بازنویسی سرنوشت«عباس‌آباد»
شهروندان و حامیان میراث فرهنگی بعد از مصوبه افزایش حریم شهر بهشهر تا محدوده عباس‌آباد، نگران حفظ این سایت تاریخی و جهانی استان مازندران هستند
ستاره حجتی- خبرنگار
مجموعه تاریخی باغ‌های عباس‌آباد به مساحت 500هکتار در 9کیلومتری شهرستان بهشهر و در دامنه رشته کوه‌های البرز یکی از 9باغ ایرانی است که در قالب پرونده زنجیره‌ای باغ‌های ایرانی در سال90 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. این باغ تاریخی که تنها آثار ثبت شده مازندران در میراث جهانی است 3سال پیش به‌دلیل ساخت‌وساز در حریم و عرصه از یونسکو کارت زرد دریافت کرد. حالا مدتی است با اعلام شهرداری بهشهر و استانداری مازندران مبنی بر افزایش حریم شهر بهشهر تا محدوده عباس‌آباد، حامیان میراث و شهروندان شهر کوچک بهشهر مجددا نگران این اثر تاریخی شوند.
ریشه این نگرانی را می‌توان در دخل و تصرف‌های ناگوار در محدوه‌های منابع ملی و محدوه‌های الحاق شده با بافت شهری سایر نواحی کشور به‌ویژه استان همسایه دید؛ توسعه شهر تا بن قلب جنگل ناهارخوران، روستای زیارت، جهان نما و درازنو نمونه‌هایی از این تصرف در نزدیکی بهشهر است.
اجازه تخلف نمی‌دهیم
استاندار مازندران پیش از این درباره طرح افزایش حریم شهر بهشهر به عباس‌آباد گفته بود که این طرح به‌منظور دخل و تصرف شهرداری از نظر اعتباری در این مجموعه گردشگری تصویب شده است تا علاوه بر حفظ و حراست، سرمایه‌گذاری هم در این مجموعه انجام شود.
احمد حسین‌زادگان، با بیان اینکه طرح افزایش حریم شهر بهشهر به عباس‌آباد یک طرح دارای اولویت گردشگری است، تأکید کرده بود که برای توجیه اقتصادی سرمایه‌گذاران، کلیات طرح ترکیبی مسکونی، تجاری و گردشگری برای زمین‌هایی که در پس کرانه اسکله‌هاست، تصویب شده است.
گفته‌هایی که شهردار بهشهر نیز بر آن صحه می‌گذارد. پوریا میرزنجانی، به همشهری می‌گوید: این مصوبه مربوط به حریم شهری و مقررات در حوزه حریم بسیار متفاوت و سختگیرانه‌تر از محدوده بافت است. برای ساخت‌وساز در محدوده حریم شهری فقط کمیسیون99 استانداری برای اخذ مجوز ذی‌صلاح است.
او با بیان اینکه عباس‌آباد به‌عنوان اثری جهانی و همچنین منابع ملی، دارای حریم حفاظتی است، می‌افزاید: پیش از این 3دستگاه بر این مجموعه نظارت می‌کردند و با ورود شهرداری 4دستگاه ناظر بر حفاظت هستند. دغدغه شهروندان درباره جنگل عباس‌آباد و مجموعه کاخ بسیار مهم است، اما بی‌شک شهرداری همسو و هم هدف با همه حامیان این مجموعه تاریخی و طبیعی است.
میرزنجانی،با بیان مثالی از زمان آتش‌سوزی در مجموعه اداری پایگاه جهانی عباس‌آباد مستقر در منطقه توضیح می‌دهد: با وجود اینکه از نظر قانونی شهرداری اختیاری در آن محدوده نداشت، 9خودروی آتش‌نشانی و امدادی همان نیمه‌شب به محل حادثه اعزام شد و اجازه ندادیم آتش به موزه آسیبی وارد کند.
او با بیان اینکه ضوابط درباره حریم شهر و این اثر معین است، ادامه می‌دهد: مدیریت مجموعه در شهرداری می‌تواند منجر به اتفاقات مثبت اقتصادی و گردشگری شود. اجازه آسیب به میراث تاریخی شهر را نمی‌دهیم.
