افسردگی در کمین ایرانی‌ها
معصومه حیدری‌پارسا/ خبرنگار
نگاهش میخکوب شده به گل‌های رنگا‌رنگ قالی؛ رنگ‌هایی که اگرچه خوش‌رنگ هستند اما او به‌دلیل بیماری روحی‌ای که دارد همه را سیاه می‌بینید. تنهایی، ناامیدی و اضطراب در نگاهش موج می‌زند و هیچ‌چیز، شادش نمی‌کند. صدای زنگ تلفن در گوش‌اش می‌پیچد اما انگار نمی‌تواند از ترنج و بته‌جقه‌های میان قالی خودش را بیرون بکشد. طبق آمار اعلام شده از سوی سخنگوی وزارت بهداشت 4/23درصد مردم کشور و 30درصد ساکنان پایتخت دچار یک اختلال روانی هستند. همچنین آمارهای رسمی حاکی از شیوع روزافزون افسردگی در کشور است؛ بیماری‌ای که باید درمان شود. افراد مبتلا به افسردگی حتی احتمال دارد به درجه‌ای از ناامیدی برسند که دست به‌خودکشی بزنند، این در حالی است که شناخت علائم افسردگی نقش به‌سزایی در پیشگیری از افزایش وخامت این بیماری دارد. دکتر غلامرضا ترابی- روانپزشک- درباره افسردگی و رعایت نکاتی که می‌توان برای روبه‌رو شدن با این موضوع داشت توصیه‌هایی دارد. او می‌گوید: «افسردگی یک بیماری طبی است. غم و ناامیدی در زندگی روزمره ممکن است نوعی افسردگی باشد که با احساس خستگی یا ملامت فراوان همراه است. وقتی افسرده هستیم معمولا نمی‌توانیم در مواجهه با شرایط مختلف مانند اخبار خوب یا اتفاقات خوشایند تغییری در روحیه خود ایجاد کنیم. افسردگی یک دوره عادی در مسیر زندگی نیست. بیماری افسردگی در ایران نسبتا شایع است». براساس آخرین آمارها حدود 14درصد مردم ایران طی دوره یک‌ساله مبتلا به نوعی از افسردگی هستند.
علائم افسردگی چه چیزهایی است؟
1.........................................ناراحتی شدید یا خلق غمگین
2.........................................کاهش علاقه به داشتن فعالیت یا لذت‌نبردن از فعالیت‌ها
3..........................................تغییر قابل توجه در اشتها یا وزن
4...........................................اختلال خواب
5...........................................بی‌قراری یا کندی
6...........................................خستگی یا کمبود انرژی
7...........................................احساس گناه و بی‌ارزشی
8...........................................فکر مرگ یا خودکشی
علت افسردگی چیست؟
افسردگی یک بیماری است که شامل علت‌های چندگانه‌ای مانند زیستی، روانی و اجتماعی می‌شود. علائم افسردگی نشان‌دهنده عدم‌تعادل در سیستم شیمیایی مغز است. این عدم‌تعادل اغلب به‌علت عوامل شایعی نظیر ژنتیک، استرس یا تغییرات ناشی از سایر بیماری‌ها همچون دیابت، سرطان، بیماری قلبی یا بیماری پارکینسون اتفاق می‌افتد. گاهی اوقات افسردگی می‌تواند بدون هیچ عامل آشکارساز مشخصی ایجاد شود.
چگونه فرد افسرده را درمان کنیم؟
افسردگی قابل درمان است. درمان مناسب همچون تجویز دارو و روان‌درمانی می‌تواند در اغلب بیماران کمک‌کننده باشد. شما می‌توانید در درمان خود به موفقیت و درمان مناسب برسید درصورتی که ارتباط تنگاتنگی با پزشک خود برقرار کنید و مشکلات ناشی از بیماری و یا عوارض داروها و همچنین علائم پیشرفت درمان خود را به‌طورمنظم با پزشک خود در میان بگذارید. با این کار احتمال بهبود افسردگی خود را بالا می‌برید. همچنین باید موارد زیر را طی درمان رعایت کنید:
ناامیدی را کنار بگذارید: با پیشرفت درمان کم‌کم متوجه خواهید شد که کمتر احساس غم و اندوه می‌کنید. هر تغییر خوب و یا بدی را به پزشک خود اطلاع دهید و اگر۲ تا ۴ هفته بعد از شروع درمان پیشرفتی نداشتید حتما پزشک را در جریان بگذارید. با ادامه درمان شما باید احساس دلسردی و ناامیدی کمتری داشته باشید. اگر این احساس بدتر شد بسیار مهم است که با پزشک خود تماس بگیرید.
از زندگی لذت ببرید و حرکت کنید: طی چند هفته از شروع درمان باید کم‌کم به فعالیت‌هایی که قبلا به آنها علاقه‌مند بودید مشغول شوید و از آنها لذت ببرید. هروقت این اتفاق افتاد و یا اینکه پس از مدتی در این زمینه پیشرفتی نداشتید ،پزشک را مطلع سازید.
