رمزارزها کلید رهایی اقتصاد از قفل تحریم

محمدنقی دیده‌بان ـ کارشناس‌ ارشد کارآفرینی و فعال حوزه رمزارزها

 ایجاد و عرضه بیت‌کوین و دیگر رمزارزها برای حل مشکل پرداخت نقدی پول کاغذی و مسکوکات است، البته پیش از آن کارت‌های اعتباری نیز با این هدف پا به عرصه نظام بانکداری گذاشتند اما ایرادی که وجود دارد این است که دولت‌ها به‌وسیله همین کارت‌های اعتباری تراکنش مالی و گردش حساب‌های بانکی‌ را ردیابی می‌کنند اما با رمزارزها می‌توان تبادل بدون واسطه و غیرقابل ردیابی انجام داد. گرچه از روزی که قیمت بیت‌کوین به‌عنوان یکی از رمزارزها کسری از یک دلار بود تا همین امروز که از مرز 30هزار دلار عبور کرده است، موافقان و مخالفان بسیاری داشته است، گرایش‌های مردم جهان برای سرمایه‌گذاری روی آن روزبه‌روز بیشتر می‌شود.
صاحب‌نظران مخالف نسبت به آینده و حتی قیمت بیت‌کوین تردید دارند ولی در مقابل موافقان رمزارزها آن را به‌عنوان دارایی ارزشمند می‌دانند و چشم‌انداز روشنی برای آن متصورند.
بعضی از نظرات مخالف، صعود ارزش رمزارزی مانند بیت‌کوین را حباب قلمداد می‌کند و اعتقاد دارد جریان نقدی ایجاد نمی‌کند و احتمالاً هرگز ایجاد نخواهد کرد، برخی تعداد کاربران را تنها چندمیلیون می‌دانند و عده‌ای هم آن را برای مصارف غیرقانونی مورد استفاده قرار می‌دهند.
اما موافقان، رمزارزها را یکی از گزینه‌های موجود در میان بسیاری دیگر از گزینه‌های سرمایه‌گذاری می‌دانند و عقیده دارند بیت‌کوین به‌جای اینکه زیرنظر تیم مدیریتی با رهبری یک مدیرعامل و تعداد محدودی از کارکنان اداره شود، پلتفرمی باز با هزاران توسعه‌دهنده نرم‌افزار و کارآفرین فوق‌العاده و سختکوش است که در حال ساخت میانبرها، اپلیکیشن‌ها و محصولات مفید اضافی روی پلتفرم این شبکه هستند و این هزاران توسعه‌دهنده و کارآفرین موفق نیز بیت‌کوین را به مکانی ایده‌آل برای سرمایه‌گذاری اینترنتی تبدیل کرده‌اند.
با تمام این تفاسیر هنوز بیت‌کوین در ایران به‌طور کامل به رسمیت شناخته نشده است البته ذکر این نکته نیز لازم است که سرمایه‌گذاری، نگهداری یا استفاده از بیت‌کوین در کشور جرم نیست. طبق ماده۲ قانون مجازات عمومی، به‌دلیل نبود مجازات برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال یا نگهداری بیت‌کوین در زمان نگارش این مطلب، نمی‌توان این اعمال را جرم دانست و هنوز قانون یا آیین‌نامه مشخصی برای نحوه نگهداری و خرید و فروش آن تصویب نشده است.
بانک مرکزی ایران به‌تازگی به ارزهای دیجیتال توجه نشان داده و قصد دارد نظارت خود بر فعالیت‌های مالی مربوط به این رمزارزها را افزایش دهد و حتی رمزارز ملی تولید کند چراکه رمزارزها مخصوصاً بیت‌کوین در شرایط فعلی می‌توانند در مقابل تحریم‌های فلج‌کننده آمریکا که هرگونه مبادلات مالی کشورمان را با دیگر کشورها محدود کرده است، بهترین راه‌حل برای دورزدن تحریم‌ها باشند و اگر به‌درستی مدیریت شوند می‌توانند برای کشور ارزآوری مناسبی داشته باشند، آن‌هم در شرایطی که صادرات نفت و دیگر محصولات آن به‌شدت کاهش یافته است.
