هوشمندتر از همیشه

هدا عربشاهی ـ روزنامه‌نگار

2دهه از قرن 21سپری شده و جهان در مسیر پیشروی به دهه سوم آن قرار دارد. اگر عرضه آیفون محصول شرکت اپل در سال 2007را نقطه عطفی برای تغییر نوع نگاه به تلفن همراه و تبدیل آن به یک رایانه جیبی درنظر گرفت و توسعه روزبه‌روز گجت‌های هوشمندی چون ساعت‌ها و دستبندهای هوشمند، لباس‌های هوشمند و تلویزیون‌ها و یخچال‌های هوشمند را تحول دهه دوم قرن 21به‌حساب آورد، می‌توان پیش‌بینی کرد که در دهه سوم این قرن، اینترنت اشیا در کنار هوش‌مصنوعی، لوازم خانگی را از قالب کلاسیک و حتی هوشمند کنونی به روبات‌های خانگی با اثربخشی بالا تبدیل کند و شاید حتی بتواند لوازم خانگی کلاسیک فعلی را به‌طورکامل از رده خارج کند.

سال 2015یک استارت‌آپ آمریکایی روتشکی هوشمندی را به بازار عرضه کرد که قادر است علاوه‌بر کنترل دمای اتاق، ضربان قلب، تنفس، فازهای خواب، رطوبت، خُرخُر و بسیاری از فاکتورهای محیطی را اندازه‌گیری کند. زنگ ساعت هوشمند این روتشکی به‌گونه‌ای خودش را تنظیم می‌کند که در سبک‌ترین مرحله خواب نواخته شود. به‌این‌ترتیب، بیدارشدن با اضطراب کمتری انجام می‌شود. برای این روتشکی امکان تعامل‌کردن با سایر دستگاه‌های هوشمند ازجمله چراغ‌ها، ترموستات و حتی قفل درها و دستگاه قهوه‌جوش وجود دارد. بنابراین، زمانی‌که کاربر به تختخواب می‌رود، تشک به سایر دستگاه‌ها متصل می‌شود و زمانی‌که فرد می‌خوابد درها را قفل، چراغ‌ها را خاموش و دمای خانه را تنظیم می‌کند و صبح پیش‌از‌آنکه کاربر بیدار شود، روتشکی دستگاه قهوه‌جوش را روشن می‌کند. باوجود اینکه چندسالی است فناوری‌هایی از‌ این دست وارد بازار شده‌اند هنوز فروش آنها بسیار محدود است و هنوز مورد استقبال عمومی قرار نگرفته‌اند. بنابراین، به‌نظر می‌رسد دهه آینده، دهه رشد این گجت‌ها باشد.

