فاجعه بزرگ کاغذی

محمد عزیزی- نویسنده و ناشر

با توجه به وضعیت کاغذ و تأثیر آن بر کتاب، قیمت کاغذ در بازار آزاد نامشخص است و هر روز و هفته نوسان دارد. این روزها هر بند کاغذ بین 600تا 700هزار تومان قیمت دارد؛ درحالی‌که حدود قیمت متوسط یک‌سال گذشته نصف این مبلغ بوده است؛ تقریبا بندی حدود 250تا 300هزار تومان که گاهی هم به مرز 400هزار تومان می‌رسید، اما اگر این قیمت‌های جدید ثبات داشته باشد، ناشر نخستین کاری که می‌کند، حتی اگر مثلا 5تا 10بند ذخیره کاغذ داشته باشد، دیگر جرأت نمی‌کند کتابی را که سفارش داده است برای چاپخانه منتشر کند؛ چون می‌داند اگر همین حداقل هم از دست برود، ممکن است دیگر نتواند از طریق اتحادیه هم کاغذی را که بتواند با آن کتاب منتشر کند به‌دست بیاورد. واقعا دیگر حد فراتر از ناراحت‌کننده است و باید بگوییم یک فاجعه بزرگ فرهنگی در حال شکل گرفتن است؛ یعنی گرانی کاغذ هم‌اکنون به یک فاجعه بزرگ فرهنگی منجر می‌شود.

کمک‌های دولتی به ناشران
دولت باید بتواند به‌معنای درست کلمه به مدد فرهنگ، کتاب و ناشران بشتابد. در همین اوضاع هم بسیاری از ناشران ما به مرز ورشکستگی رسیده‌اند. حدود 2ماه پیش، یعنی اسفند سال 99کار ناشران کساد بود و فروردین هم که بعد از تعطیلات ناشران شروع به‌کار کردند بلافاصله قرنطینه‌ها و تعطیل شدن مشاغل شروع شد؛ یعنی آن حداقل‌ها و فعالیت‌هایی که می‌شد یک ناشر داشته باشد، هم عملا بسته شد. مضاف بر این، وقتی قیمت کاغذ به این حد می‌رسد، یعنی عملا تمام کتابفروشی‌ها و آنهایی که غیردولتی هستند و پشتوانه حمایتی ندارند باید بسته شوند. بسته شدن آنها هم خود نشر و تعداد زیادی از مشاغل وابسته را از بین می‌برد. درواقع چاپخانه‌ها، صحافی‌ها و کارگرهایی که در این راستا کار می‌کنند هم عملا بیکار شده و این روند به فاجعه‌ای فرهنگی منتهی می‌شود. در این اوضاع افرادی که در انتشاراتی‌ها یا کتابفروشی‌ها و دفاتر نشر کار می‌کردند چه کاری می‌توانستند انجام دهند؟ مترجم، نویسنده‌، ویراستار و... چه کاری باید انجام دهند؟ همچنین موضوع عجیب و غریبی است که دولت بخواهد بگوید این یکی، دو‌ماه را تحمل کنید، تا بگذرد و ببینیم چه اتفاقی می‌افتد! نه. این چنین نیست. واقعا همان ماجرای نبود نان در سفره خانواده می‌شود که یک شب و دو شب را می‌‌توان تحمل کرد، بعدش چه اتفاقی خواهد افتاد. امیدوارم دولتمردان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت صمت و آنهایی که در این رابطه دستشان می‌رسد به داد اتحادیه ناشران برسند.

مسئله تحریم‌ و کاغذ
متأسفانه همیشه باید خبرهای بد بشنویم و با مسائل ناراحت‌کننده دست به گریبان باشیم. امیدواریم به‌زودی فضایی باز شود و اتفاقاتی بیفتد و تحریم‌هایی که علیه کشورمان است، تمام شود.
 به هر صورت این خواست قلبی همه مردم ایران، به‌ویژه جامعه فرهنگی است که ان‌شاءالله تحریم‌ها از بین برود و گفت‌وگو‌ها در وین به ثمر بنشیند؛ چراکه قطعا دریچه‌ای باز خواهد شد و گشایشی صورت خواهد گرفت. کاغذ ارزان شود، مقوا و خدمات نشر ارزان‌تر می‌شود و ناشران می‌توانند کتاب چاپ کنند و آن را با قیمت مناسب به‌دست مردم برسانند. امید که مخاطبان کتاب و اهل مطالعه هم در این ایام کرونایی که هیچ پناهگاهی جز مطالعه ندارند، بتوانند کتاب بخوانند.