حمل و نقل پاک
اسکوترهای برقی در خیابان‌های تهران
اسکوترهای برقی کم‌کم در کنار دوچرخه به عنوان یک مد حمل‌و نقل پاک در تهران توسعه پیدا می‌کنند
محمد سرابی- خبر‌نگار
اسکوتر را به‌عنوان وسیله ورزش کودکان و نوجوانان می‌شناسیم، اما بزرگسالان هم می‌توانند از این وسیله دو‌چرخ برای تفریح یا حتی رفت‌وآمد در شهر استفاده کنند، به شرط اینکه اسکوترهای مخصوص به خود را داشته باشند. مدتی است که در بعضی نقاط شهر تهران، اسکوترهای اشتراکی و همینطور جوانانی را می‌بینیم که آنها را آزمایش می‌کنند. اگر نتیجه این آزمایش‌های محلی موفق باشد، در نیمه دوم امسال اسکوتر اشتراکی برقی رسما به‌عنوان یک‌مد حمل‌ونقل عمومی در برخی از نقاط تهران شروع به‌کار خواهد کرد.
هم‌اکنون چند روزی است که در بلوار کشاورز، تعدادی اسکوتر برقی در اختیار شهروندان به‌خصوص جوانان قرار می‌گیرد تا آنها با اسکوتر مسیری را طی کنند و از این نظر، آزمایش عملی روی این وسیله ترددی صورت بگیرد. پیش‌تر اسکوتر برقی در محله سعادت‌آباد و در محدوده خیابان سرو و کوهستان مورد آزمایش قرار گرفته بود. حال سعی شده تا در آزمایش بلوار کشاورز، معایب پیشین اصلاح شود.
اشتراک طرح دوچرخه‌ها از تهران به سایر شهرها
استقبال نسل جوان و نوجوان از وسایلی که نیازمند تحرک بدنی هستند مانند اسکیت، اسکیت برد و اسکوتر زمینه‌ای برای کاربرد جدی‌تر این وسیله‌ها در فضای شهر فراهم کرده است.
دوچرخه‌های اشتراکی وابسته به اپلیکیشن‌های تلفن هوشمند در تهران سابقه‌ای نداشته است. نمونه‌های خارجی هم به‌صورت کامل قابل تقلید نیستند. تجربه‌های قبلی مانند خانه‌های دوچرخه و کرایه دادن این وسیله با گروگرفتن کارت ملی هم چندان موفق نبود و به‌صورت کامل ادامه پیدا نکرد. تنها راه استفاده آزمایشی، استفاده در یک منطقه شهرداری و پس از آن گسترش دادن محدوده استفاده و ایستگاه‌ها به مناطق بزرگ‌تر بود تا معایب کار به‌تدریج مشخص شود.
حالا در شهر تهران دوچرخه‌های اشتراکی مورد استفاده مشترکان قرار می‌گیرد. در خیابان انقلاب، محدوده اطراف دانشگاه تهران، پل حافظ، چهارراه پارک‌وی، نقاط مختلف خیابان ولیعصر و مناطق بسیار دیگر می‌توان دوچرخه‌هایی را دید که در نقاط مختلف پارک شده‌اند. اپلیکیشن مرتبط با این دوچرخه‌ها که قفل چرخ عقب را برای کاربر باز می‌کند به‌تدریج مشترکان بیشتری پیدا کرده و با وجود چند وقفه که در سال‌های گذشته پیش آمد، دوچرخه اشتراکی به‌کار خود ادامه می‌دهد. استفاده از دوچرخه اشتراکی مجهز به جی‌پی‌اس از منطقه2 شهرداری تهران شروع شد و اکنون در بخش بزرگی از تهران و همینطور شهر شیراز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اما استفاده از وسایل اشتراکی حمل‌ونقل به دوچرخه ختم نمی‌شود. قرار است تا مدتی دیگر اسکوتر اشتراکی هم به دوچرخه‌ها اضافه شود و این به‌عهده مشترکان است که از این وسیله به عنوان تفریح استفاده خواهند کرد یا برای رفت‌وآمد. اسکوتر جنبه تفریحی بیشتری دارد و قیمت‌گذاری آن برای استفاده کاربران هم متفاوت خواهد بود. کرایه کردن دوچرخه‌های اشتراکی در دنیا قواعد مشخصی دارند. این کار معمولا به‌صورت اشتراک‌های ماهانه، فصلی و سالانه به اضافه هزینه سفر‌های 30دقیقه‌ای محاسبه می‌شود.
