالب بخشی از گزارش‌های تفسیری مدیریت ارائه شود. همچنین با توجه به اینکه ارائه پیش‌بینی سود هر سهم در چند سناریو مورد تأکید نهاد ناظر قرار دارد. ارائه جداول تحلیل حساسیت سود به ازای هر سهم، در فصل «نتایج عملیات و چشم‌اندازها» گزارش تفسیری مدیریت برای صنایع محصولات شیمیایی، فلزات اساسی، استخراج کانه‌های فلزی، فراورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای و صنعت سیمان، آهک و گچ الزامی شده است.
انصاری مهیاری افزود: در رویکرد جدید تأکید نهاد ناظر به استفاده از دانش فنی و تخصصی تحلیلگران بازار نظیر شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری و ارزشگذاری سهام و همچنین مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سایر تحلیلگران است؛ به‌گونه‌ای که علاوه بر ارائه پیش‌بینی سود هر سهم توسط ناشران، دسترسی‌های لازم در اختیار این تحلیلگران نیز قرار خواهد گرفت تا با توجه به ارائه همه مفروضات و برنامه‌های آتی زیربنای پیش‌بینی سود هر سهم، پیش‌بینی سود هر سهم برآوردی خود را به‌صورت مقایسه‌ای با اطلاعات منتشره توسط ناشران ارائه کنند.
او توضیح داد: سعی بر این است تا به مرور زمان ضمن رتبه‌بندی کیفیت افشای اطلاعات توسط ناشران، درصد خطای پیش‌بینی سود هر سهم توسط تحلیلگران نیز سنجیده و در جهت اطلاع عموم منتشر شود تا فعالان بازار ضمن بررسی اطلاعات منتشره، از وضعیت تاریخی کیفیت افشای اطلاعات ناشران و درصد خطا و دقت تحلیلگران درخصوص پیش‌بینی سود هر سهم مطلع شوند. همچنین درصورت وقوع هرگونه تغییرات غیرموجه با‌اهمیت در پیش‌بینی سود هر سهم یا در مفروضات زیربنای پیش‌بینی سود، جرایم تخلفاتی سنگینی برای ناشرانی که ملزم به ارائه پیش‌بینی هستند درنظر گرفته می‌شود.
مدیر نظارت بر ناشران سازمان بورس تأکید کرد: مصوبه اخیر از تاریخ ۲۰ تیرماه و برای گزارش‌های مالی مربوط به سال مالی۱۴۰۰، لازم‌الاجراست. در عین حال، کارشناسان نظارت بر ناشران سازمان و بورس‌ها همانند سابق نظارت دائمی خود بر عملکرد افشای اطلاعات ناشران را اعمال خواهند کرد.

دلایل حذف پیش‌بینی سود
تا پیش از سال۱۳۹۴ اطلاعات پیش‌بینی سود شرکت‌ها به سازمان بورس ارسال می‌شد و کارشناسان این سازمان بعد از بررسی این اطلاعات، مجوز انتشار گزارش پیش‌بینی سود را در سامانه کدال صادر می‌کردند. از تیرماه۱۳۹۴ این روش تغییر کرد و اطلاعات مربوط به پیش‌بینی سود شرکت‌ها توسط خود شرکت‌های بورس و به‌طور مستقیم روی سامانه کدال قرار می‌گرفت. از دی‌ماه۱۳۹۶ و مطابق با دستورالعمل سازمان بورس، افشای اطلاعات پیش‌بینی سود به‌صورت اختیاری همراه با ارائه گزارش تفسیری شد و از این تاریخ دیگر شرکت‌های بورس الزامی به انتشار گزارش پیش‌بینی سود نداشتند. این اختیاری‌شدن گزارش پیش‌بینی سود شرکت‌های بورس منجر شد که دیگر شرکت‌ها تمایلی به انتشار این گزارش‌ها نداشته باشند و رفته‌رفته انتشار این اطلاعات که مبنایی برای تصمیم‌گیری سهامداران برای خرید و فروش سهام بود، حذف شد. یکی از دلایل اختیاری‌شدن پیش‌بینی سود شرکت‌ها به‌زعم سازمان بورس این بود که منجر به کاهش نقد‌شوندگی بازار می‌شد؛ چرا که برای انتشار این گزارش باید نماد یک شرکت برای مدت طولانی متوقف می‌شد. همچنین به‌زعم سازمان بورس عوامل دیگری ازجمله تغییرات مداوم مفروضات این پیش‌بینی‌ها، تجربیات بین‌المللی، بی‌توجهی سرمایه‌گذاران به تحلیل نهادهای مالی، دید محتاطانه شرکت‌ها در انتشار این گزارش‌ها و تکیه صرف سهامداران به این گزارش‌ها نیز در حذف گزارش پیش‌بینی سود شرکت‌ها نقش داشته است. اما منتقدان بر این باور بودند که با وجود انتقاد‌هایی که در مورد انتشار گزارش پیش‌بینی سود شرکت‌ها وجود داشت، سازمان بورس نباید انتشار آن را متوقف می‌کرد؛ چرا که این گزارش‌ها نقشه راه بازار سرمایه را مشخص می‌کرد.