ائتلاف آمریکا رو‌در‌روی جاده ابریشم چین

بسیاری از ناظران، آخرین نشست مجموعه کشورهای گروه7 را مقدمه‌ای برای بازیابی ائتلاف غرب علیه توسعه نفوذ اقتصادی چین در جهان به شمار می‌آورند؛ ائتلافی که طی 4سال گذشته در سایه دولت ترامپ دچار چند‌دستگی‌ها و انشقاقات داخلی متعددی شده بود. بر همین اساس خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام آگاه در دولت بایدن مدعی شده این 7کشور صنعتی به توافقی مهم برای توسعه زیرساخت‌های تجاری در کشورهای همسو با خود به‌منظور مقابله با طرح «یک کمربند یک جاده» یا همان «جاده ابریشم» چین دست یافته‌اند. رویترز همچنین از برنامه دولت بایدن برای افزودن برخی دیگر از کشورهای صنعتی جهان به مجموعه «جی7» برای تقویت ائتلاف جهانی علیه چین خبر داده است. اگرچه هیچ منبع رسمی از سوی آمریکا یا دیگر کشورهای عضو جی7 تا‌کنون ادعای رویترز را تأیید نکرده، اما لحن انتقادی موجود در بیانیه پایانی نشست 7کشور صنعتی نسبت به چین نشان می‌دهد مقابله با برنامه جاده ابریشم، یکی از محورهای اصلی این نشست بوده است. شبکه الجزیره با اشاره به ‌این موضوع گزارش می‌دهد: الگوی توسعه چینی دچار معضلات بنیادین ازجمله عدم‌شفافیت، زیر پا گذاشتن اصول زیست‌محیطی و نادیده گرفتن حقوق کارگران است. ائتلاف کشورهای غربی به همراه متحدان شرقی نظیر کره و ژاپن باید گزینه بدیل و مطلوبی برای این الگو پیش روی کشورهای درحال توسعه آسیا و آفریقا قرار دهد. الجزیره نشست اخیر جی7 با حضور بایدن را نقطه‌عطفی در شکل‌گیری ائتلاف جهانی علیه توسعه نفوذ اقتصادی چین به شمار آورده است. پیش از اینها روزنامه واشنگتن‌پست از طراحی سازوکاری گسترده با عنوان «ساختن جهانی بهتر» توسط کشورهای عضو گروه جی7 خبر داده بود؛ این سازوکار با هدف توسعه اساسی زیرساخت‌های تجاری و بازرگانی بر اساس چشم‌انداز موردتأیید کشورهای گروه7 در سراسر جهان و البته رقابت با جاده ابریشم چین طراحی شده است.

سایه سیاست بر اقتصاد
طی سال‌های گذشته بخش عمده‌ای از اخبار و گزارش‌های مرتبط با توسعه نفوذ اقتصادی چین و مشخصا طرح جاده ابریشم این کشور در رسانه‌های غربی، رنگ و بوی سیاسی یا حتی امنیتی به‌خود گرفته است. این رویکرد البته محدود به رسانه‌ها نمانده به‌گونه‌ای که جامعه سیاسی و تصمیم‌ساز در آمریکا و اروپا را نیز با خود همراه کرده است. طرح جاده ابریشم نوین که با عنوان «یک کمربند یک جاده» شناخته می‌شود بر اساس احیای مسیرهای تجارت جهانی با محوریت چین در 3قاره آسیا، اروپا و آفریقا تنظیم شده است. دولت چین بر اساس این طرح جامع وارد تعامل‌های دوجانبه یا چندجانبه با کشورهای در حال توسعه شده و در ازای استفاده از مسیرهای تجاری در این کشورها، زیرساخت‌های آنان را توسعه می‌دهد. تا‌کنون میلیاردها دلار برای اجرای این طرح در سراسر جهان هزینه شده است. به گزارش شبکه الجزیره، مجموعا بیش از 100کشور براساس این طرح قراردادهای مختلفی با چین برای توسعه شبکه خطوط ریلی، تاسیس بنادر، ساخت بزرگراه و سایر پروژه‌های زیرساختی منعقد کرده‌اند. براساس اعلام وزارت خارجه چین، این پروژه‌ها شامل 2700طرح توسعه به ارزش 3هزار‌و700میلیون دلار بوده است. اگرچه به‌نظر می‌رسد اجرای 20درصد از پروژه‌های مذکور به‌دلیل رکود ناشی از بحران کرونا به تعویق افتاده است.