دوچرخه‌های اشتراکی هم به همین شیوه کار می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که هزینه نیم‌ساعت استفاده از آنها در تهران 2900تومان و در شیراز 1500تومان است که فضای رقابتی با وسایل دیگر حمل‌ونقل مانند تاکسی را ایجاد می‌کند. تعداد این دوچرخه‌ها در تهران به چند هزار دستگاه رسیده است و همزمان با افزایش تعداد و گسترش محدوده استفاده از آنها، پیش‌بینی می‌شود که چند کلانشهر جدید هم دارای شبکه دوچرخه اشتراکی شوند.
تمرکز روی انسان‌ها به جای خودروها
به هرترتیب در تهران یک‌گام دیگر برای توسعه حمل‌ونقل‌های پاک برداشته شده است. آنطور که سیدآرش حسینی میلانی، رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران می‌گوید، گام‌های مختلفی از ابتدای سال97 در پایتخت برای توسعه حمل‌ونقل برداشته شده اما تعدادی گام مؤثر دیگر باقیمانده که نباید از آنها غفلت شود. او که طرفدار دوچرخه است و گاهی با این وسیله خود را به جلسات پارلمان شهری در خیابان بهشت می‌رساند، اضافه می‌کند: «فارغ از نگاه‌های سیاسی و جناحی باید دانست که در شهرهای توسعه‌یافته نیز، استفاده از وسایل حمل‌ونقل پاک و ارزان روزبه‌روز بیشتر می‌شود. در اغلب شهرهای اروپایی تا آنجا که موقعیت جغرافیایی امکان می‌دهد، امکانات مربوط به دوچرخه‌سواری فراهم شده است. در کنار اینها، وسایل شارژی مانند اسکوتر برقی، موتور برقی، خودروهای هیبریدی و برقی کوچک که بیشتر در محدوده‌ها و حلقه‌های مرکزی به‌کار گرفته می‌شوند نیز توسعه می‌یابند. از همه مهم‌تر اینکه حتی شهرهای بزرگ مثل پاریس، برای مقابله با آلودگی هوا و ترافیک، بررسی طرح‌های ممنوعیت تردد خودروها در نقاطی را در دستور کار قرار داده‌اند. یعنی مدیران شهری و مسئولان با توجه به بررسی‌ها، تحلیل‌ها و تجربه، تمرکزشان بیشتر روی انسان‌ها و حمل‌ونقل پاک است تا آماده‌سازی بسترها برای عبور و مرور راحت‌تر خودروها.»
اسکوتر شارژی
یک‌کارشناس ارشد شرکت دوچرخه و اسکوتر اشتراکی درباره آزمایش اسکوترها در تهران می‌گوید: «هدف ما این نیست که دوچرخه‌سوار‌ها را اسکوترسوار کنیم بلکه باید به‌صورت 2 محصول متفاوت به آنها نگاه کرد. اسکوتر با شارژ کامل حدود 4ساعت کار می‌کند البته ایستگاه‌های اسکوتر به‌دلیل نیاز به شارژ از ایستگاه‌های دوچرخه مجزا خواهند بود و باتری‌های یدکی هم برای استفاده بیشتر وجود دارد.»
محمد امین جعفری، با تأکید بر اینکه کاربران دوچرخه‌ها بیمه می‌شوند و این اتفاق برای کاربران اسکوتر هم خواهد افتاد، می‌افزاید: «باید هم اسکوترها و هم لوازم یدکی موردنیاز آن به میزان کافی تامین شود تا بتوان پروژه را شروع کرد. امیدواریم که در نیمه دوم سال بتوانیم این کار را انجام دهیم. کسانی که با دوچرخه و اسکوتر اشتراکی آشنا هستند این را به‌صورت یک محصول جدید میبینند و با محدودیت‌های دوچرخه‌سواری در شهر هم آشنا هستند.»
