هشدار برای نقش جهان
سیده زهرا عباسی-خبرنگار
شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور با ارسال نامه‌ای خطاب به مدیریت موقوفه صارمیه اصفهان خواستار ارتقای ایمنی میدان ثبت جهانی شده نقش‌جهان و بازار پیرامون آن برای جلوگیری از بروز آتش‌سوزی شد.
3درخواست در یک نامه
در متن نامه‌ای که این شورا خطاب به مدیریت موقوفه صارمیه اصفهان ارسال کرده، آمده است: «ضمن آرزوی توفیق روزافزون، همان‌گونه که مستحضرید بازار تاریخی و میدان نقش‌جهان از جمله ثروت‌های فرهنگی ایران و جهان بوده که روزانه پذیرای تعداد زیادی از شهروندان و گردشگران داخلی و خارجی است. ولیکن به دلایل متعددی در معرض آسیب‌هایی چون آتش‌سوزی (نظیر آتش‌سوزی حجره‌های اطراف میدان در نوروز امسال) قرار دارد. شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری متشکل از انجمن‌های حوزه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری پیرو ارتقای امنیت این آثار جهانی و تکرار نشدن ناگوار اتفاق بازار تبریز درخواست شارژ کپسول‌های آتش‌نشانی اهدایی میراث فرهنگی، نصب کلید محافظ جان و سیستم اعلام حریق و جابه‌جایی مشاغل پرخطر از این محدوده را دارد. امید است با همراهی و همکاری‌های بیشتر سبب‌ساز رویدادهای خوشایندی در حوزه حفاظت از میراث سرزمینمان باشیم.»
رونوشتی از این نامه برای ریاست سازمان اوقاف و امور خیریه کشور، مدیرکل امور وزارتی و بین‌الملل وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، معاونت میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، استاندار و تولیت موقوفه صارمیه اصفهان، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان و مدیرکل دفتر امور مجامع و تشکل‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نیز ارسال شده است.
پیگیری برای عملی شدن درخواست
رئیس شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور در این باره به همشهری می‌گوید: جمعی از دوستداران و تشکل‌های میراث فرهنگی اصفهان با توجه به اتفاق آتش‌سوزی یکی از حجره‌های میدان نقش‌جهان در نوروز امسال و نگرانی از تکرار حادثۀ تلخ آتش‌سوزی بازار تبریز برای بازار اصفهان، پیگیر ارتقای سیستم اطفای حریق این بازار شدند.
«الیار عاصمی‌زاده» با بیان اینکه پیگیری برای عملی شدن درخواست از وزارتخانه و اوقاف در حال انجام است، می‌افزاید: اگر مسئولان نسبت به وضعیت نقش جهان اهتمام بیشتری داشتند، وضع این میراث چنین نبود.
کپسول‌های خالی در بازار
یک کارشناس میراث فرهنگی اصفهان هم معتقد است نه تنها نقش جهان که چهارباغ و به طور کلی بازار اصفهان وضعیت خوبی از نظر ایمنی ندارند و اهتمامی برای بهبود اوضاع‌شان وجود نداشته است.
«مهراب سمرقندی» با بیان اینکه میدان نقش جهان در احاطه بازار و بازاریان قرار دارد به همشهری می‌گوید: نه تنها نقش جهان که تقریبا نیمی از بافت تاریخی و سنتی اصفهان چنین شرایطی دارند. بسیاری از خانه‌ها به انبار تبدیل یا محل زندگی اتباع مهاجر شده است و به آن رسیدگی نمی‌شود. وی ادامه می‌دهد: چند سال پیش جریانی به راه افتاد که نتیجه آن کمک یونسکو برای تهیه کپسول آتش‌نشانی در مجموعه بازار بود. کپسول‌ها خریداری و نصب و قرار شد بازاریان خودشان آن را شارژ کنند، اما اگر بررسی کنید می‌بینید که شاید فقط 50درصد کپسول‌های آتش‌نشانی بازار شارژ می‌شود و بقیه خالی است.
موضع بازاریان اصفهان
سمرقندی می‌افزاید: با بازاریان که صحبت می‌کنیم مسائل اقتصادی را به میان می‌کشند و می‌گویند کار نیست و درآمد نداریم یا می‌گویند هر کسی که کپسول گذاشته خودش هم آن را شارژ کند. این صحبت که درست نیست. یونسکو و میراث فرهنگی اگر این کپسول‌ها را خریداری و نصب کرده‌اند، علاوه بر امنیت بافت تاریخی بازار برای امنیت جانی بازاریان هم هست. او توضیح می‌دهد: بازاریان برای حفاظت از میدان نقش جهان مشارکت نمی‌کنند. حرف کلی‌شان هم این است که شهرداری سخت می‌گیرد و میراث هم نمی‌گذارد یک میخ در دیوار بزنند و در این شرایط چطور باید خرج کنند. هرچند وقتی پای صحبت هر طرف بنشینیم، هم بازاریان حق دارند و هم شهرداری و میراث فرهنگی، اما به نظر من شهرداری باید تلاش بیشتری بکند.
شهرداری کوتاه بیاید
این کارشناس میراث فرهنگی اصفهان معتقد است بازاریان عوارض را به شهرداری پرداخت می‌کنند و نه میراث فرهنگی و به همین دلیل شهرداری اگر از برخی چارچوب‌هایش کوتاه بیاید، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد. سمرقندی با اشاره به موضع شهرداری در قبال بافت تاریخی، اظهار می‌کند: شهرداری می‌گوید اگر قرار است هزینه طبق ضوابط میراث باشد، میراث خودش باید برای بازار خرج کند و اگر قرار است ما خرج کنیم طبق قوانین خودمان خرج می‌کنیم. اوقاف هم همین نظر را دارد در حالی که تا شهرداری و اوقاف از سلیقه‌های خودشان کوتاه نیایند، نمی‌توان کاری از پیش برد. این کارشناس میراث فرهنگی اصفهان با تاکید بر اینکه معمولا میراث پیش‌قدم است، اما نمی‌تواند کاری کند، می‌گوید: همه مشکلات ما این است که هر کسی می‌خواهد قانون خودش را بگذارد.
* * *
میدان نقش جهان، میدان مرکزی شهر اصفهان است که در قلب مجموعه تاریخی نقش جهان قرار دارد. بناهای تاریخی موجود در چهار طرف میدان نقش جهان شامل عالی‌قاپو، مسجد امام، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه که ورودی اصلی بازارچه اصفهان است، می‌شوند. علاوه بر این بناها 200 حجره 2 طبقه پیرامون میدان واقع شده است که عموما جایگاه عرضه صنایع دستی اصفهان هستند. میدان نقش جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ به شماره ۱۰۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ به شماره ۱۱۵ جزو نخستین آثار ایرانی بود که به عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید. در ماه‌های گذشته چند مورد آتش‌سوزی در این بافت تاریخی یا اطراف آن رخ داد که موجب نگرانی فعالان و دوستداران میراث فرهنگی شد. در همینه زمینه :
