جای خالی برنامه

فرزانه آئینی- دبیرگروه سیاسی

قرار است فردا دومین دور مناظره کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار شود، نشستی که بعد از نخستین دور- که شنبه برگزار شد - بیشتر مورد توجه مردم قرار خواهد گرفت و جدی‌ترین بسترسازی برای رقابت‌های انتخاباتی را فراهم خواهد ساخت.
مناظره فردا در واقع ریل ‌گذار نگاه و توجه مردم به کاندیداها خواهد شد و امکان مقایسه برنامه‌ها، سطح و سبک کاندیداها را عملا فراهم می‌کند، چرا که در دور اول مناظره‌ها مردم با سبک، جایگاه و سخنوری کاندیداها آشنایی مقدماتی پیدا کرده‌اند و در راند دوم این نشست‌ها آنچه مورد توجه مخاطب قرار می‌گیرد برنامه و چگونگی مانور و ایستادگی است که کاندیداها بر سر شخصیت و به تعبیری دیگر هویت ریاست‌جمهوری خود به مردم نشان خواهند داد.  
به همین دلیل در مناظره دوم که گفته می‌شود با موضوع سیاسی اجتماعی، 180دقیقه به‌صورت زنده روی آنتن رسانه ملی می‌رود کاندیداها همه تلاششان را به‌کار خواهند بست تا با گذر از مرحله اول که اعلام کردند چرا به میدان آمده‌اند به مخاطبانشان بگویند چگونه می‌خواهند در میدان بمانند و اساسا چرا می‌خواهند زمام سکانداری ‌ کرسی ارشد اجرایی کشور را در دست بگیرند و در این مرحله ورای موضوع مناظره آنچه آنها درباره اهمیت این کرسی و اثرگذاری‌شان در این مسند می‌گویند و مخاطب از آنها می‌پذیرد در شانس و اقبال رأی‌آوری آنها اثر‌گذار خواهد شد. اقبالی که اگر در سومین و آخرین دور مناظره –‌که 22خردادماه برگزار می‌شود -‌حفظ شود، برنده سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری را عیان خواهد کرد. چرا که دور سوم مناظره 5روز مانده به پایان زمان تبلیغات کاندیداها برگزار می‌شود و بزرگ‌ترین میدان تبلیغاتی برای کاندیداها خواهد بود و آنطور که تجربه انتخاباتی ادوار گذشته نشان داده است بعد از مناظره سوم است که شور اجتماعی و موج انتخاباتی در سراسر کشور قابل لمس و
رویت خواهد شد.  بر همین اساس هم هست که‌ تیم‌های تبلیغاتی‌ کاندیداها بر پایه برنامه‌ای مشخص و مدون در مناظرات رسمی انتخابات که از قاب رسانه ملی مهمان خانه‌های مردم خواهد شد برای ربودن گوی رقابت‌ از یکدیگر از هم‌اکنون به تکاپو افتاده‌اند و در صددند با رفع کاستی‌های بروز یافته در مناظره اول، کاندیدای متبوعشان را در دور دوم بهتر و مسلط‌تر از دور اول نشان دهند.
 شنبه‌ای که گذشت 7 کاندیدای کارزار سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری(سعید جلیلی، محسن رضایی، ابراهیم رئیسی، علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، محسن مهرعلیزاده و عبدالناصر همتی)مقابل یکدیگر نشستند و به روال ادوار گذشته و سیاق فرم انتخاباتی مناظرات ریاست‌جمهوری رسانه ملی، همگی در فرصت برابر و در قبال سؤالات مجری پاسخگو بودند.
تنها دوری که در ادوار انتخابات ریاست‌جمهوری، مناظره‌های ریاست‌جمهوری دوطرفه برگزار شده و به‌صورت گروهی نبوده، به انتخابات سال 88برمی‌گردد و تجربه‌ای که اگر چه در ارتقای سطح مشارکت عمومی تأثیر گذار بود اما به بایگانی سپرده شد و در 3 دوره اخیر انتخابات ریاست‌جمهوری دیگر تکرار نشده است.
