همه اقدامات برای آموزش چهره به چهره

خدیجه نوروزی ـ نگار حسینخانی ـ فتانه احدی ـ روزنامه‌نگار

آموزش و پرورش هم مانند بسیاری از بخش‌های دیگر، دو سال پیاپی ناشناخته بحران قرن را با تمام فراز و نشیب‌هایش تجربه کرد. کرونا در اواخر 98و اوج گرفتنش در ابتدای 99موجب تعطیلی مدارس شد وتا مدتی رشته ارتباطی بین معلم و دانش‌آموز که از ارکان اصلی آموزش بود قطع شد اما کم‌کم شرایط به‌گونه‌ای پیش رفت که آموزش و پرورش به ناچار مسیر جدیدی را برای آموزش در پیش گرفت وآن  دنبال‌کردن تدریس از طریق فضای مجازی بود. اما با وجود همه ظرفیت‌ها و امکانات، این روشن بود که هیچ آموزشی جایگزین آموزش حضوری نخواهد بود و طبق پژوهش‌های متعدد با وجود همه زیرساخت‌های دسترسی به فضای مجازی برای دانش‌آموزان و معلم‌ها، باز هم حداکثر بازدهی از این طریق 50درصد است. بنابراین با شروع واکسیناسیون در ایران و واکسینه‌شدن گروه‌های سنی به‌ترتیب اولویت، یکی از مطالبات وزارت آموزش و پرورش در دیدار با مسئولان وزارت بهداشت و درمان این بود که گروه‌های آموزشی هم به‌عنوان مشاغل پرخطر در فاز سوم واکسیناسیون در اولویت واکسینه‌شدن قرار بگیرند تا وزارت آموزش و پرورش بتواند در مهر 1400اقدام به بازگشایی مدارس و آموزش به‌صورت حضوری کند. وزارت بهداشت با این موضوع موافقت کرده و قرار است معلم‌ها در فاز سوم واکسیناسیون کرونا واکسینه شوند. واکسیناسیون علاوه بر کاهش خطرات ناشی از انتقال کووید-19و بالابردن ایمنی و سلامت معلم‌ها و کادر آموزشی، دغدغه والدین و دانش‌آموزان را برای آموزش حضوری تا حد زیادی کاهش خواهد داد و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سوی کادر آموزشی، دانش‌آموزان حضور پررنگ‌تری در مدرسه خواهند داشت. البته طبق گفته وزیر آموزش و پرورش اگر تا مهرماه مصونیت جمعی ایجاد شده باشد، مدارس بازگشایی می‌شوند و اگر اینطور نباشد، روش غیرحضوری ادامه خواهد داشت. طبق اعلام وزارت بهداشت، برنامه‌ریزی برای واکسیناسیون معلم‌ها و کادر آموزشی آموزش و پرورش براساس تعداد واکسن‌های وارداتی یا تولید داخل انجام خواهد شد. در ادامه به زمان آغاز واکسیناسیون این گروه، همچنین دانش‌آموزان، شرایط احتمالی بازگشایی مدارس پس از واکسن، مرور وعده‌های داده‌شده‌ پیشین، برنامه کشورهای دیگر درباره واکسینه‌کردن معلم‌ها و روند بازگشایی مدارس در این کشورها اشاره خواهیم کرد.

واکسیناسیون از برج 5
طبق اعلام ستاد ملی کرونا و وزارت بهداشت قرار است معلمان، استادان دانشگاه و کادر آموزشی از مرداد واکسینه شوند تا قبل از بازگشایی مدارس فرصت کافی برای تزریق دوز دوم را داشته باشند. این گروه جزو مشاغل پر‌خطر هستند و قرار است با حجم زیادی از دانش‌آموزان، ارتباط حضوری بگیرند، لذا واکسینه‌شدن این گروه اهمیت بسیاری دارد.

