گزارش
گفت‌وگوی همشهری با محمدرضا فرطوسی؛فیلمساز خوزستانی
می‌خواهم قصه‌گوی مردم خوزستان باشم
حمیده پازوکی- خبرنگار
محمدرضا فرطوسی متولد۱۳۶۱ در اهواز است. فیلم‌سازی برآمده از سینمای مستند که نگاه مردمشناسانهاش به سینما و خوزستان موجب شده است تاریخ و جغرافیای این سرزمین نقشی پررنگ در آثارش داشته باشد. به‌تازگی «من یوسفم، مادر» نخستین فیلم سینمایی او جایزه بهترین فیلم بلند بخش مسابقه اصلی و جایزه بهترین فیلم بلند از نگاه تماشاگران جشنواره بین‌المللی فیلم «لاهه»(مِنا) در هلند را از آن خود کرده است.
اشتراکگذاری دغدغه‌ها
این کارگردان خوزستانی درباره اینکه همیشه در آثارش نگاهی به خوزستان دارد به همشهری می‌گوید: آدم‌ها از فضایی که در آن رشد می‌کنند، تأثیر میگیرند. درباره من هم همین‌طور است و می‌توانم بگویم یکی از دلایل علاقه‌مندی‌ام به حوزه تصویر این بود که بتوانم این تأثیر و دغدغه‌های ناشی از آن را روایت کنم. محمدرضا فرطوسی تأیید می‌کند که همیشه نگاهی اجتماعی و مردم‌شناسانه دارد و درباره دلیل این دیدگاه اظهار می‌کند: همیشه برایم مهم بوده که واقعیت خوزستان و قصه مردمش را بازگو کنم. من در جنگ به دنیا آمده‌ام و جنگ مهم‌ترین تأثیر را بر زندگی مردم این خطه گذاشته است. بعدها تبعات جنگ هم زندگی ما را تحت‌تأثیر خود قرار داد؛ هرچند زیست‌بوم منطقه و موضوعاتی مانند خشکی تالاب هورالعظیم و گردوخاک همیشگی خوزستان هم بر زندگی ما بی‌تأثیر نبوده است. او که معتقد است همه آثارش خط و ربطی به هم دارند، ادامه می‌دهد: هنرمند در آکواریوم زندگی نمی‌کند، از دنیای واقعی الهام میگیرد و همین را از طریق اثرش بازگو می‌کند. من هم به همین شکل کار می‌کنم و تجربه‌هایم را با فیلم‌هایم به نمایش می‌گذارم.
سینمای مستقل خوزستان
این کارگردان خوزستانی پاسخ اینکه حضور در سینمای مستقل چقدر به بیان راحتتر مسائل و دغدغه‌هایش درباره خوزستان کمک کرده است؟ می گوید: در سینمای مستقل شما با آزادی بیشتری می‌توانید دغدغه‌هایتان را تصویر کنید. نبود بودجه و حمایت مالی کارتان را سخت می‌کند و موجب می‌شود فیلمها سختتر ساخته و اکران شوند. از سوی دیگر همین که فرایند نوشتن و ساختن فیلم‌تان تحت‌تأثیر نهادهای تامین‌کننده بودجه نیست، موجب می‌شود بتوانید افکار خودتان را دنبال کنید. فرطوسی می‌افزاید: چنین فیلمهایی شخصی‌تر و دغدغهمندتر هستند و هنرمند آنچه خودش می‌خواهد را بیان می‌کند. این بزرگ‌ترین مزیت سینمای مستقل است و موجب می‌شود فیلمساز همیشه در فضای شخصی خودش بماند.
توجه فیلم‌سازان خوزستانی به مسائل استان
کارگردان «من یوسفم، مادر» درباره اینکه فیلم‌سازان خوزستانی چقدر به بیان مسائل استان در آثارشان توجه دارند، می‌گوید: واقعیت این است که هر فیلم‌سازی با فرم و محتوایی که خودش می‌خواهد کار می‌کند، اما می‌دانم که فیلم‌سازان خوزستانی درباره این جغرافیا و اقلیم کار می‌کنند. گاه شاید مانند فیلم اخیر من که درباره یک سرباز عراقی در جنگ ایران و عراق است به‌نظر برسد موضوع دیگر خوزستان نیست درحالی‌که گرچه داستان در کشور همسایه می‌گذرد، اما من روایت خودم را از سرزمین پدری در زمانی خاص بازگو و تلاش کرده‌ام قصه را از سوی دیگری هم نگاه کنم تا بدانم که آن طرف چه روی داده است.
فرطوسی با بیان اینکه این قصه از خاستگاه من و ارتباطی که بعدها با مردم این کشور برقرار کردم، پدید آمده است، ادامه می‌دهد: من تجربه مستندسازی را در کشورهای منطقه مثل عراق، امارات و...داشته‌ام و این ارتباطات موجب شده چیزهایی را کشف کنم که ممکن است آدم در شرایط عادی به آنها توجه نکند. در حقیقت با این فیلم میخواستم با نگاهی متفاوت از آنچه در سینمای جنگ وجود داشته فیلم بسازم.
***
فیلم‌های فرطوسی مورد توجه ویژه جشنواره‌های بین‌المللی قرار گرفته است و مستند «ایران، جنوب‌غربی» که در جشنواره‌های زیادی موفق بود، در برنامه محیط‌زیست سازمان ملل و برای کارشناسان محیط‌زیست سراسر جهان و استادان دانشگاه‌های سوئیس در ژنو به نمایش درآمده است. از دیگر فیلم‌های این فیلمساز خوزستانی می‌توان به «چشم‌ها»، «آن مرد اسب دارد»، «۲۵نفر»، «کودکی نخل»، «دله» و «ابومالک در عراق» اشاره کرد. «من یوسفم، مادر» نخستین فیلم سینمایی او داستان جوانی بغدادی با نام یوسف را روایت می‌کند که به‌دلیل ممانعت از حضور در جنگ علیه ایران توسط ارتش رژیم بعث، دستگیر شده است و بعد از مدتی ناپدید می‌شود.