لوازم خانگی در خدمت خسته‌های آینده!
یخچال روباتیک- سال 2017، شرکت پاناسونیک در نمایشگاه محصولات الکترونیکی خانگی و مصرفی برلین (IFA) از نمونه اولیه یخچالی رونمایی کرد که به‌‌معنای واقعی کلمه می‌توان آن را یخچال آینده نامید. این وسیله برای افرادی که بعد از یک روز خسته‌کننده به خانه بازگشته‌اند، شیفتگان بازی‌های ویدئویی که به‌هیچ‌وجه حاضر نیستند بازی را حتی برای نوشیدن یک لیوان آب ترک کنند و به‌خصوص تنبل‌های آینده ساخته شده است و به آنها امکان می‌دهد روی کاناپه مقابل تلویزیون بنشینند و از یخچال بخواهند که برایشان خوراکی و آشامیدنی بیاورد. این محصول پاناسونیک که «یخچال متحرک» (Movable Fridge) نام دارد بااستفاده از فناوری سنجش از راه دور لایدار قادر است با تاباندن لیزر به هدف و تحلیل نور بازتاب‌شده فاصله خودش را با صاحب صدا اندازه‌گیری کند و با کمک حسگرهایش دیوارها و سایر موانع را اسکن کند و بدون برخورد به مبلمان به مقصد برسد. اما این یخچال فقط برای تنبل‌ها و افرادی که در نیمه‌های شب تشنه می‌شوند نیست بلکه می‌تواند برای افراد با ناتوانی‌های جسمی و سالمندان وسیله‌ای مناسب و کمک‌رسان باشد. همچنین با افزودن دوربین، اینترنت وای‌فای و اتصال به تبلت می‌توان از این دستگاه به‌عنوان بخشی از اینترنت اشیاء استفاده کرد و آن را برای سفارش مایحتاج مورد نیازی که به‌طورمعمول باید در یخچال باشند به فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها وصل کرد. ازسوی دیگر، این دستگاه هوشمند به یک سامانه دستیار دیجیتال مجهز است که پس‌از صرف غذا، کاربر می‌تواند ازطریق آن به یخچال دستور دهد که بشقاب‌های کثیف را به آشپزخانه ببرد. براساس پیش‌بینی پاناسونیک به‌نظر می‌رسد که از حدود سال 2023-2024می‌توانیم عرضه تجاری این وسیله خانگی روباتیک را شاهد باشیم.
کمد زحمتکش- اما پخچال روباتیک، تنها وسیله‌ خانگی نیست که در آینده می‌تواند به مدد تنبل‌ها بیاید. سال گذشته شرکت کره‌ای سامسونگ هم کمدی را معرفی کرد که هرچند عرضه تجاری آن با قیمتی حدود هزارو400دلار آغاز شده اما هنوز چندان شناخته‌شده نیست. این محصول، کمد هوشمندی است که خودش لباس‌ها را می‌شوید، خشک می‌کند و اتو می‌کشد. این کمد هوشمند که AirDresser نام دارد به‌طور همزمان از فناوری‌هایی استفاده می‌کند که در ماشین‌های بخارشوی، دستگاه‌های تهویه/هواساز و یخچال‌ها استفاده می‌شود و با کمک این فناوری‌ها، لباس‌ها را رطوبت‌زدایی، بوزدایی، ضدعفونی و تمیز می‌کند سپس آنها را اتو می‌کشد و با مواد خوش‌بوکننده معطرشان می‌کند و تمام این فرایند را در سکوت و بدون ایجاد سروصدا انجام می‌دهد. بنابراین، کاربر بعد از بازگشت به خانه کافی است که لباس‌هایش را داخل کمد بگذارد و با خیال راحت استراحت کند. همچنین از طریق یک برنامک، امکان کنترل از راه‌دور این وسیله میسر است. همانطورکه گفته شد عرضه تجاری AirDresser از پاییز سال گذشته آغاز شده اما به‌نظر می‌رسد همانند جاروبرقی‌های روباتیک که 2دهه از عرضه نخستین نمونه‌های آن می‌گذرد اما فقط چندسالی است که عمومیت یافته‌اند این محصول هم تا پایین‌آمدن قیمت و محبوب‌شدن، چندسالی زمان نیاز داشته باشد و به‌این‌ترتیب، می‌توان در دهه پیش‌رو منتظر گسترش آن بود.

خودروهای پرنده در خدمت کم‌طاقت‌ها!
خودروی پرنده نوعی وسیله‌ نقلیه هوایی است که ساخت نمونه‌های آزمایشی آن از یک قرن پیش آغاز شد و همین‌مسئله باعث شد که در ادبیات علمی‌تخیلی و داستان‌های مصور جایگاه ویژه‌ای پیدا کند. هنری فورد، بنیانگذار شرکت خودروسازی فورد درسال1936از نمونه اولیه خودروی پرنده تک‌سرنشینی باعنوان «فلیور آسمان» (برگرفته از خودروی مدل تی یا فلیور فورد) رونمایی کرد. اما این پروژه 2سال بعد به‌دلیل سقوط منجر به مرگ خلبان آن، متوقف شد. هرچند بنیانگذار شرکت فورد دست از تلاش برای ساخت خودروی پرنده برداشت اما در سال 1940در پیش‌بینی معروفی گفت: «این حرف من را به یاد داشته باشید: ترکیبی از هواپیما و خودروی موتوری درحال آمدن است. ممکن است لبخند بزنید اما آن خواهد آمد.» پیش‌بینی ای که سال 2006با پروژه ساخت توربوجت X-Hawk شرکت Urban Aeronautics نخستین گام‌های واقعی در جهت تحقق را برداشت و با آغاز سال 2021بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده خودروهای پرنده ازجمله استارت‌آپ آلمانی تاکسی‌های پرنده لیلیوم، شرکت آمریکایی آسکا و استارت‌آپ اسلاو اَئروموبیل اعلام کرده‌اند که از سال 2024تجاری‌سازی این خودروها را آغاز خواهند کرد؛ مسیری که می‌تواند تا حد قابل‌ملاحظه‌ای از ترافیک‌های سنگین خیابان‌ها و جاده‌ها بکاهد. به‌طوری‌که به‌گفته تولیندا لارسن، مدیر اجرایی شرکت «ابتکار ساخت و تولید مواد پیشرفته یوتا» ظرف 20سال آینده حدود 430هزار وسیله نقلیه پرنده از یک تا هشت سرنشین در آسمان تردد خواهند کرد.