نمونه مشابه النگ‌دره
کارشناس ارشد شهرسازی نیز معتقد است حضور شهرداری می‌تواند در این مجموعه اثرگذار باشد. او می‌گوید: نباید عباس‌آباد را با جنگل‌های ناهارخوران و زیارت مقایسه کرد. باید مثالی مانند جنگل النگ‌دره در همان منطقه را درنظر گرفت. النگ‌دره نیز در حریم شهری گرگان مصوب شده، اما جز اقدامات شهرداری که برپایه موازین منابع طبیعی است، رشد ساخت‌وساز و مانند آن را نمی‌بینید.
رضا کیانی، ادامه می‌دهد: نه فقط شهرداری بلکه مجموعه‌های اقتصادی مانند شهرداری به‌ویژه زمانی که دارای فهم و دید فرهنگی، تاریخی و نگرش علمی نسبت به مقوله درآمدزایی باشند، بهتر از دستگاه‌های هزینه‌ای مانند میراث فرهنگی می‌توانند در مدیریت این مجموعه‌ها عمل‌‌کنند.
فرد یا ضابطه؟
یاسمن نوری، یکی از شهروندان بهشهر هم ضمن ابراز نگرانی از وضعیت عباس‌آباد می‌گوید: اگر این تصمیم به بهبود شرایط اقتصادی در شهر، توسعه گردشگری در کنار حفظ این میراث ارزشمند و هویتی شهر کمک کند، همه شهروندان در کنار شهرداری خواهند بود، اما اگر چنین نشود، یک‌بار دیگر شهر دچار ضربه‌ای جبران‌ناپذیر در زمینه میراث تاریخی خواهد شد.
علی اشرفی، یکی دیگر از شهروندان هم می‌گوید: آیا ضوابط کافی هستند یا رعایت آن، مانند همیشه بستگی به حضور مدیران دارد؟ تجربه نشان داده است فقط قانون کافی نیست، بلکه میزان تعهد مدیران به اجرای قوانین اهمیت بیشتری دارد. از سوی دیگر سرمایه‌گذار هم به‌ویژه وقتی مانند حالا غیربومی باشد فقط جنبه اقتصادی را مدنظر قرار می‌دهد.
اعلام مخالفت میراث
رئیس اداره میراث فرهنگی بهشهر با بیان اینکه رئیس پایگاه مخالفت خود را با این مصوبه اعلام کرده است به همشهری می‌گوید: این مجموعه یک میراث جهانی است و حوزه دخل و تصرف و تصمیم‌گیری در آن در صلاحیت دستگاه‌های شهرستانی و استانی نیست، بلکه همه مصوبه‌ها باید از شورای‌عالی معماری و شهرسازی تأیید بگیرد که چنین اتفاقی رخ نداده است.
حسین رمضانپور، با بیان اینکه همه مجموعه‌های ثبت جهانی دارای طرح یا پلان مدیریت هستند، می‌افزاید: عباس‌آباد نیز اینطور است. بنابراین نمی‌توانیم بنشینیم و خلاف آنچه در پلان مدیریت تصویب شده است، تصمیمی بگیریم.
او با بیان اینکه موضوع اصلی تصویب طرح یکپارچه مدیریت مجموعه است که تا الان معطل مانده می‌گوید: سهم همه دستگاه‌ها به جز میراث فرهنگی از مجموعه تاریخی و طبیعی این مجموعه معین است. همه هزینه‌های مرمت و نگهداری مجموعه از اعتبار ملی تامین می‌شود و ریالی از درآمدها از گردشگری گرفته تا درآمد سد به میراث فرهنگی و برای حفظ بنا هزینه نمی‌شود و حالا هم شهرداری به میان آمده است. با وجود همه آنچه گفتم من معتقدم بیش از همه‌‌چیز این مبحث یک رویکرد تبلیغی برای انتخابات است، زیرا پیچیدگی‌های ورود شهرداری یا هر نهاد دیگری به یک مجموعه ثبت جهانی بیش از یک مصوبه است.
***
به‌نظر می‌رسد آنچه شهروندان بهشهر را بیشتر نگران کرده نه اصل یک مصوبه بلکه عواقب اجرای آن است. آنچه به زبان ساده همیشه گفته شده است که ضمانت اجرایی ضوابط و قوانین در حوزه میراث فرهنگی و تاریخی چیست؟ این بار سرنوشت عباس‌آباد به‌دست قانون و علم مدیریت شهری گره خورده یا این هم تصمیمی است که با روی کار آمدن شورا و شهردار جدید، شکل دیگری به‌خود می‌گیرد؟