مجلس سنای آمریکا به‌عنوان مهم‌ترین نهاد قانونگذار در این کشور تا‌کنون بارها نسبت به پیامدهای توسعه نفوذ اقتصادی چین در 3قاره جهان هشدار داده است. این مجلس تنها چند روز پیش از برگزاری نشست اخیر گروه جی7، طرحی را به ارزش بیش از 200میلیارد دلار برای حمایت از توسعه زیرساخت‌های اقتصادی متحدان آمریکا در کشورهای آسیایی و اروپایی به تصویب رساند؛ طرحی که نشان می‌دهد برخلاف دوران ترامپ، سایر قطب‌های قدرت در آمریکا نیز از سیاست‌های خارجی دولت جدید حمایت کرده و با آن کاملا همسو هستند. جو بایدن ضمن تقدیر از تصویب این قانون توسط مجلس سنا گفت آمریکا نبرد بزرگی را برای پیروزی در قرن بیست‌و‌یکم آغاز کرده است. شبکه الجزیره در این‌باره گزارش می‌دهد: کشورهای غربی به این نتیجه رسیده‌اند که بدون ورود سیاست به دایره اقتصاد، قادر به رویارویی با نفوذ روزافزون چین در بازارهای منطقه‌ای و جهانی نیستند. این رویکرد، یادآور تقابل دو قطب قدرت شرقی و غربی جهان در دوران جنگ سرد است. بر این اساس نشست رهبران کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه، ایتالیا، آلمان، کانادا و ژاپن که قرار بود به بررسی راه‌های عبور از بحران کرونا اختصاص داشته باشد به محفلی برای رونمایی از ائتلافی اقتصادی علیه چین تبدیل شد. جالب آنکه تمامی این نشست‌ها بر تمرکز بر هند برای مهار نفوذ روزافزون چین در خاورمیانه و آسیای‌شرقی اتفاق نظر دارند. روزنامه العربی الجدید در این‌باره می‌نویسد: دولت بایدن در سال‌های آینده کشورهای منطقه خاورمیانه، به‌ویژه حوزه خلیج‌فارس را به‌سوی تعامل حداکثری با هند هدایت خواهد کرد؛ تعاملی بر مبنای صادرات انرژی و در ازای واردات کالا و خدمات. جک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا حتی سیاست عادی‌سازی‌ روابط برخی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی را نیز در همین چارچوب تفسیر می‌کند. به‌گفته او، منابع مالی عربی باید جایگزین سرمایه‌گذاری‌های چین در زیرساخت‌های تجاری اسرائیل شود.
این در حالی است که بخش عمده کشورهای منطقه به دنبال استفاده از فرصت تعامل اقتصادی با چین هستند؛ فرصتی که به معنای توسعه پر سرعت در زیرساخت‌ها، به ویژه برای کشورهایی است که دسترسی محدودتری به منابع مالی دارند. این تمایل حتی در میان متحدین آمریکا، از جمله عربستان سعودی، امارات، ترکیه و حتی رژیم صهیونیستی به وضوح دیده می‌شود. بایدن در جریان رقابت‌های انتخاباتی، حضور پیمانکاران چینی در نقاط حساسی نظیر بندر حیفا در سرزمین‌های اشغالی و یا فرودگاه‌های ترکیه را تهدیدی برای منافع بین‌المللی آمریکا عنوان کرده بود.