اما در مقطع زمانی کنونی که مباحثی چون نحوه استفاده از رمزارزها و رمزپول‌ها در جهان مطرح است، آنچه حائز اهمیت است نحوه تنظیم‌گری رمزارزها و نسبت آنها با سیاستگذاری پولی و ارزی، همچنین الگوی مواجهه با این پدیده است که با اهداف متفاوت باید مورد بررسی قرار گیرد. بهتر است در کشور ما نیز مواضع و نحوه مواجهه با این پدیده، روشن و هدفگذاری‌ها مشخص شود. البته در این راستا گاه سخنانی از سوی مسئولان شنیده می‌شود که باید دید تا چه اندازه تحقق پیدا می‌کند و در مورد آن اقدام جدی صورت می‌پذیرد. به‌عنوان مثال دکتر محرمیان، معاون بانک مرکزی، می‌گوید بانک مرکزی رمزارز ایرانی را در آینده‌ای نزدیک وارد اقتصاد کشور خواهد کرد و موضع بانک مرکزی در این رابطه، انتشار رمزارز توسط بانک مرکزی است. البته در ‌ماه گذشته شاهد انتشار ضوابط ناظر بر چگونگی استفاده از رمزارزهای حاصل از استخراج داخلی توسط واحدهای صنعتی دارای پروانه بهره‌برداری از وزارت صمت از سوی بانک مرکزی بودیم اما این مهم صرفاً به‌منظور انجام پرداخت‌های ارزی بابت واردات و با رعایت مجموعه مقررات ارزی تصویب شد که بر این اساس صرافی‌های مجاز و بانک‌ها می‌توانند در چارچوب ضوابط یادشده نسبت به انجام پرداخت‌های ارزی بابت واردات از طریق رمزهای استخراج‌شده در داخل کشور اقدام کنند. با وجود این روند انتظار می‌رود در سه تا چهار سال آینده سهم بلاکچین به تولید ناخالص داخلی افزایش یافته و همسو با تحولات سریع فناوری‌ در دنیای رمزارزها شاهد مدیریت فعالانه در این عرصه باشیم و امید است که این فرصت‌ها را از دست ندهیم.
رئیس‌جمهور هم اخیرا فعالیت‌ها در حوزه رمز ارزها را در سخنان خود در جمع مسئولان مورد تأکید قرار داده و بر ضرورت حفظ و حمایت از منافع ملی در این حوزه به‌عنوان یک الزام محیطی در برنامه هوشمند‌سازی‌ اقتصاد یاد کرده و عمل به الزامات حقوقی و فنی این موضوع را با دقت و حساسیت بیشتر خواستار شده است. در برداشتن قدم‌های رو به جلو باید تدوین قوانین کارشناسانه برای حفظ و حراست از سرمایه مردم و همچنین لزوم آموزش همگانی و اطلاع‌رسانی در این خصوص دردستور کار قرار گیرد. رسانه‌های دیداری، شنیداری، مکتوب، الکترونیک و فضای مجازی و سایر شبکه‌های اجتماعی و... نیز می‌توانند براساس اخلاق حرفه‌ای و رسالت رسانه‌ای خود در این زمینه فرهنگسازی‌ کنند تا پدیده نوظهور رمزارز چون سایر فناوری‌های نوین و تکنولوژی‌ها با کمترین خطا و آسیب وارد جامعه شده و با آگاهی‌بخشی مورد استفاده برای تمامی سنین و سلایق قرار گیرد. رمزارزها و رمزپول‌ها اگرچه می‌تواند بسیار هوشمندانه در اقتصاد عمل کند و اقتصاد تحریم‌شده‌ای مانند ایران را یاری بخشد اما ممکن است در اقتصاد ناسالم و فسادپذیر نیز نتیجه معکوس داشته باشد و در خدمت اختلاسگرها و مفسدان اقتصادی قرار گیرد چراکه فعالیت‌های آنها قابل ردیابی نیست که این موضوع می‌تواند ضررهای هنگفتی را برای کشور به همراه داشته باشد. پس باید با احتیاط کامل و آگاهانه با این پدیده نوظهور برخورد کرد. کسانی که می‌خواهند به این عرصه برای استخراج (ماینینگ)، سرمایه‌گذاری یا معامله‌گری (تریدینگ) وارد شوند حتما باید مطالعه کامل در این خصوص داشته باشند و آگاهانه و به‌تدریج ورود پیدا کنند. نوسان در این بازار بسیار شدید است تا جایی که می‌تواند در یک روز به 40درصد برسد لذا این موضوع نباید برخی را وسوسه کند تا خانه یا وسایل زندگی خود را بفروشند و با آن رمزارز خریده یا نگهداری کنند.