موضوع نخستین دور مناظره مباحث اقتصادی بود و اگرچه مجری مناظره به قید قرعه در این زمینه سؤالاتی را از کاندیداها می‌پرسید اما از آنجا که در جای خالی کارشناس و صاحب‌نظر در این میدان کاندیداها هر کدام موضوع خود را در 3دقیقه در قالب پاسخ به سؤال مشخص ابراز می‌کردند‌ امکان مقایسه نظرات آنها به‌دلیل تعدد سؤالات وجود نداشت. مناظره همچون تجربه سال‌های قبل به عرصه‌ای برای بیان آنچه کاندیداها دوست داشتند بگویند بدل شد. عرصه‌ای که برخی از آن برای عیان کردن تسلطشان بر موضوع استفاده کردند و برخی به فرصتی برای حمله به کاندیدای رقیب.
 روندی که بیشتر از آنکه حول برنامه و نگاه کارشناسانه 7رقیب سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری بگردد به محفلی برای دیالوگ‌های جسته و گریخته کاندیداها و بعضا اتهام‌زنی‌هایشان به یکدیگر بدل شد. اتهام‌زنی‌هایی که از پرمخاطب‌ترین رسانه کشور در کمترین زمان ممکن به گوش مردم رسید و در اندک زمانی به برچسب‌های شبکه‌های اجتماعی بدل شد.
نماینده دولت خواندن، عامل وضع موجود، کاندیدای پوششی، زیر سؤال بردن روند اخذ مدرک تحصیلی یکدیگر، تخریب رزومه مدیریتی و زیر سؤال بردن انگیزه‌های حضور یکدیگر برای شرکت در انتخابات پیش رو پرتکرار‌ترین واژگانی بود که میان کاندیداها رد و بدل شد.
5کاندیدای اصولگرا همتی را عامل وضع موجود و نماینده تفکر دولت می‌دانستند و او در مقابل 4کاندیدای حاضر زاکانی، قاضی زاده، جلیلی و رضایی را کاندیدای مدافع و به تعبیری پوششی رئیسی لقب داد.
به این معنا که برای حمایت از او و جلو‌گیری از تخریب او وارد عرصه انتخابات شده‌اند. مهرعلیزاده دیگر کاندیدای این رقابت‌ها هم بدون آنکه از سوی دیگر کاندیداها خیلی محل توجه قرار گیرد هراز گاهی با نقد‌های تند و تیزش علیه رئیسی سبب می‌شد موجی در شبکه‌های اجتماعی به راه بیفتد.
 به هر روی لابه‌لای این هشتگ‌ها و اتهام‌زنی‌ها آنچه عیان نشد برنامه مدیریتی مدعیان کرسی ریاست‌جمهوری برای حل بحران‌ها و مسائل اقتصادی کشور در سال‌های آینده بود. سایه اتهام‌زنی‌ها چنان بود که کاندیداها حتی فرصت نکردند در باب مهم‌ترین موضوعات روز کشور  اظهارنظر کنند.
در این دیالوگ‌های دو و بعضا چندطرفه آنچه مغفول ماند چگونگی پیشبرد برنامه‌ها برای حل مشکلات اقتصادی کشور زیر سایه تحریم‌ها بود و مهم‌تر از آن پاندمی کرونا که در تمام دنیا چرخه اقتصاد را تحت‌تأثیر قرار داده است.
 2 موضوع مهمی که غایب مناظره اول بودند در بیان دیدگاه‌ها و دغدغه‌های مدیریتی کاندیداها نقشی نداشتند، چنان که بعد از پایان مناظرات صاحب‌نظران یکی بعد از دیگری به میدان آمدند و از سکوت مدعیان ریاست‌جمهوری در این مهم ابراز تعجب کردند و در همین فضا بود که صاحب‌نظران بسیاری به عرصه آمدند و با نقد سخنان پراکنده و کلی‌گویی کاندیداها دور اول مناظره را بدون برنده ارزیابی کردند.

مکث
حمله به دولت به جای ارائه برنامه
حمله به دولت روحانی دیگر محور مشترک مدعیان پاستور بود، که باز تکرار آن در روند مناظره سبب شد بلافاصله بعد از پایان نشست سخنگوی دولت در برابر آن موضع رسانه‌ای بگیرد.
علی ربیعی در نامه‌ای به علی‌عسگری رئیس سازمان صداوسیما خواستار در اختیار قرار دادن وقت برای پاسخ به موضوعات مطرح‌شده در برنامه‌های تبلیغاتی و مناظره انتخاباتی از سوی دولت شد.
او در این نامه تأکید کرد که متأسفانه در نخستین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری، شاهد اتهام‌زنی‌های متعدد ناشی از کم‌اطلاعاتی و نیز طرح افترائات ناروا علیه دولت از سوی برخی نامزدها بوده‌ایم، مجدداً تأکید می‌نماییم در این زمینه لازم است براساس مراعات انصاف و نیز ایجاد شفافیت، در اسرع وقت فرصت مقتضی در برنامه زنده تلویزیونی برای پاسخ به اتهامات یادشده، به نماینده دولت اختصاص یابد.