یک میلیون معلم در اولویت واکسیناسیون
آموزش و پرورش در سال 99به بیش از 15.5میلیون دانش‌آموز خدمات آموزشی و تربیتی ارائه داد که از این میان بیش از 10میلیون دانش‌آموز در بستر شبکه آموزشی شاد تحت آموزش مجازی قرار گرفتند. اما طبق اعلام معاونت برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش در سال تحصیلی 1401-1400 بیش از 13میلیون دانش‌آموز خواهیم داشت که اگر مدارس به شکل حضوری برگزار شود، باید قریب به یک میلیون معلم، مدیر و کادر اجرایی مدارس در قالب بیش از 110هزار مدرسه و 550هزار کلاس درس به این دانش‌آموزان خدمات ارائه دهند. قبل از بازگشایی مدارس باید این تعداد از معلم‌ها و کادر آموزشی طبق برنامه‌ریزی‌های وزارت بهداشت مورد واکسیناسیون قرار گیرند. البته بازگشایی مدارس در مهرماه، در شرایطی است که آموزش و پرورش اعلام کرده با 190هزار کمبود نیرو مواجه است و در تلاش است زمینه استمرار خدمت 60هزار نفر از بازنشستگان را فراهم کند. این در حالی است که آموزش و پرورش در سال‌جاری بیش از 95هزار بازنشسته خواهد داشت.

تزریق هر واکسنی که در دسترس باشد
دکتر کیانوش جهانپور در گفت‌وگو با همشهری درباره واکسیناسیون معلم‌ها و کادر آموزشی می‌گوید: معلم‌ها (هر تعدادی که باشند، محدودیتی وجود ندارد) در فاز سوم واکسیناسیون واکسینه خواهند شد و در این زمان از هر نوع واکسن چه وارداتی و چه تولید داخل استفاده می‌شود. ممکن است در تابستان از واکسن‌های تولید داخل هم برای واکسیناسیون کادر آموزشی استفاده شود. شرکت دارویی برکت تاکنون یک میلیون دوز واکسن تولید کرده و منتظر صدور مجوز مصرف اضطراری است و شرکت انیستیتو پاستور ایران هم در حال شروع مراحل تولید است و تا هفته‌های آتی وارد مرحله تولید انبوه می‌شود. اگر مجوز مصرف اضطراری آن از سوی وزارت بهداشت صادر شود، واکسن این شرکت در کمپین واکسیناسیون قرار می‌گیرد. هر چه زمان بگذرد تولید داخلی سهم بیشتری از واکسیناسیون را به‌خود اختصاص خواهد داد. البته واردات تا برطرف‌شدن کامل نیاز داخل همچنان ادامه دارد.

5تا 18ساله‌ها واکسینه نمی‌شوند
هنوز در کشورمان برنامه‌ای برای واکسیناسیون دانش‌آموزان زیر‌18سال وجود ندارد. شرکت سازنده واکسن فایزر اعلام کرده که در حال تست واکسن روی افراد 5تا 18سال است. اما هنوز برای دانش‌آموزان زیر 18سال، واکسن ایمن و دقیقی وجود ندارد. در سایر کشورها نیز کودکان معمولا جامعه هدف تزریق واکسن کرونا نبوده‌اند. البته در بعضی کشورها تزریق یکی از انواع واکسن‌های کرونا به گروهی از کودکان آغاز شده که هنوز نتایج آن منتشر نشده است. وزارت بهداشت نیز منتظر است تا واکسن مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی وارد بازار شود تا بتواند آن را تهیه و دانش‌آموزان زیر 18سال را واکسینه کند. طبق اعلام ستاد ملی کرونا واکسن شرکت انیستیتو پاستور ایران در حال آزمایش و تحقیقات روی افراد با سنین پایین است تا اثرگذاری، مورد بررسی قرار گیرد و اگر نتایج مساعدی به‌دست بیاید، اتفاقات خوبی درباره واکسیناسیون دانش‌آموزان زیر‌18سال رقم خواهد خورد.

دانش‌آموزان بیمار در اولویت واکسیناسیون
طبق اعلام ستاد ملی کرونا، درصورت واکسینه‌نشدن دانش‌آموزان و بازگشایی مدارس در مهرماه، خطری دانش‌آموزان را تهدید نمی‌کند. با وجود اینکه اخیرا آمار مبتلایان کم‌سن به کرونای جهش‌یافته با علائم ساده و کم، افزایش نسبی داشت، اما آمار مرگ‌ومیر آنها بسیار پایین بود و افراد کم‌سنی که براساس کرونا فوت کردند بیماری زمینه‌ای داشتند. لذا دانش‌آموزانی که از بیماری زمینه‌ای رنج می‌برند، درصورت تأیید، در اولویت تزریق واکسن قرار خواهند گرفت.