درباره فکرکردن به مرگ با پزشک صحبت کنید: اگر در شما افکار مرگ و خودکشی وجود دارد ضروری است با پزشک خود و یا شماره 123(اورژانس اجتماعی) تماس بگیرید. از بیان افکار خودکشی با پزشک نترسید و خجالت نکشید. این افکار و احساسات در بسیاری از موارد از علائم افسردگی شدید هستند و با درمان بهبود پیدا می‌کنند.
مصرف داروهایتان را فراموش نکنید: مصرف بموقع داروهای ضدافسردگی مطابق با تجویز پزشک بسیار مهم است. اگرشما نمی‌توانید دارو مصرف کنید یا برخی اوقات یک یا چند نوبت مصرف دارو را فراموش می‌کنید یا هرگونه عارضه جانبی را تجربه می‌کنید پزشک خود را مطلع کنید تا در مورد اقدامات لازم مانند تغییر میزان دارو و یا تغییر نوع دارو تصمیم‌گیری کند. قطع کردن داروها بدون مشورت با پزشکتان می‌تواند بسیار مضر باشد. قطع ناگهانی این داروها توسط بیمار به‌طورخودسرانه، می‌تواند موجب تشدید عوارض جانبی یا حتی برگشت افسردگی شود. همچنین اگر به آرام‌بخش‌ها عادت کرده‌اید، حتما پزشکتان را مطلع کنید.
افراد درگیر افسردگی
هیچ‌کس از افسردگی در امان نیست. افراد موفق زیادی هستند که طی زندگی خود افسردگی را تجربه کرده‌اند. احساس ضعف شخصیت، ناتوانی و بی‌ارزشی نیز از علائم افسردگی است که با درمان بهبود می‌یابد.
افسردگی همیشه به‌دنبال مشکلات ایجاد می‌شود.
در بسیاری از موارد بدون هیچ عامل آشکارسازی افسردگی آغاز می‌شود. گاهی اوقات خانواده افراد افسرده به آنها می‌گویند تو که مشکلی نداری، چرا افسرده شده‌ای؟ این نگرش همانطور که گفته شد اشتباه است و بیان این سؤالات باعث تخریب بیشتر اعتماد به نفس شکننده افراد افسرده می‌شود. اجازه دهید فرد افسرده مشکلاتش را بگوید و هنگام گریه‌کردن منعش نکنید.
فرد افسرده چگونه می‌تواند به‌خود کمک کند؟
فعالیت کنید: شما نه‌تنها باید از نظرذهنی فعال باشید بلکه از نظر جسمی نیز باید خود را فعال نگه دارید. می‌توانید اهداف ویژه روزانه و هفتگی برای فعالیت‌های لذتبخش و مراقبت از خود تعیین کنید. حتی افرادی که مشکلات جسمی دارند مانند کسانی که معلولیت دارند، می‌توانند راه‌هایی برای افزایش فعالیت‌های خود و کمک به درمان افسردگی‌شان پیداکنند.
مراقب خود باشید: برنامه ورزشی در منزل را پیگیری کنید. خودتان را فعال نگه‌دارید. برای استفاده از هوای تازه به بیرون بروید. به سلامت شخصی خود توجه کنید.
برای فعالیت‌های لذتبخش زمانی را اختصاص دهید: تماشای فیلم، گوش‌دادن به موسیقی و انجام سرگرمی(خواندن کتاب، حل جدول و...) می‌تواند به شما بسیار کمک کند.
با دوستان و کسانی که به شما انرژی می‌دهند، دیدار کنید: با افرادی که از نظر عاطفی به شما نزدیک هستند و می‌توانند به شما کمک کنند ارتباط داشته باشید و به آنها تلفن بزنید. با دوستانتان گپ بزنید و قرار بگذارید و البته وقت بیشتری را با خانواده بگذرانید.
داروهای ضدافسردگی به کدام‌یک از علائم افسردگی کمک می‌کند؟
داروهای ضدافسردگی به خلق غمگین، عدم‌لذت بردن از فعالیت‌ها، بی‌اشتهایی، سرزنش خود، احساس ناامیدی، درماندگی و احساس گناه، کمبود انرژی، کمبود میل جنسی، مشکل تمرکز، احساس کندی، بی‌قراری و اشتغال فکری به مرگ یا خودکشی کمک می‌کند.
نکات ضروری درمورد داروهای ضدافسردگی
داروهای ضدافسردگی اعتیادآور نیستند: برخی می‌گویند کسانی را می‌شناسیم که همیشه مجبور به مصرف دارو هستند و اگر دارو را کنار بگذارند حالشان بد می‌شود. این مسئله به‌معنای اعتیادآور بودن این داروها نیست. گروهی از بیماران دچار انواع مزمن بیماری می‌شوند.
