چالش های پیش روی صنایع قزوین

فرشته رضایی-خبرنگار

قزوین شهر تاریخی و هنری ایران است؛ شهری که ۴۴مورد از آثار و صنایع دستی آن ثبت ملی شده و حالا در انتظار ثبت ملی روستای صنایع دستی اندج است. موج‌بافی، زره‌بافی، پن‌بافی، هنر و فن چهل تکه‌دوزی، تکنیک و فن صحافی سنتی، مقرنس و مس‌گری، نقاشی پشت شیشه به همراه مهارت ساخت چنگ ایران باستان از صنایع و هنرهای دستی استان محسوب می‌شود. هفته صنایع دستی بهانه خوبی بود تا به مشکلات هنرمندان این حوزه در قزوین بپردازیم؛ دغدغه‌هایی که لازم است رفع و منجر به افزایش اشتغال، رونق اقتصادی و صادرات غیرنفتی استان شود.

بوروکراسی تسهیلات
یکی از هنرمندان صنایع‌دستی قزوین بوروکراسی اداری را از مهم‌ترین موانع این حوزه می‌داند و به همشهری می‌گوید: می‌خواهم در یک روستا کارگاه صنایع دستی ایجاد کنم، اما برای دریافت وام و تسهیلات مشکل دارم. این مسائل موجب خستگی هنرمندان می‌شود. اعظم علی اکبری که دبیر هنر هم هست به مشکل دیگری اشاره می‌کند و می‌افزاید: متاسفانه در ایران تخصصی برخورد نمی‌شود و صفر تا صد کار بر عهده خود هنرمند است. هنرمند باید فعالیت، ایده‌پردازی و بازاریابی کند و این 3موضوع را نمی‌توان هم‌زمان پیش برد، زیرا این کار موجب افت کیفیت کار خواهد شد.این هنرمند همچنین معتقد است در ایام کرونا اگر هنرمند در بازاریابی محصول مشکلی نداشته و بازار فروش مهیا باشد، بهتر می‌تواند فعالیت خود را تداوم ببخشد.او درباره تسهیلات کرونایی هم توضیح می‌دهد: بیمه صنایع دستی نیستم و به همین دلیل از مزایای تسهیلات میراث فرهنگی در ایام کرونا برخوردار نشدم. البته نمی‌دانم هنرمندان چقدر و چطور تسهیلات گرفتند، اما به نظر می‌رسد رقم ناچیزی بوده.

موانع اداری
یک هنرمند صنایع دستی قزوین که در حوزه قلم‌زنی فعالیت می‌کند هم به همشهری می‌گوید: تلاش کردم در سال‌های اخیر یک رشته تخصصی مثل قلم‌زنی را پیگیری کنم. مدتی است قصد تاسیس یک کارگاه را دارم و زمین آن را هم تهیه کردم، اما فرآیند ایجاد کارگاه سخت است. مثلا اگر بخواهیم وام بگیریم باید روند بسیار طولانی را سپری کنیم. البته در کل کشور این معضل وجود دارد در حالی که سخت شدن مسیر دسترسی به تسهیلات، انگیزه هنرمندان را کم می‌کند. 
علی کاظمی درباره صادرات هم توضیح می‌دهد: هنر ایرانی ظرفیت‌های بسیاری دارد چنانچه هنر قلم‌زنی را بومی‌سازی کرده‌ایم تا کار خاص و بدون کپی ارائه شود. با وجود این تلاش‌ها لازم است سازمان میراث فرهنگی بخش بازرگانی و بازاریابی صنایع دستی را مهیا کند چون این آثار در خارج از کشور با اقبال زیادی مواجه است و نباید این انتظار از هنرمند وجود داشته باشد که مارکتینگ هم بلد باشد.

