زنگ تحول در جنوب تهران

محمود مولایی- خبر‌نگار

 پروژه احداث مجموعه فرهنگی رازی در جوار برج تاریخی طغرل فردا با حضور شهردار تهران به بهره‌برداری می‌رسد. به‌گفته پیروز حناچی شهردار تهران، طبق سیاست‌های شهرداری تهران اجرای پروژه در نقاطی که تراکم جمعیت در هر هکتار بالاست، در اولویت بیشتری قرار دارد. به این ترتیب، مجموعه فرهنگی رازی با مساحت کلی 41هزار و 500مترمربع در شهرری از فردا آغاز به فعالیت می‌کند. این مجموعه بزرگ کاربری‌های مختلفی دارد و بدون تردید پس از پایان عصر کرونا، یکی از مراکز شلوغ در جنوب شهر تهران خواهد بود؛ مجموعه‌ای فاخر در پهنه تاریخی ری و در همسایگی بنای 800ساله طغرل، که قرار است مقصدی برای گردشگران داخلی و خارجی و محرکی برای توسعه این منطقه کمتر برخوردار و نشسته بر تاریخ و رهروانی گمگشته در جاده ابریشم باشد. معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران در رابطه با این مجموعه گفت: «مجموعه فرهنگی رازی به‌عنوان یک پروژه مولد توسعه در جنوب تهران تحویل شهروندان خواهد شد.» صفا‌صبوری‌دیلمی با اشاره به اینکه پروژه رازی ازجمله طرح‌های نیمه‌تمام به‌جامانده از دوره پیشین مدیریت شهری پایتخت به‌حساب می‌آمد، گفت: «بهره‌برداری از مجموعه فرهنگی رازی زمینه‌ساز تغییر چهره جنوب شهر تهران، رونق گردشگری شهری و بهبود سرانه فضاهای فرهنگی در منطقه20 خواهد شد.»‌

فضای مدرن در کنار قدیمی‌ترین جاذبه شهر
بنای مجموعه فرهنگی-گردشگری رازی در منطقه تاریخی شهرری در بخش جنوب‌شرقی شهر تهران واقع شده که با مساحتی بالغ بر 30هزار مترمربع در بستری بیش از 4هکتار در خیابان ابن‌بابویه قرار دارد. سیدمجید غمخوار، مدیرعامل سازمان عمرانی مناطق شهرداری درباره خصوصیات منحصر‌به‌فرد این مجموعه گفت: «در مجاورت این مجموعه برج تاریخی و 800ساله طغرل و سایت کاوش‌شده تاریخی قرار دارد که به همراه فضاهای متنوع فرهنگی و رفاهی مجموعه رازی فضای مناسبی را برای استفاده طیف‌های مختلف مردم به‌وجود می‌آورد. مجموعه فرهنگی رازی طرحی در جهت باززنده‌سازی برج طغرل و توسعه گردشگری منطقه است.»‌
برج طغرل یکی از قدیمی‌ترین جاذبه‌های شهر تهران محسوب می‌شود. این برج تاریخی در سال1310 در فهرست آثار ملی قرار گرفت و با بنایی به ارتفاع 20متر همیشه مورد توجه گردشگران قرار داشته است. حالا پس از صدها سال، مجموعه فرهنگی رازی به‌عنوان یک مرکز فرهنگی، گردشگری، تجاری و... در نزدیکی برج طغرل بنا شده است. همسایگی برج طغرل و مجموعه فرهنگی رازی به جذب گردشگر کمک خواهد کرد. ارتفاع ابنیه موجود در این مجموعه با محوریت چشم‌انداز برج طغرل و حفظ حریم این اثر ارزشمند طراحی شده و معماری آن نیز برگرفته از این اثر تاریخی برجای‌مانده از قرن چهارم هجری است. مجموعه رازی در دهه‌هایی که شاخص توسعه، پل‌ها و بزرگراه‌ها بودند، با رویکردی متفاوت در مسیر شهری انسان‌محور ساخته شده است. سید‌مجید غمخوار، مدیرعامل سازمان عمرانی مناطق شهر‌تهران گفت: «احداث مجموعه رازی در شهر ری به توسعه فرهنگ‌محور در مناطق کم‌برخوردار شهر تهران در منطقه20 کمک می‌کند.»
بخش‌های مختلف مجموعه رازی شامل بام سبز، موزه ری، محوطه تاریخی کاوش‌شده، باغ میانی، صحنه نمایش محلی، رستوران‌ها و قهوه‌خانه‌ها، کتابخانه‌ها و کارگاه‌های آموزشی، سالن‌های سینما و همایش و صحنه و سالن تئاتر است. بام سبز مجموعه فرهنگی رازی بخش سبز شیبدار یکپارچه‌ای است که کل مجموعه را زیر خود جای داده و مخاطب را پس از بازدید از برج طغرل به سمت مجموعه فرهنگی هدایت می‌کند. این بام از اطراف برج آغاز شده و با شیب ملایم از سطح زمین فاصله می‌گیرد تا به این ترتیب علاوه بر افق دید خوب و امکان گشت‌و‌گذار محوطه‌ی برج نیز توسعه یابد.