روبات‌های مددکار در خدمت سالمندان
25سال از عرضه نخستین روبات‌های چندعملکردی مددکار سالمندان و ازکارافتادگان می‌گذرد. باوجوداین، استفاده از این روبات‌ها همچنان در حاشیه مانده است. اما به‌نظر می‌رسد باتوجه به توسعه روزافزون فناوری هوش‌مصنوعی، اینترنت اشیا، نسل پنجم ارتباطات سیار و به‌خصوص پیشروی جمعیت‌های بسیاری از کشورها به‌سمت کهنسالی افرادی که دیگر با فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات بیگانه نیستند و همچنین افزایش طول عمر، استفاده از این روبات‌ها در دهه آینده رواج چشمگیری یابد. براساس گزارش یورواستات تا سال 2080فقط در اروپا تعداد افراد بالای 80سال به 54میلیون نفر خواهد رسید. گزارش سازمان جهانی بهداشت هم نشان می‌دهد که تعداد افراد مبتلا به زوال عقل در سراسر جهان تا سال 2050به 115میلیون نفر می‌رسد. درحال‌حاضر، در بیشتر کشورها بیش‌از 90درصد افراد سالمند در خانه زندگی می‌کنند و تمایل دارند تا‌آنجاکه می‌توانند در خانه بمانند و به مراکز مراقبت و نگهداری نروند بنابراین، توسعه خدماتی که روبات‌ها به این افراد ارائه می‌دهند می‌تواند تاحدقابل‌قبولی این خواسته سالمندان را برآورده کند. روبات مددکار سالمندان، ماشینی خودکار یا نیمه‌خودکار با توانایی عرضه مراقبت‌های جسمی و احساسی است و می‌تواند در انجام تمرین‌های جسمی و شناختی و تعاملات اجتماعی و عاطفی با سالمند و همچنین همکاری با محیط سازگار با اینترنت اشیای خانه برای کنترل علائمی چون فشارخون، ضربان قلب و قندخون مفید باشد. ازجنبه روانشناختی، روبات‌های مددکار باید ارتفاعی کوتاه‌تر از انسان (بین 50تا 140سانتی‌متر) و ظاهری مهربان (و حتی شبیه به حیوانات خانگی) داشته باشند تا بیمار یا سالمند بدون ترس بتواند با آنها ارتباط برقرار کند. جوزف انگلبرگر(2015-1925)، یکی از پیشگامان علم روباتیک و به‌ویژه یکی از نخستین تولیدکنندگان روبات‌های مددکار سالمندان در اواخر قرن بیستم، درخصوص چشم‌انداز آینده استفاده از این روبات‌ها می‌گوید: «امروز، بسیاری از سالمندان وقتی دیگر قادر نیستند به‌طورمستقل زندگی کنند ناچارند به خانه‌های سالمندان بروند. درآینده، می‌توان روبات مددکاری را به مردم عرضه کرد که به آنها امکان می‌دهد در هر سن و شرایطی که هستند در خانه خودشان به زندگی ادامه دهند. این روبات 24ساعت شبانه‌روز در خدمت آنهاست و بدون خستگی می‌تواند علائم حیاتی‌شان را کنترل کند و نیازهای دارویی آنها را برآورده سازد و درصورت نیاز با اورژانس تماس بگیرد. همچنین می‌تواند مهارت‌هایی را کسب کند و به‌عنوان یک هم‌‌صحبت و همنشین، نیازهای روحی افرادی را که تنها زندگی می‌کنند برآورده سازد».