نبرد بازسازی

حملات اسرائیل به غزه، ویرانه‌هایی به جا گذاشته است که بدون عزم جدی و حمایت‌های جهانی، احتمالا تا مدتی بسیار طولانی پیش روی چشم مردم تیره‌روز غزه گسترده باقی خواهد ماند. به گزارش الجزیره، بسیاری از ساختمان‌هایی که ویران شده، نه‌تنها محل کار و زندگی مردم غزه که حالا مدفن سال‌ها خاطرات تلخ و شیرین آنهاست. این مردم، البته با درد و رنج آشنا هستند و از سال2007 در تحریمی فلج‌کننده زندگی می‌کنند. بمباران‌های اسرائیل 253نفر را شهید کرده است که 66نفر از آنها کودک هستند. این حملات همچنین 1800واحد مسکونی را به کل ویران کرده و به 14هزار و 300واحد دیگر هم صدماتی وارد کرده است. همه اینها یعنی ده‌ها هزار فلسطینی مجبور هستند در مدارسی که سازمان ملل در این شهر اداره می‌کند سرپناه بگیرند. براساس گزارش وزارت اطلاعات و اخبار که توسط حماس اداره می‌شود، حدود 74ساختمان شامل شهرداری‌های محلی هم ویران شده‌اند.
هفته گذشته، مقامات فلسطینی اعلام کردند که جبران صدمات وارده به صنایع، خطوط انتقال نیرو و کشاورزی حدود 150میلیون دلار بودجه می‌خواهد. همزمان با صندوق واکنش اضطراری سازمان ملل که گفته است 18.5میلیون دلار برای کمک‌های انسان‌دوستانه در غزه آزاد می‌کند، کشورهای زیادی هم از آمادگی خود برای کمک به بازسازی ویرانی‌های اخیر خبر داده‌اند.

موانع عمده 
سه‌شنبه گذشته، اسرائیل بالاخره اجازه عبور برخی کمک‌های انسان‌دوستانه را از گذرگاه کرم ابوسالم صادر کرد. کرم ابوسالم گذرگاه اصلی به غزه و یکی از دو گذرگاهی است که توسط اسرائیل کنترل می‌شود. غزه با 2 میلیون جمعیت، وابستگی زیادی به این گذرگاه دارد. سومین گذرگاه، رفح، توسط مصر کنترل می‌شود. مصالح برای ساخت‌وساز تنها از طریق گذرگاه کرم ابوسالم به غزه می‌رسند و باید از چند لایه پیچیده کاغذبازی عبور کنند.
علاوه بر آن، پول مورد نیاز باید از طریق تشکیلات خودگردان فلسطینی که در رام‌الله مستقر است و در هماهنگی با دفتر سازمان ملل در غزه تامین شود.
طرح‌های ساختمانی و انتقال مصالح هم باید توسط بخشی از ارتش اسرائیل که مسئول عملیات عمرانی در سرزمین‌های اشغالی است، تأیید شود. شرایط برای ساخت وساز، به‌گفته فیراس مسری تحلیلگر سیاسی، از درگیری‌های سال2014 به‌شدت بدتر و سخت‌تر شده است. اسرائیل حتی پیش از آن به سختی اجازه می‌داد که مصالح برای بازسازی ویرانی‌هایی که در درگیری‌های2008و 2012 ایجاد شده بود از گذرگاه عبور داده شوند. او به الجزیره گفته است: «وقتی که ساخت‌وساز شروع شود، واحد نظارت بر عملیات عمرانی تمامی مصالح را بررسی می‌کند تا به‌گفته خودشان کارکرد دوگانه نظامی و غیرنظامی نداشته باشند.» گرفتن تأییدیه کار سختی است و باید لیست اسامی کسانی که این مصالح به درخواست آنها به غزه می‌رود هم به ارتش اسرائیل ارائه شود.
مسری با اشاره به توافق سه‌گانه بین تشکیلات خودگردان فلسطین، اسرائیل و سازمان ملل برای بازساری غزه از سال2014، گفته است که مکانیسم صدور تأییدیه توسط اسرائیل احتمالا کار ساخت‌وساز را به‌شدت با مشکل مواجه خواهد کرد.
مسئله دیگر این است که ساخت‌وساز در غزه، عملا کمک به اقتصاد اسرائیل است؛ «بدون درنظر گرفتن اینکه چه‌کسی مصالح را می‌آورد، بیشتر آن از صنایع اسرائیل می‌آید. در نتیجه، اقتصاد اسرائیل از پولی که برای این مصالح و همینطور مالیاتی که برای عبور آنها از گذرگاه پرداخت ‌می‌شود، نفع می‌برد.»