تماشای برج طغرل از تراس رازی
در مجموعه رازی موزه‌ای به مساحت 1600مترمربع وجود دارد که گذشته پربار منطقه ری و نحوه تغییرات شهری و سنت‌های دیرینه منطقه را با تکیه بر دو مجموعه تاریخ سنت و ری قدیم در معرض دید قرار می‌دهد. ضمن اینکه به اتکای سالن نمایشگاه موقت، برگزاری نمایشگاه مشترک با سایر موزه‌ها میسر می‌شود. همچنین محوطه تاریخی و سایت کاوش‌شده به وسعت 4500مترمربع که ماحصل کاوش‌های کارشناسان میراث فرهنگی در عملیات اجرایی پروژه است، در فاصله کمی از برج طغرل واقع شده است. با هماهنگی سازمان میراث فرهنگی این بخش به‌صورت یک ساختگاه تاریخی در معرض دید عموم گذاشته شده و به شکل موجود محافظت می‌شود. در بخش دیگری از مجموعه رازی باغ میانی قرار دارد. این بخش نقش یکپارچه‌کردن مجموعه را دارد و بخش‌های مختلف آن شامل رواق‌ها و تراس‌ها بستر مناسبی برای تماشای برج فراهم می‌آورد. همچنین، با وجود برخورداری از سیستم‌های گردش هوا و فضاهای باز و نیمه‌باز به کاهش مصرف انرژی جهت گردش هوا کمک می‌کند.
غمخوار گفت: «ایجاد صحنه نمایش محلی، تشدید حساسیت به برج طغرل و حفاظت از آن و  تلاش برای زنده ساختن فرهنگ و صنایع‌دستی جامعه در جنوب شهر‌از ماموریت‌های مجموعه رازی است. صحنه نمایش محلی ضمن تأکید بر سابقه تاریخی نمایش در زندگی مردم در قالب پرده‌خوانی و تعزیه به همراه غرفه‌های روباز عرضه صنایع‌دستی تلاشی در این راستاست.»
در ضلع جنوبی باغ میانی، کتابخانه و کارگاه‌های آموزشی قرار دارد که شامل 900مترمربع فضای کتابخانه‌ای و 550مترمربع فضای کارگاهی در طبقه فوقانی آن است؛ طوری که علاوه بر مخاطبان عام، مخاطبان خاصی را نیز جذب مجموعه می‌کند. با توجه به فاصله کم دانشگاه پیام نور از این مجموعه و نبود این زیرساخت‌ها در مجموعه دانشگاه، فضای مناسبی را برای استفاده دانشجویان و استادان از این مجموعه فراهم می‌آورد.

سینما و رستوران
در ضلع شمالی باغ میانی که به همراه فضاهای پشتیبانی و ملحقات آن به مساحتی بالغ بر 2500مترمربع می‌رسد، 4رستوران وجود دارد که قابلیت تجمیع در جهت برگزاری برنامه‌های ویژه را دارند. این سالن‌ها با توجه به موقعیت آنها نسبت به سالن‌های سینما و تئاتر، محل مناسبی جهت وقفه‌های تنفسی و جذب مخاطب هستند. در سرتاسر مجموعه نیز 4قهوه‌خانه وجود دارد که محل مناسبی برای گپ‌و‌گفت و جذب مخاطب هستند. در مجموعه فرهنگی رازی 3سالن سینما نیز به ظرفیت تجمیعی 500نفر که با امکانات صوتی و تصویری ‌استاندارد تجهیز شده‌اند، وجود دارد که امکان برگزاری همایش را نیز دارا هستند و فضایی جهت استفاده اهالی هنر و دوستداران هنر سینماست.
صفا صبوری‌دیلمی، معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران در این‌باره گفت: «تنوع عملکردی در فضاهای مختلف مجموعه فرهنگی رازی، آن را به‌عنوان گزینه‌ای کم‌نظیر برای میزبانی جشنواره‌ها و همایش‌های شهری، ملی و بین‌المللی مطرح می‌کند.»  همچنین در این مجموعه سالنی با ظرفیت 900نفر که محل اجرای تئاتر و نمایش‌های زنده است، وجود دارد. باتوجه به نوع طراحی آن، هرگونه پویایی و صحنه‌آرایی مدنظر کارگردان را در اختیار او قرار می‌دهد که فضا را برای هنرمندان و هنردوستان جذاب می‌کند. این سالن به تامین سرانه این نوع فضاها در جنوب شهر کمک می‌کند.

میدانگاه خورشید  در کنار برج طغرل
 عملیات اجرایی میدانگاه خورشید(راگا) در شهر ری که از تیرماه سال گذشته شروع شده است هم، به مراحل پایانی خود نزدیک می‌شود. این عرصه همگانی در نزدیکی مجموعه فرهنگی رازی و برج طغرل قرار دارد و مساحتش به بیش از 7500مترمربع می‌رسد. به‌گفته کاوه حاجی علی‌اکبری، مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران این فضا به‌گونه‌ای طراحی شده که قرار است علاوه بر فراهم‌ساختن تعداد قابل توجهی پارکینگ، به افزایش نشاط شهروندی، تقویت ارتباطات اجتماعی و بهبود هویت این محدوده از شهر ری کمک کند. میدانگاه خورشید در ضلع غربی برج طغرل و مکمل فضای برج رازی است که با تملک زمین‌های اطراف طراحی شده و تعاملات اجتماعی را به حداکثر رسانده و کیفیت محلات را افزایش می‌دهد. در‌عین‌حال، میدانگاه خورشید به دیده‌شدن بهتر برج طغرل کمک خواهد کرد؛ زیرا اطراف این برج در میان ساختمان‌های این محله به‌خوبی رویت نمی‌شد و پس از بهره‌برداری، برج طغرل نیز در کنار مجموعه فرهنگی رازی و میدانگاه خورشید جان تازه‌ای خواهد گرفت.

مشخصات مجموعه فرهنگی رازی

منطقه: 20
مساحت: 41500مترمربع
زیربنا: 31500مترمربع
مساحت موزه: 1600مترمربع
محوطه کاوش‌شده تاریخی: 4500مترمربع
ظرفیت آمفی‌تئاتر و سالن همایش: 900نفر
ظرفیت 3سالن سینما: 500نفر
تعداد رستوران: 4 باب