مدارس پس از واکسیناسیون بازگشایی خواهند شد؟
می‌گویند معلم و مدرسه جایگزین ندارد. این جمله حالا پر‌تکرارترین گزاره‌ای است که در 2سال گذشته و با شیوع ویروس کرونا بارها خبرش شنیده شده است. محسن حاجی‌میرزایی می‌گوید که انتظار می‌رود مهرماه ۱۴۰۰، با آغاز سال تحصیلی جدید، این امر میسر شود. این آخرین اظهارنظر وزیر آموزش و پرورش، در این‌باره است. او که بارها این امر به تعویق افتاده را امید داشت، حتی برای یک ساعت در روز نیز در سال تحصیلی آتی آرزو دارد. اما این در حالی است که برای بازگشایی مدارس باید حتما مصونیت جمعی ایجاد شده باشد زیرا اگر چنین شرایطی در مهر ١۴٠٠ نیز ایجاد نشود، روش غیرحضوری ادامه‌دار خواهد بود. گروه‌های سنی پایین‌تر که اکثرا دانش‌آموز  به‌حساب می‌آیند، در ردیف‌های آخر دریافت واکسن قرار گرفته‌اند. با این حال سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا در تازه‌ترین اظهاراتش گفته است: «ان‌شاالله از اول مهر مدارس و دانشگاه‌ها بازگشایی شود. بنا بر برنامه‌ریزی انجام شده، از مردادماه باید معلمان و استادان دانشگاهی واکسینه شوند تا بتوانند کلاس برگزار کنند». سیدحامد برکاتی، مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت نیز می‌گوید: «سرکلاس‌رفتن و تجمع بچه‌ها، هنگام ورود و خروج به مدرسه است و دومی تجمع ابتدای صبح و هنگام ظهر از موارد نگران‌کننده در بازگشایی مدارس است. با بازگشایی و تعطیلی مدارس در سیستم حمل‌ونقل عمومی ازدحام‌هایی رخ می‌دهد. برنامه این است که بتوانیم تا مهرماه استانداردهای لازم را برای بازگشایی مدارس عملی کنیم و ابتدا به سراغ گروه‌های در معرض خطر و کارکنان و معلمان مدارس برویم. سپس به مرور معلمان را واکسینه کنیم و مطابق سند ملی واکسیناسیون روند تزریق واکسن که از سالمندان و بیماران خاص آغاز شده به مرور و تا قبل از بازگشایی مدارس به کارکنان و معلمان مدارس برسد».

مکث
مدرسه‌ها باز می‌شوند؟

هنوز هیچ‌چیز قطعی و روشن نیست. گفته می‌شود مسئولان همچنان، حداقل برای گروه‌های سنی پایین به‌دنبال نظام مراقبت هستند. مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت می‌گوید: «اگر قرار باشد پس از بازگشایی مدارس، تصمیمی گرفته شود باید مبتنی بر مدرسه باشد، نه استانی و کشوری، چون با گسترش واکسیناسیون احتمال می‌دهیم هموطنانی، مانند گذشته شیوه‌نامه‌ها را رعایت‌ نکنند». از سویی این احتمال وجود دارد که مانند سال‌های گذشته، از ابتدای پاییز آنفلوآنزا شیوع پیدا کند. شاید همین دلیل خوبی باشد برای اینکه زودتر درباره واکسیناسیون این گروه سنی نیز فکری شود. شاید این نیز وظیفه دولت باشد که مدرسه را ایمن کند تا دانش‌آموزان بتوانند در محیط خود به زیست‌طبیعی و اجتماعی‌شان ادامه دهند؛ امری که حاجی میرزایی در پاسخ به سؤال آغاز سال تحصیلی 1400 می‌گوید: «اگر بنا باشد از ابتدای مهرماه سال‌جاری، کلاس‌ها به‌صورت حضوری برگزار شوند، باید حتما فرهنگیان جزو اولویت دریافت واکسن کرونا قرار داده شوند؛ ما امیدواریم برای آغاز سال تحصیلی این موضوع نهایی شود». همانطور که پیداست درصورت واکسیناسیون، تازه گام بعدی درباره بازگشایی مدارس برداشته خواهد شد؛ واکسینه کردن دانش‌آموزان یا ادامه درس‌های غیرحضوری.