اسکوترها از پس شیب خیابان برمی‌آیند
قبلا درباره تأثیر شیب خیابان‌های تهران بر رونق دوچرخه‌سواری بحث‌های زیادی شده بود و گروهی معتقد بودند که این معابر مانع استفاده مؤثر از دوچرخه به‌عنوان یک وسیله حمل‌ونقل خواهند شد. با وجود این دوچرخه‌سواری در تهران در سال‌های اخیر افزایش پیدا کرده است. اکنون این موضوع درباره اسکوترها مطرح شده است زیرا این وسیله به‌طور معمول در سطوح صاف مورد استفاده قرار گرفته است. در حالی که موتور برقی اسکوتر در این مرحله به‌کار می‌آید و از پس شیب کم خیابان‌ها برمی‌آیند. اسکوترهای برقی از نظر فنی تا 30کیلومتر بر ساعت سرعت می‌گیرند ولی سرعت مناسب برای آنها 20کیلومتر بر ساعت است. بسته به وزن فرد و مسیر سربالایی، شارژ بیشتری مصرف می‌شود.
وقتی دوچرخه‌های اشتراکی به راه‌افتادند درخواست شهرداری این بود که بیشتر آنها در مناطق طرح ترافیک مورد استفاده قرارگیرند تا به کاهش خودروهای شخصی کمک کنند. این دوچرخه‌ها اکنون محدوده‌های خاصی در مناطق 2، 6، 7، 9، 12و... دارند و نباید از آن خارج شوند. اگر دوچرخه‌سوار از قسمت کوچکی خارج شود ولی پایان سفر را باز هم در محدوده یا در یکی از ایستگاه‌ها ثبت کند شامل «خروج از محدوده» نمی‌شود اما اگر دوچرخه را در خارج از محدوده قفل و پایان سفر ثبت کند، پیامکی برای مشترک ارسال می‌شود که تخلف را نشان می‌دهد و درصورت تکرار حساب کاربری او حذف خواهد شد. کاربران دوچرخه‌های اشتراکی در اپلیکیشن نقشه محدوده مجاز، ایستگاه‌ها و دوچرخه‌ها را میبینند و اسکوترها هم که مجهز به جی‌پی‌اس هستند هم دارای مناطق مخصوص خود خواهند شد اما برای تعیین این محدوده‌ها باید رفتار کاربران در ابعاد کوچک‌تر مشخص شود.
اسکوترسواری ساده است
وقتی از جوانی خواسته می‌شود یک اسکوتر اشتراکی را حتی در بلوار مسطح کشاورز امتحان کند شاید کمی تردید نشان دهد اما کسانی که پا روی اسکوترهای برقی‌گذاشته‌اند، استفاده از آن را خیلی راحت میبینند مخصوصا اگر دوچرخه‌سواری بلد باشند در حفظ تعادل آن مشکلی نخواهند داشت. عبور از کنار خیابان و خودداری از حرکات مارپیچ هم به احتیاط کاربر بستگی دارد. نکته اینکه قیمت اسکوتر از دوچرخه بیشتر است. اسکوترهای شهری به‌دلیل مجهزبودن به کمک فنر، ترمز عقب و جلو و جزئیاتی مانند لاستیک پهن و ویژگی‌هایی که استفاده از آن را در معابر شهر ساده‌تر می‌کند، قیمت بیشتری نسبت به دوچرخه دارند. برند‌های مختلف این اسکوترها که اغلب چینی هستند، قیمتی بین 10تا 20میلیون تومان دارند. واردات این اسکوترها به قیمت دلار بستگی دارد و به‌دلیل اینکه بعضی از قسمت‌های آن مانند قفل و مکان‌یاب در ایران نصب می‌شود، فعلا نمی‌توان قیمت نهایی آنها را مشخص کرد. قبلا استفاده آزمایشی از اسکوتر‌هایی برقی در پارک پردیسان، میرداماد، بلوار کشاورز و خیابان انقلاب انجام شده بود. اگر کاربرد مؤثر این وسیله چه به‌صورت تفریحی و چه برای حمل‌ونقل در شهر به اثبات برسد، در آینده اسکوترها هم به بهبود رفت‌وآمد درشهر کمک خواهند کرد.
در همینه زمینه :
حمل و نقل پاک
باشگاه نویسندگان