اختلاف حماس و فتح 
محمد ابوجیاب، اقتصاددان ساکن غزه، معتقد است که «موانع بزرگ» دیگری هم بر سر بازسازی غزه وجود دارد. یکی از مهم‌ترین آنها، شرایطی است که دولت آمریکا تعیین کرده است و براساس آن، عملیات بازسازی از طریق سازمان ملل و با همکاری تشکیلات خودگردان تحت نظر فتح، گروه رقیب حماس، انجام می‌شود. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، هفته گذشته در قدس وعده داد که کمک‌های بین‌المللی را بسیج کند و گفت که آمریکا خود را متعهد می‌داند که کمک‌های چشمگیری برای بازسازی ارائه دهد. بلینکن به صراحت گفت واشنگتن می‌خواهد مطمئن شود که حماس، که از نظر آنها گروهی تروریستی است، از این کمک‌ها بهره نبرد.
ابوجیاب گفته است: «حماس بدون شک هرگونه دخالت و نظارت توسط تشکیلات خودگردان را رد خواهد کرد، چه تشکیلات بخواهد خودش مستقیم بازسازی را انجام دهد و چه به‌صورت واسطه منابع مورد نیاز را به غزه منتقل کند.» 2گروه، از سال2007 که حماس در انتخابات پارلمانی حزب فتح متعلق به محمود عباس را شکست داد، در تقابل با یکدیگر قرار دارند. پیش از آن سال‌ها فتح حزب حاکم بود و واگذار کردن اختیاراتش به حماس برای این گروه بسیار سخت و تلخ بود. ابوجیاب همچنین گفته است: «ما شاهد سطح بی‌سابقه‌ای از عدم‌ارتباط بین مقامات در رام‌الله و غزه هستیم. آنها باید با هم خسارات وارد آمده را شناسایی و برآورد کنند و برنامه‌های مورد نیاز برای بازسازی را ارائه دهند، اما با این سطح از ارتباط، به سختی می‌توان به همکاری موفقیت‌آمیز آنها امیدوار بود.» علاوه بر آن، کمک‌های اقتصادی می‌تواند به‌خودی خود به یک پروسه به‌شدت سیاسی تبدیل شود؛ به این معنا که کمک‌هایی که از کشورهای مشخصی می‌آیند احتمالا ارتباط زیادی به شرایط سیاسی خواهند داشت. ابوجیاب معتقد است که برخی از کشورهای عربی احتمالا با این هدف کمک‌های مالی به فلسطین روانه خواهند کرد که «نقشی مهم در منطقه» به‌دست بیاورند. بدون توجه به این چالش‌های پیش‌رو، مردم غزه امیدوارند که کار بازسازی آنطور که می‌خواهند انجام شود و چهره شهر، عاری از ویرانی باشد. سوزان مطر، یکی از شهروندان غزه که دفتر کسب‌وکارش را در بمباران‌های اخیر از دست داده به الجزیره گفته است: «ما امیدواریم شرایط دوباره همانطور شود که قبلا بود. اینجا فقط مسئله زمان مطرح است و مطئنیم دوباره همه‌‌چیز به روال سابق بازمی‌گردد.»