افسردگی مزمن به افسردگی‌ای گفته می‌شود که بیش از 2 سال طول کشیده است. حدود یک‌چهارم بیماران افسرده ممکن است به بیماری مزمن مبتلا شوند. گروهی از این افراد به مصرف طولانی دارو نیاز پیدا می‌کنند و درصورت قطع دارو مجددا دچار علائم می‌شوند. این گروه از بیماران به دارو اعتیاد ندارند بلکه بیماری‌شان ماهیت مزمن دارد. همچنین براساس مطالعاتی که در سراسر دنیا انجام شده فواید مصرف داروهای ضدافسردگی از مضرات آنها بیشتر بوده است. به یاد داشته باشید که عوارض خود بیماری افسردگی شامل از کار افتادن و انزوا، مشکلات خانوادگی همراه آن، عوارض جسمی مانند ضعف سیستم ایمنی بدن، فراموشی و... به‌مراتب از عوارض داروها بیشتر است. داروها برای اینکه اثر کنند به زمان نیاز دارند، بنابراین ممکن است که مجبور باشید حتی تا 8 هفته برای شروع اثر آنها صبر کنید. وقتی این داروها خوب اثر می‌کنند که به‌صورت منظم مصرف شوند. برای انتخاب دارو فقط با نظر روانپزشک عمل کنید.
عوارض داروهای ضدافسردگی را بشناسید: بی‌اشتهایی خفیف، حالت تهوع، ناراحتی گوارشی، خواب‌آلودگی، مشکل دربه خواب رفتن، تنش و اضطراب، تعریق، حالت منگی، سردرد و تغییردرمیل جنسی. درصورت بروزهرگونه عارضه حتما آن را به روانپزشک اطلاع دهید.
چه‌کنیم افسرده نشویم؟
آمارها می‌گویند یک جامعه افسرده و پریشان امنیت اجتماعی، سلامت و حتی تولید اقتصادی را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و این در حالی است که با برخی تغییرها در سبک زندگی می‌توان تأثیر افسردگی را کاهش داد و تا اندازه‌ای آن را کنترل کرد و شیوه‌های شاد‌زیستن را نیز آموزش داد. البته داشتن زندگی شاد و سالم نیازمند بودن در کنار خانواده‌ای شاد نیز هست. پس اگر احساس می‌کنید به اندازه کافی شاد نیستید و یا خانواده‌ای شاد ندارید با ما همراه باشید تا با برخی شیوه‌های شاد بودن آشنا شوید.
زمان‌های بیشتری را برای بودن با یکدیگر اختصاص دهید. نه به این معنا که بیشتر در خانه باشید و اوقات‌تان را پای تلویزیون و اینترنت تلف کنید بلکه بیشتر در کنار خانواده‌تان باشید، با یکدیگر صحبت کنید، بازی کنید و لحظات شادی را برای خود و خانواده‌تان برنامه‌ریزی کنید؛ مثلا ورزش‌هایی مانند دوچرخه‌سواری را با فرزندان خود برنامه‌ریزی کنید و حتی پیاده‌روی. برای پیاده‌روی و نرمش نزدیک‌ترین پارک هم می‌تواند اوقات خوشی را برایتان رقم بزند.
به دکوراسیون خانه توجه کنید. اتاق‌ها را طوری دکور و رنگ‌آمیزی کنید که حس شادی و انرژی را در افراد خانه ایجاد کند. طراحی و رنگ‌ها باید طوری باشد که تنش و اضطراب ایجاد نکند. در چنین فضایی انجام اموری مانند بازی، جلسات خانوادگی یا حتی آشپزی لذتبخش خواهد بود.
قدردانی از یکدیگر را فراموش نکنید. راه‌های مختلف را برای نشان‌دادن ارزش و احترامی که برای یکدیگر قائلید، امتحان کنید. شادی و رفتارهای مثبت و متقابل فرزندان و والدین در این مسئله بسیار مؤثرند. همچنین هرچه والدین با فرزندان نزدیک‌تر باشند سبب می‌شود بیماری‌های روانی چون افسردگی بیشتر کاهش پیدا کنند.
سعی کنید افکار منفی مانند احساس شکست یا تقصیر را که افسردگی باعث ایجاد آنها می‌شود باور نکنید. این افکار با فروکش‌کردن افسردگی باید تسکین پیدا کند.
در فعالیت‌هایی که باعث می‌شود احساس خوبی نسبت به‌خود پیدا کنید و از آنها لذت می‌برید شرکت کنید.
هنگامی که در حالت افسردگی هستید، سعی کنید از گرفتن تصمیمات بزرگ در زندگی اجتناب کنید. اگر مجبور به انجام این کار هستید از دوستان معتمد یا اعضای خانواده‌تان کمک بگیرید.
مهارت‌های مقابله با استرس‌های محیطی را یاد بگیرید. نگرش مثبت به زندگی را تقویت کنید. در نهایت اینکه استمرار در الگوی زندگی مبتنی بر کار مناسب همراه با ورزش روزانه و خواب شبانه کافی از راه‌های دیگر پیشگیری از افسردگی است.