چالش صادرات
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قزوین با بیان اینکه برخی از صنایع دستی این استان به طور خاص دارای برند هستند به همشهری می‌گوید: سال گذشته ۴/۸ میلیون دلار فروش چمدانی صنایع دستی داشتیم و بیش از ۴۸میلیارد ریال تسهیلات به هنرمندان آسیب دیده از کرونا پرداخت شد. تا پیش از کرونا صادرات چمدانی استان ۷/۵میلیون دلار بود و امیدوارم بعد از پایان کرونا دوباره این رقم را تجربه کنیم.
علیرضا خزائلی یکی از مزیت‌های صادرات را رشد قیمت دلار و بالاتر بودن قیمت نسبت به تولید محصول می‌داند و می‌افزاید: صادرات همواره توجیه اقتصادی مناسبی داشته است و به همین دلیل امیدوارم هر کارگاه و خانه روستایی قزوین سهمی در صادرات صنایع دستی داشته باشد. وی عمده چالش صادرات صنایع دستی را این‌گونه عنوان می‌کند: صنایع دستی نسبت به دیگر محصولات معافیت مالیاتی بیشتری دارد، اما سیستم بوروکراسی چه برای هنرمندان و چه برای بخش صادرات همچنان محدودکننده است. در حال حاضر خروج گمرکی صنایع‌دستی به صورت چمدانی آزاد است و بر این اساس امیدواریم محدودیت‌های صادرات این کالاها در بعد کلان و کانتینری هم کم شود تا شاهد توسعه تجارت غیرنفتی استان باشیم و هنرمندان با سهولت بیشتری به بازاریابی تولیدات خود بپردازند.

حمایت‌های کرونایی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قزوین در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه سال گذشته ۳۸۰ صنعتگر و هنرمند صنایع دستی استان برای بهره‌مندی از مزایای بیمه به صندوق بیمه اجتماعی معرفی شدند، می‌گوید: در این شرایط تلاش می‌کنیم با حمایت‌های لازم از فعالان بار دیگر شاهد رونق بازار این حوزه باشیم. خزائلی به اعطای ۷۸۸ مجوز در حوزه صنایع‌دستی به هنرمندان و آموزش بیش از ۹۰۰ هنرجوی صنایع دستی طی سال گذشته هم اشاره می‌کند.

تلاش برای ثبت ملی
وی درباره ثبت روستای ملی صنایع دستی در قزوین هم توضیح می‌دهد: سال گذشته تلاش کردیم مدارک لازم را برای ثبت روستای ملی صنایع دستی اندج الموت به وزارت میراث فرهنگی بفرستیم و امیدواریم امسال این اتفاق بیافتد.
به گفته خزائلی، پیشنهاد ثبت روستای اندج توسط کارشناسان حوزه معاونت صنایع‌دستی و هنرهای‌سنتی استان با همکاری بخشدار و دهیار روستا به شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی ارائه شده است و روستا پس از تایید شورا به عنوان نخستین روستای ملی صنایع‌دستی استان به ثبت خواهد رسید.مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قزوین با بیان اینکه فرآیند ملی شدن شهرها و روستاها در راستای برندسازی، معرفی و ارتقای جایگاه صنایع‌دستی شهرها و روستاهای مختلف و هنرمندان رشته‌های گوناگون انجام می‌شود، می‌افزاید: امیدواریم با تعامل و همراهی نمایندگان مجلس، مجموعه مدیران استان و دستگاه‌های اجرایی ذیربط و تامین اعتبار لازم بتوانیم روستاها و شهرهای بیشتری را در سطح استان به ثبت برسانیم و برای ارتقای جایگاه صنایع‌دستی استان گام‎های بیشتری برداریم.

برنامه‌های هفته صنایع دستی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قزوین درباره برنامه‌های هفته صنایع دستی هم به همشهری می‌گوید: ایجاد تفاهم‌نامه بین اتاق بازرگانی قزوین و البرز برای ایجاد نمایشگاه‌های گردشگری و فروش صنایع دستی، ورکشاپ صنایع دستی در سرای سعدالسلطنه، ساخت تیزر آینه‌کاری در بناهای تاریخی و آستان مبارک امامزادگان، برپایی اولین تریلی کاروان صنایع دستی در قزوین، ورکشاپ و نمایشگاه نقاشی پشت شیشه در مجموعه حوزه هنری، برنامه وبینار درباره رشد و رونق صنایع دستی در فضای مجازی و فروش آنلاین محصولات صنایع دستی در سرای سعدالسلطنه از برنامه‌های هفته صنایع دستی در قزوین بود.
به گزارش همشهری، استان قزوین دارای 7500 هنرمند صنایع دستی است.